Samenvatting van het boek Integraal gezondheidsmanagement van P.J. Diehl en J.M. Stoffelsen. Voor hoofdstuk 4. De andere hoofdstukken 2 en 5 zijn ook beschikbaar verkrijgbaar op mijn account.
4.1: Wat is stress?
Stress is in principe een gezonde reactie op een bedreigende situatie. De stressreactie wordt
ongezond als in de bedreigende situatie iets je verhindert te reageren. Het is belangrijk om inzicht te
hebben in het biologische proces dat in het geval van stress in je lichaam plaatsvindt.
Een stresssituatie (ook wel stressor genoemd) leidt tot een bepaalde stressreactie.
Tijdens de stressreactie treden lichamelijke veranderingen op: er komst adrenaline vrij, er is een
versnelde hartslag en ademhaling, de spieren trekken samen, verhoogde bloeddruk, de spijsvertering
stopt etc. de reacties geven het lichaam de mogelijkheid om optimaal te reageren op de
stresssituatie.
Stressreacties zijn dus niet altijd ongezond. Integendeel: de lichamelijke en / of psychische
veranderingen die plaatsvinden stellen ons beter in staat om optimaal te reageren in stressvolle
situaties.
Gebleken is dat we zonder een zekere mate van stress minder creatief en minder productief zouden
zijn. Een lichte hoogte van stress verhoogt het prestatieniveau dan ook. Teveel stress verlaagt het
prestatieniveau echter omdat het blokkerend werkt.
De grenzen van het stressniveau waarop mensen nog goed functioneren en wanneer niet meer, zijn
voor iedereen verschillend. Deze individuele verschillen worden bepaald door verschillen in
lichamelijke conditie en persoonlijkheid.
Er zijn in stresssituaties drie fasen te onderscheiden:
1. Alarmfase
2. Weerstandfase
3. Herstelfase of uitputtingsfase
Eerste fase: er treden beschreven lichamelijke veranderingen op.
Tweede fase: het lichaam blijft geactiveerd.
Derde fase: er volgt rust, anders krijgt het lichaam geen kans om tot rust te komen. Het
blijft als het ware op een hoog toerental draaien. Als de herstelfase niet bereikt wordt,
dan treedt op den duur de uitputtingsfase op en kunnen vervolgens allerlei lichamelijke
klachten optreden. In dit geval is er sprake van ongezonde stress.
De mate waarin de stressreactie zich ontwikkelt van gezonde functionele spanning tot ongezonde
stress hangt onder meer af van:
1. De lengte van de stressreactie
2. De frequentie van de stressreactie
3. De intensiteit van de stressreactie
Naarmate de stressreactie langer duurt, hebben we meer tijd nodig om te herstellen. Hetzelfde geldt
voor de intensiteit van de reactie: naarmate de reactie heviger is geweest, heeft men over het
algemeen meer tijd nodig om te herstellen.
4.2: Hoe herkennen we stress?
, Het is mogelijk stress te herkennen aan de hand van stressreacties die optreden als mensen te zwaar
of langdurig worden belast:
1. Emotionele reacties
2. Lichamelijke (fysiologische) reacties
3. Verstandelijke reacties (cognitieve defensie)
4. Gedragsreacties
Emotionele en cognitieve reacties worden vaak bij anderen wat sneller herkend dan bij zichzelf.
Hetzelfde geldt, in nog wat sterkere mate, zeker in de zin van gedragsreacties: bij anderen onderkent
men ze meestal snel, zeker in de zin van gedragsverandering, alhoewel ze niet altijd als stressreactie
worden onderkend. Het herkennen van dit type reactie bij zichzelf vergt een flink vermogen afstand
van zichzelf te nemen, een vermogen dat in een periode van stress onder druk staat.
De emotionele reacties kunnen een vrij sterk effect hebben op de wijze waarop men de omgeving
waarneemt. Hier kan een negatieve spiraal in gang worden gezet, namelijk dat men onder invloed
van het stressproces (door onzekerheid en toegenomen zelfkritiek) de eigen vermogen gaat
onderschatten terwijl de gestelde eisen juist worden overschat. Daarnaast kan de interactie met
anderen nadelig beïnvloed worden doordat de omgeving bepaalde reacties “niet pikt”. De voor het
hanteren van stress zo belangrijke sociale steun vanuit de omgeving komt dan niet of slechts
moeizaam tot stand.
De fysiologische, op lichamelijke actie gerichte respons komt voort uit de stressreactie die vroeger
noodzakelijk waren. Voor de huidige mens staan de reacties eerder in de weg dan dat ze een functie
hebben.
De cognitieve reacties hebben tot doel de persoon van de omgeving af te schermen. Zij hebben
daarmee een beschermende functie: om erger te voorkomen. Zij leiden er echter vaak ook toe dat
het probleem groter wordt. Men reageert minder effectief op de eisen die de omgeving stelt en het
te verrichten werk stapelt zich alleen maar op.
Voor de gedragsreacties geldt in hoge mate hetzelfde als wat bij de emotionele respons werd
genoemd: de interactie met de omgeving wordt er – nadelig – door – beïnvloed waardoor een
negatieve spiraal kan ontstaan. De aan stress onderhevige persoon die een aantal van deze
gedragsreacties vertoont zal – doorgaans:
Weinig ondersteuning vanuit de omgeving kunnen mobiliseren.
Nauwelijks in staat zijn zelf ondersteunend naar anderen te zijn.
Gedragssymptomen die een groot afbreukrisico geven aan de (organisatie) omgeving:
1. Verminderde communicatie
2. Verminderde teamgeest
3. Minder aandacht voor anderen
4. Frequenter afwezig
De duur van de stressreactie, de frequentie en de hevigheid van de stressreactie bepalen of een
stressreactie positief dan wel negatief is.
We zien dat een te grote onbalans tot “overspanning” kan leiden en een langdurige stress tot een
beeld als “burn-out”. Tenslotte kan stress ook bijdragen aan het ontstaan van lichamelijke
ziektebeelden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller HRstudyboost. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.37. You're not tied to anything after your purchase.
