In deze samenvatting zijn alle onderdelen van de voortoets van Taal/Nederlands van het SPO uitgewerkt:
- Werkwoordspelling
- Zij/hun en hen/hun
- Congruentie
- Interpunctie
- Dan/als
- Ik/mij
- Signaalwoorden
- Als/of
- Dat/wat
- Anglicisme
- Vergrotende trap/trappen van vergelijking
- ...
Samenvatting voortoets Taal (Nederlands) SPO Groningen
Werkwoordspelling
Werkwoordspelling tegenwoordige tijd
Persoon Hoe? Voorbeeld
Ik, ……. Je/jij? Stam Vind
Jij, u, hij, zij, het, gij Stam + t Vindt
Wij, jullie, zij Hele werkwoord Vinden
Werkwoordspelling verleden tijd regelmatige werkwoorden
Sommige werkwoorden krijgen de uitgangen -de en -den, anderen -te en -ten. Dat hangt af van de
eindklank van de stam (hele werkwoord - en/ik-vorm). Als dat één van de medeklinkers van ’t
kofschip of ’t fokschaap is (t, k, f, s, c, h, p), dan komt er -te of -ten achter de stam.
Persoon Hoe? Voorbeeld
Ik, jij, je, hij, zij, het, u, gij Stam + de/te Werkte
Wij, jullie, zij Stam + den/ten Werkten
Werkwoordspelling voltooid deelwoord van regelmatige werkwoorden
Om te achterhalen of een voltooid deelwoord met d dan wel t wordt geschreven, kijk je naar de
verleden tijd van het werkwoord. Eindigt die op -de, dan schrijven we het voltooid deelwoord met -d
(ik heb gesmeed). Eindigt de verleden tijd op -te, dan schrijven we het voltooid deelwoord met -t (ik
heb gemist).
Als we het voltooid deelwoord gebruiken als bepaling voor een zelfstandig naamwoord, passen we de
regels voor de verenkeling van klinkers toe.
Gedeeld – de gedeelde vreugde Gemist – het gemiste doelpunt
Gesmeed – de gesmede ijzers Vergroot – de vergrote foto
Werkwoordspelling verleden tijd onregelmatige werkwoorden
Persoon Hoe Voorbeeld
Ik, jij, je, hij, zij, het, u Verleden tijd stam Vond
Wij, jullie, zij Verleden tijd stam + en Vonden
Gij Verleden tijd stam + t Vondt
Werkwoordspelling voltooid deelwoord van onregelmatige werkwoorden
Het voltooid deelwoord begint, als er geen ander voorvoegsel is, met ge- en eindt op -en, soms op -d
of -t. In sommige gevallen wordt de gewone stam gebruikt, in andere de verleden tijd stam.
Lopen – Gelopen Vinden – Gevonden
Begrijpen – Begrepen Vragen – Gevraagd
Kopen – Gekocht
Gebiedende wijs
De gebiedende wijs wordt uitgedrukt door de stam van het werkwoord.
Kom hier! Ga weg!
Wees niet bang! Word niet boos!
, Zij/hun/hen
Zij
Je gebruikt zij als onderwerp in de zin, zowel in het enkelvoud als het meervoud:
- Zij is aan het leren. - Zij hebben les.
Hun
Je gebruikt hun ten eerste als bezittelijk voornaamwoord. Een bezittelijk voornaamwoord geeft aan
dat iets een bezit is van iemand, zoals jouw, mijn, zijn, haar of hun:
- Hun boeken zijn al binnen. - Over 5 minuten begint hun les.
- Hun trainer is ziek.
Daarnaast gebruik je hun als meewerkend voorwerp zonder voorzetsel (bijvoorbeeld: aan, bij,
volgens, voor). Je kunt er dan vaak wel een voorzetsel bij denken.
- De trainer gaf hun online les. (hun = aan hen). - Ik geef hun de boeken. (hun = aan hen).
- De trainer is hun erg professioneel. (hun = volgens hen, wat hen betreft)
Hen
Je gebruikt hen ten eerste als lijdend voorwerp:
- Ik heb hen gisteren gezien. - Wat hen betreft, gaat de training door.
- Hij ontsloeg hen. - De douanebeambte bekeek hen argwanend.
Daarnaast kan hen worden gebruikt als persoonlijk voornaamwoord na een voorzetsel:
- Ik geef de boeken aan hen. - De trainer overhandigde aan hen de boeken.
- Ik deed het voor hen. - Hoe gaat het met hen?
- Achter hen stonden opa en oma. - Wat moet er volgens hen gebeuren?
Congruentie
Congruentie houdt in dat het getal van het onderwerp overeen komt met het getal van de
persoonsvorm (het werkwoord). Je schrijft bijvoorbeeld: ‘De leraar schrijft’ en ‘De leraren schrijven’.
De bekendste vorm van congruentie betreft die tussen het onderwerp en de persoonsvorm van een
zin: deze stemmen met elkaar overeen in persoon en getal:
(1) Zij zijn groot en ik ben klein, en dat is niet eerlijk.
(2) Voordat wij met vakantie naar Italië gaan, ga ik naar een congres in Kopenhagen.
Enkelvoud:
1. Een collectief (een aantal, een reeks): ‘Een groot aantal mensen kon niet naar binnen’. Of ‘Een
reeks artikelen is opgenomen’. Of ‘De groep die geanalyseerd was’. Of ‘Het team is nieuw’.
2. Een bedrijfsnaam met een &-teken: ‘De H&M is een winkel’.
3. Reeksen met ‘of…of’, ‘noch…noch’ en ‘zowel…als’: ‘Of Justin Bieber of One Direction zal moeten
afvallen bij The Voice’. En ‘Noch de meester noch de juf zal het meisje straf geven’.
4. Het onderwerp van een zin is een percentage, ook als het percentage naar een groep mensen
verwijst. ‘Van de respondenten is 10% het hiermee eens’. En ‘Drie procent van de cliënten geeft aan
het eten niet lekker te vinden’.
Meervoud:
1. Een instelling of land waarvan de naam een meervoud is: ‘De Verenigde Staten hebben besloten.’
2. Reeksen met ‘en’ waar je ‘alle(n)’ of ‘beide(n)’ bij kunt zetten: ‘De politie en de overheid zullen
(beide) meer controle invoeren.
Meervoud en enkelvoud (er is dan sprake van enkelvoud in de hoofdzin en meervoud in de bijzin):
‘Een van de weinigen die daar werken, is zich erg bewust van zijn werklast’.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Shanna123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.85. You're not tied to anything after your purchase.
