Alle uitgewerkte studievragen over het vak "religie, zingeving & levensbeschouwing". Volledig beantwoord, ideaal om dit te studeren voor het examen. Deze vragen zijn gelijkaardig aan het examen + de uitwerking van de vragen geven de perfecte lengte aan.
STUDIEVRAGEN RZL
CRISIS EN ZIN IN EEN KANTELEND TIJDPERK
1. BESPREEK DE OVERGANG VAN DE MIDDELEEUWEN NAAR DE MODERNE TIJD EN LEG
VANUIT DEZE PROBLEMATIEK DE WOORDEN CRISIS EN ZIN UIT.
In het Middeleeuwse wereldbeeld was er een hiërarchisch zingevingsbeeld, zin is de pijl die naar de
toekomst wijst, de richting die het leven uitgaat aangeeft. De zin vertrok bij God die de zin
aanduidde voor mens en natuur. De zingeving werd dus extern bepaald. Mens, natuur en God waren
een onvervangbaar deel van een samenhangend organisme waarover de volmaakte God heerste
over de onvolmaaktheid. Deze hiërarchie was ook terug te vinden in het maatschappijbeeld waarbij
God macht verleende aan paus en keizer, die op hun beurt macht verleenden aan de adel om te
heersen over het volk. Ieder had zijn eigen plaats en functie in de maatschappij. God stond centraal
in dit zingevingsmodel.
Rond 1500 werd de mens geconfronteerd met nieuwe ervaringen: de ontdekkingen en de
kolonisatie, de uitvinding van de boekdrukkunst en de vernieuwing van de religie door Luther. Dit
had enorme gevolgen voor de Europese cultuur: men werd geconfronteerd met andere culturen
waardoor de eigen cultuur in vraag gesteld werd, de boekdrukkunst bracht kennis waardoor de mens
kritisch kon leren denken, nieuwe religies zorgden voor oorlog waardoor de nood opkwam naar
tolerantie en verdraagzaamheid. Zo kwam er een fundamentele cultuurcrisis. De gekende zingeving
kon niet meer gebruikt worden om deze nieuwe ervaringen te verklaren, de pijl botste tegen een
muur en kon hier enkel over door een nieuw zingevingskader te ontwikkelen. Crisis kan dan
omschreven worden als een ontreddering over iets dat verloren gaat, de pijn die hiermee gepaard
gaat, met als gevolg de noodzaak om te groeien naar een nieuwe zingeving.
Door de wetenschap was God niet meer nodig om de natuur te verklaren, de natuur werd goddeloos
en vijandig waardoor deze overheerst diende te worden dmv kennis en techniek. Religie werd een
persoonlijk gegeven. De eenheid tussen God, mens en natuur werd definitief doorbroken
(secularisatie). Het hiërarchische zingevingsmodel waarbij God centraal stond, werd vervangen door
een model waarbij de mens centraal stond. De zingeving was niet meer extern, maar vertrok vanuit
de mens (interne zingeving). De doorbroken band tussen mens en de natuur zorgde ook voor een
ecologische crisis gezien de mens de natuur als machine zag die uitgebuit kon worden en ten dienste
van de mens stond. Voor de samenleving betekende het nieuwe zingevingssysteem het begin van de
democratie. De mens werd gezien als een vrij geboren individu die andere mensen nodig heeft om te
overleven en daarom contracten dient af te sluiten om de eigen vrijheden te beschermen.
Het theocentrisme waarbij God centraal staat en de mens onderdeel is van een samenhangend
organisme wordt vervangen door het antropocentrisme waarbij de mens centraal staat maar ook
eenzaam is en niet meer kan steunen op de oude principes. Hierdoor ervaart de mens een gevoel van
crisis tot er een nieuw zingevingssysteem opgezet wordt.
1
, NIETZSCHE
1. BESPREEK UITVOERIG HET WOORD NIHILISME BIJ NIETZSCHE UIT OP DRIE WIJZEN
(BEELD VAN DE TON – DOOD VAN GOD – DE DRIE METAFOREN).
Nihilisme betekent niet de zinloosheid van het leven, maar wijst op een overgang van oude
zingevingsstructuren naar nieuwe zingeving. Deze overgang wordt ervaren als crisis omdat nieuwe
ervaringen niet meer verklaard kunnen worden vanuit de oude principes. Binnen de chaos is er geen
oriëntatie meer mogelijk, de externe oriëntatiepunten zijn weggehaald en de mens kan enkel nog op
een interne oriëntatie rekenen. Volgens Nietzsche is deze crisis nodig voor het ontstaan van
creativiteit.
In het beeld van de ton is dit duidelijk terug te vinden. De ton staat voor de veranderingen of nieuwe
ervaringen. Wanneer de mens overeind wil blijven staan, zal de mens zich niet mogen laten afleiden
door externe oriëntatiepunten of medemensen, maar zal de mens in zichzelf de juiste richting en
ritme moeten vinden. Met de ton wordt dus bedoeld dat de mens zelf verantwoordelijk is voor de
eigen zingeving.
De dood van God betekent enerzijds dat oude idealen hun kracht en betekenis verloren hebben.
Men kan niet meer rekenen op de externe zingeving van een bovenmenselijk wezen. Anderzijds duidt
het ook de pijn aan die gepaard gaat met de groei naar creativiteit. De chaos en het menselijk geweld
kunnen niet afgeschoven worden op God, de mens draagt zelf de verantwoordelijkheid.
Ook de 3 metaforen tonen de verschuiving van een externe zingeving naar een interne zingeving,
waarbij de mens zelf bepaalt wat goed en kwaad is, wat waar of vals is en zelf de richting van zijn
leven bepaalt. Zo’n verschuiving brengt chaos, leed en geweld mee. Hierdoor gaat de mens dieper
graven in zijn eigen creativiteit, wat nodig is om een nieuw zingevingsstructuur te creëren en de
eigen waarden en normen na te streven.
Aanvankelijk zag ik weinig gelijkenis tussen het zingevingsmodel van Nietzsche en die van Kafka.
Maar ook hier wordt gesproken over afleidingen en obstakels in het beeld van de ton. Wanneer de
mens zich laat afleiden door externe oriëntatiepunten, komt er chaos. De mens is zelf
verantwoordelijk voor zijn lot.
2. BESPREEK DE VISIE VAN DARWIN.
Doordat de mens en de natuur niet meer verklaard worden door God maar door natuurwetten,
kunnen verschijnselen wetenschappelijk verklaard worden. Volgens Darwin is de evolutie van de
wereld en het ontstaan van soorten te verklaren door de ‘survival of the fittest’ en door het gedrag
van de mens.
De ‘survival of the fittest’ betekent dat individuen en soorten die zich beter kunnen aanpassen aan
de omgevingsfactoren, meer kans hebben te overleven, ten koste van de anderen die zich niet
kunnen aanpassen. In het neodarwinisme wordt er niet meer gesproken over individuen of soorten
maar over genen die onsterfelijk en overdraagbaar zijn.
Het gedrag is het resultaat van de selectiedruk, maw zullen individuen, soorten of genen, er alles aan
doen om te overleven door zich aan te passen wat het evolutieproces in stand houdt. Gezien gedrag
bestaat uit het verwerven en verwerken van en reageren op informatie, én het gedrag als erfelijk
gezien wordt, kan het natuurlijk selectieproces op het gedrag ingrijpen en het optimaliseren om
overleving te garanderen.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anouckcattrysse. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.08. You're not tied to anything after your purchase.
