,11. Persoonlijkheidsstoornissen en impulsbeheersingsstoornissen 88
11.1 Persoonlijkheidsstoornissen 88
11.1.1 Algemene diagnostische criteria voor persoonlijkheidsstoornis volgens
DSM-V 88
11.1.2 Clusters 89
11.1.3 Problemen bij indeling van persoonlijkheidsstoornissen 95
11.2 Impulsbeheersingsstoornissen 95
11.2.1 Kleptomanie 95
11.2.2 Periodiek explosieve stoornis 96
11.2.3 Pyromanie 96
12. Neurocognitieve stoornissen en stoornissen die samenhangen met ouder
worden 97
12.1 Neurocognitieve stoornissen 97
12.1.1 DSM-V 97
12.2 Neurosyfilis 98
12.3 Beperkte cognitieve stoornis 99
12.4 Ziekte van Alzheimer 99
12.4.1 Eerste stadia van alzheimer 99
12.4.2 Na een tijd 99
12.4.3 Diagnose 100
12.4.4 Oorzaken 100
12.5 Neurocognitieve stoornis ten gevolge van een beroerte 100
12.5.1 Kenmerken 100
12.6 Ziekte van Pick 100
12.6.1 cfr Alzheimer 101
12.6.2 Itt Alzheimer 101
12.7 Traumatisch hersenletsel 101
12.8 Amnesie 101
12.8.1 Kenmerken 101
12.8.2 Lichamelijk oorzaak 101
12.8.3 Ziektebeeld 101
12.9 Syndroom van Korsakov 101
12.9.1 Klinisch beeld 102
12.10 Ziekte van Parkinson 102
12.10.1 Kenmerken 103
12.11 Ziekte van Huntington 103
12.11.1 Symptomen 103
12.12 Neurocognitieve stoornis ten gevolge van HIV 104
12.12.1 Symptomen 104
12.13 Ziekte van Creutzfeldt-Jakob 104
12.13.1 Symptomen 104
Bronnenlijst 104
5
,1. Introductie
1.1 Definities
Psychopathologie houdt zich bezig met afwijkende emoties, gedragingen en gedachten.
Het bestaat uit de woorden ‘psychè’ (ziel) en pathos (lijden) Het is een deelgebied van de
psychiatrie en klinische psychologie. Het beschrijft psychische stoornissen, oorzaken
ervan en de behandeling.
Psychiatrie is een medisch specialisme gericht op diagnostiek en behandeling van
psychische stoornissen (met medisch oogpunt om om te gaan met psychisch lijden)
Klinische psychologie is de beschrijving, oorzaken en behandeling van psychische
stoornissen en bevordering van psychisch welbevinden (psychologisch oogpunt om om
te gaan met psychisch lijden)
Psychische stoornis is een geheel van afwijkende emoties, gedachten of gedragingen
mét storing in het functioneren, persoonlijk lijden en lijden van anderen.
Wat speelt een rol in hoe je omgaat met symptomen/diagnose?
● Stigma
○ Iemand met psychische problemen is niet per se definitie afwijkend, dit
toont het belang van destigmatisering (te gek-campagne, rode neuzen dag,
getuigenissen van BV,..)
● Omgeving
○ Religieuze, morele, maatschappelijke oordelen
● Eigen gevoelens, observaties en gedachten
○ Het is zeer belangrijk een zicht te hebben op hoe jezelf in elkaar steekt
want zo kan je beter behandelen en begeleiden
6
,1.2 Hoe noemen en definiëren we afwijkend gedrag?
Volgens het medische model is er een biologische/genetische oorzaak voor afwijkend
gedrag. Maar er wordt best breder gekeken, een psychische stoornis heeft voornamelijk
een biopsychosociale oorzaak.
Iedereen heeft angst, verdriet, paniek, lusteloosheid,..maar wanneer is het afwijkend?
(frequentie, duur, ernst,..spelen daarbij een rol) Vanaf wanneer is het een symptoom
(kenmerkend passend bij een bepaalde stoornis)?
Wanneer is het een stoornis?
● Diagnostische criterium → bepaalde symptomen, kenmerken moeten voldoen aan
bepaalde voorwaarden alvorens beschouwd als afwijkend en horend bij bepaalde
stoornissen.
1.2.1 Criteria voor afwijkend gedrag
Uitzonderlijk
● Prevalentie, cultuur, record
Sociaal afwijkend
● Hangt af van cultuur, samenleving, generatie
Foute perceptie/interpretatie van realiteit
● Als iemand dingen hoort of ziet die er in werkelijkheid niet zijn, dan wordt dat in
onze cultuur beschouwd als een onderliggende psychische stoornis.
Emotioneel lijden
● Afwezig of aanwezig?
○ Indien afwezig in bepaalde situaties, wordt het als afwijkend beschouwd
(bv. afwezigheid van angst bij een overval of bedreiging)
Ongepast of contraproductief gedrag
● Als het ondanks negatieve gevolgen toch wordt vertoond
Gevaar
● Gedrag dat gevaar oplevert voor de betrokkenen, noemt men afwijkend. Maar dit
hangt af van sociale context (bv.: wie in tijden van oorlog het leger ingaat wordt
gezien als heldhaftig, maar in andere gevallen wordt dit als afwijkend gezien)
7
,Afwijkend gedrag is op meerdere manieren definieerbaar, het is een combinatie van
deze criteria. In een bepaald opzicht is afwijkend zijn niet hetzelfde als geheel afwijkend
zijn.
1.3 Historische visies op afwijkend gedrag
1.3.1 Griekse Oudheid: Hippocrates
Hippocrates stelde dat ziekten van lichaam en geest de gevolgen waren van natuurlijke
oorzaken, niet van bezetenheid.
Hij gaf een eerder naturalistische verklaring → een evenwicht vs onevenwicht in
humores/lichaamssappen.
Er waren volgens hem 3 categorieën abnormale gedragspatronen
● Ontwikkeling van de eigen psychiatrie
○ Aandacht voor behandelingen, theorieën en diagnostiek
1e psychiatrisch centrum in 705 in Bagdad
● Typisch mensgerichte benadering van geestesziekten
○ Vermoedelijk gevolg van Koran: adviseert humane en fatsoenlijke
behandeling van geestesziekten want psychische stoornis is een praktisch
probleem
● Voorlopen van goed ontwikkelde behandelingen en gespecialiseerde hulp
○ In Europa pas in 1900
8
,1.3.3 Middeleeuwen: exorcisme en heksenvervolging in Europa
Er was een heropleving van het geloof in bovennatuurlijke oorzaken
● Afwijkend gedrag werd gezien als een teken van bezetenheid. Je werd toen
volgens de bevolking bezeten door geesten/duivel. De meest voorkomende
behandeling was een uitdrijving/exorcisme (aframmeling, geseling, gebed,
uithongering,..)
Tot het eind van de 15e eeuw waren er heksenvervolgingen door inquisiteurs aangesteld
door Katholieke Kerk. Via ‘diagnostische tests’ probeerden ze te achterhalen wie er een
heks was (vb. drijftest: pure metalen zinken - onzuivere metalen stijgen naar oppervlakte
- hoofd boven water houden betekende dat je samenspant met de duivel)
Geloof in natuurlijke oorzaken was nooit helemaal verdwenen. In England geloofden ze
dat krankzinnigheid voorkwam door lichamelijke ziekten of hersentrauma.
Er werd ook gedaan aan trepanatie, een procedure waarbij men een gat in de schedel
maakt. Sommige onderzoekers vermoeden dat het gebruik een antieke vorm van
chirurgie was. Misschien was trepanatie bedoeld om het slachtoffer te bevrijden van
demonen die verantwoordelijk zijn voor abnormaal gedrag.
1.3.4 Gekkenhuizen
Overal in Europa waren er krankzinnigengestichten. Hier verbleven vooral bedelaars en
geestelijke gestoorden. Ze leefden er in erbarmelijke levensomstandigheden: ze werden
vastgeketend aan bed, er was geen hygiëne en ze zwierven gewoon rond op het terrein.
Tegen betaling mochten mensen gaan kijken naar de bewoners hun fratsen.
1.3.5 Hervormingen
Artsen Pussin en Pinel (Frankrijk) kwamen tot de conclusie dat mensen met afwijkend
gedrag ziek zijn en dus recht hebben op een menselijke behandeling.
Hun behandelingsfilosofie werd de ‘morele therapie’ genoemd. Een respectvolle,
ontspannen omgeving en behandeling werd de normaliteit.
Guislain (België) en Van der Kolk (Nederland) richten samen het Guislaininstituut in Gent
op (eerste moderne gesticht) In 1841 werd er een wet opgericht dat de kwaliteit van de
behandeling van de patiënten waarborgde. Er waren kwaliteitseisen gesteld voor de
behandeling en verpleging van psychiatrische patiënten.
9
, In 1850 was er meer apathie: ‘’afwijking is ongeneeslijk’’ - het idee van succesvolle
behandeling raakt in ongenade. Er waren wel psychiatrische ziekenhuizen maar ze
werden gezien als angstaanjagende plekken en er gebeurden mensonwaardige
behandelingen (dwangbuizen, riemen, handboeien,..)
In de 20e eeuw was er terug aandacht voor de wijze waarop men behandelt, maar alsnog
werden ze nog steeds weggestopt in psychiatrische ziekenhuizen.
In 1950 kwamen er ‘sociaal gerichte psychiatrische principes’. Men gaat naar de patiënt
toe in plaats van te wachten tot de patiënt komt. Er werd gebruikt gemaakt van
psychofarmaca en er werden nieuwe therapeutische behandelingen gebruikt die gericht
waren op reïntegratie. Patiënten werden niet langer weggestopt in psychiatrische
ziekenhuizen die ver van bewoonde wereld liggen.
1.3.6 Kritiek op de psychiatrie
In 1970 was er de ‘anti-psychiatrische beweging’, volgens hen bestaan psychische
stoornissen niet. Het was het gevolg van een kapitalistische maatschappij en dus was er
geen behandeling en alzeker niet in een ziekenhuis. Er was een daling van het aantal
psychiatrische ziekenhuizen. Er was een aanzienlijke stijging van de ambulante zorg -
grootschalige projecten om psychische zieke in de maatschappij te houden.
Tegenwoordig worden mensen enkel opgenomen als er werkelijk geen alternatief is.
Patiënten gingen van beschut wonen naar zorg in gastgezinnen. Er was sprake van
‘deïnstitutionalisering’ (een ‘liberaal’ beleid), patiënt moet voor zichzelf kunnen zorgen -
geen behandeling onder dwang. De keerzijde was dat als er geen vrijwilligheid is dat
patiënten aan hun lot worden overgelaten (verwaarlozing, daklozenbestaan, suïcide) Dit
zorgde voor bemoeizorg (outreachende zorg), hulpverleners bekommeren zich om
zorgmijders (= sociaal psychiatrische hulpverlening, voor behoeftigen die zelf stap naar
hulpverlening niet zetten)
Recent zijn er mobiele psychiatrische teams opgericht (vermaatschappelijking van de
zorg)
1.3.7 Herstelbenadering
De nadruk werd gelegd op eigen kracht, empowerment, psychiatrische patiënten krijgen
actieve rol in eigen herstel en maatschappelijke participatie. Het werkt destigmatiserend
en taboe doorbrekend.
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller everg20. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.76. You're not tied to anything after your purchase.