Class notes
Samenvatting Politiële En Gerechtelijke Organisatie (B001641A)
- Course
- Institution
Samenvatting PGO. Prof. Antoinette Verhage. Lesnotities + PWP slides samengebracht. Geslaagd 1e zit.
[Show more]
Seller
Follow
naishurckmans
Content preview
Politiële en Gerechtelijke OrganisatieKORTE GESCHIEDENIS VAN HET BELGISCHE POLITIEWEZEN (1794
– 1987)
1. INLEIDING-FRANSE TIJD (1794 – 1814)
Lees e-reader: Ponsaers P.
- Rode draden doorheen politiegeschiedenis:
1) Kenmerk politiesysteem: grote verscheidenheid &
onevenwichtige ontwikkeling.
Grote verscheidenheid: Veel verschillende diensten die
politietaak opnemen.
Onevenwichtige ontwikkeling: Vooral tot uiting in rijkswacht
die enorm groeit en gemeentepolitie en gerechtelijke politie
die op achtergrond blijft.
2) Spanning tussen centrale aansturing vs. lokale (gemeentelijke)
autonomie
Vb. Lokale politie waarbij burgemeester voor deel van politiële
bevoegdheden kan aansturen.
Centrale aansturing: Uniformiteit. Mate waarin je als
land/overheid sturing hebt op je politiedienst.
Vb. Schaalgroottediscussie
3) Spanning tussen streven naar efficiëntie en effectiviteit in
politieoptreden vs. legitimiteit en democratische controle.
4) Diverse politie-instanties met eigen ontwikkelingsdynamiek die
samen de politiezorg moeten verzorgen, maar hoe moeten ze
samenwerken?
1.1. DE FRANSE EN HOLLANDSE ERFENIS (1794-1830)
Waarom? Kenmerken politieapparaat spelen dag van vandaag nog altijd
een grote rol.
- Tijdens Napoleontisch regime was politiestaat vooral gericht op
openbare ordehandhaving en verzamelen van politieke informatie.
- Kenmerken Franse model:
A. Militarisering
Duidelijke hiërarchie binnen politie
Sterke interne discipline binnen politieapparaat (hiërarchie).
Komt tot uiting in Gendarmerie (later Rijkswacht)
Vb. Rijswacht of leger
B. Centralisering: uitbouw gendarmerie, nationale wetgeving
Een sterke centrale aansturing.
1
, Waarom? Machthebber (Napoleon) heeft meeste vat op
politieapparaat.
Nationale politiedienst (Gendarmerie) met nationale wetgeving
die de politiedienst gaat omkaderen
UM oefent controle uit
Invoering onderscheid tussen administratieve en gerechtelijke
Administratieve
Gerechtelijke politie
(bestuurlijke) politie
Opsporen van misdrijven, vaststellen, bewijzen
Openbare orde handhaving
verzamelen
Voorkomen van misdrijven
Misdadigers voor het gerecht dagen (repressief)
(preventief toezicht)
Obv politiereglementen Wie? Politiecommissarissen, veld- en
boswachters, vrederechters, luitenanten en
kapiteins gendarmerie
politie
Minister van politie: Joseph Fouché brengt idee de ‘haute
police’ & richt openbare veiligheid op.
Haute police: Verzamelen van politieke informatie (kennis =
macht)
Richt openbare veiligheid op (geheime politie) om politieke
kennis te verzamelen.
Politie was instrument in handen van machthebbers en wordt
verwacht de samenleving in het oog te houden.
C. Een verscheiden politieapparaat met als 3 belangrijkste
korpsen:
A) Corps de la Gendarmerie Nationale: hebben belangrijkste
taken. Zwaardere vormen van criminaliteit en openbare
ordehandhaving.
B) Police municipale: administratieve & gerechtelijke taak
C) Garde nationale: grensbewaking. Voorloper van burgerwacht.
Voor en nadelen van dit systeem (reader).
Voordeel: Taakverdeling is duidelijke afgebakend.
Nadeel: hoe meer verschillende diensten binnen
politieapparaat, hoe meer samenwerking er nodig is voor
informatieuitwisseling en verbinding en dat gebeurd niet in
die periode
1.2. HOLLANDSE TIJD – INTERBELLUM (1815 – 1830)
2
, Willen afrekenen met nadelen van Franse tijd: tegenreactie voor Franse
systeem
- Mildere vorm van politiestaat.
Minder nadruk op de politie als instrument van
machthebber, minder harde manier van optreden.
- Haute police blijft belangrijk.
- 3 politiediensten:
A) Maréchaussée
Zelfde als gendermerie in Franse tijd
B) Gemeentelijke politie
Uitloper police municipale
C) Burgerwacht of ‘schutterij’
Ontstaat ongerustheid, waarom? 3 politiediensten die geen informatie
willen uitwisselen aan elkaar en niet samenwerken. Hebben zeer grote
problemen met elkaars terreinafbakening.
2. NAAR EEN NATIONAAL GECENTRALISEERD POLITIESYSTEEM
- De 1e fundamenten van een Belgisch politiebestel:
1830: Belgische onafhankelijkheid dus nieuw politieapparaat
moet ontwikkeld worden.
Ontstaat sterke gecentraliseerde staat met ruimte voor
gemeentelijke autonomie (centrale aansturing en lokale
autonomie)
Industriële crisis tussen 1873 en 1885: disciplinering van
werkende klasse
Stakingen en sociale onrust
Leid tot nood aan politiediensten (voedingsbodem van
ontstaan gendarmerie)
2.1. DE VERSCHILLENDE POLITIE-INSTANTIES
- Sterk gebaseerd op de Frans-Hollandse modellen: Weerstand tegen
gecentraliseerd politiemodel: diversiteit aan politiediensten, 1 lokaal
korps en 3 gebaseerd op militaire korpsen: gendarmerie, leger en
burgerwacht + openbare veiligheid
- Er komt weerstand tegen een te centrale aansturing van
gendarmerie dus oplossing:
A) De Gendarmerie nationale: nemen steeds meer rol openbare
ordehandhaving op.
Strikte interne discipline: hiërarchie binnen politieorganisatie
B) Het leger: dragen bij aan binnenlandse openbare ordehandhaving
opzich
Nemen allemaa
3
, ol in politietaak
C) De burgerwacht: burgers ingezet worden om veiligheid te
garanderen in gemeenten.
D) Lokale-/Gemeentepolitie
Is het grootste korps & richten zich vooral op lokale
problematieken.
Komen eerste pleidooien voor oprichting van afzonderlijke
gerechtelijke politie.
Voorstel Prins en Pergameni. Waarom? Vinden dat er op dat
moment geen politiedienst is die gespecialiseerd is in
opsporen van criminaliteit.
Komt er niet. Waarom niet? Burgemeester bang dat dit te
veel impact zou hebben op eigen beslissingsbevoegdheid
op lokaal vlak.
E) Oprichting openbare veiligheidsdienst
Einde aan ‘haute police’ maar toch behoud openbare
veiligheidsdienst
Pas in 1998 worden bevoegdheden bij wet vastgesteld
3. MILITARISERING (1886 – 1914)
- Verhoogde militarisering, waarom? Periode van sociale onrust en
beroering.
- Versterking van het politieapparaat (door de onrust)
- Sociale wetgeving neemt toe.
Politie= instrument om werkende klasse in bedwang te houden.
A) De gendarmerie: wordt grootste openbare ordehandhaver.
Kritieken op optreden en militarisering door hard optreden.
Zet in op opleiding en professionalisering
Reorganisatie op lokaal niveau: brigades en mobiel eskadron.
B) Het leger: rol wordt langzaamaan uitgespeeld (door gendarmerie
uitgevoerd)
C) De burgerwacht: verdwijnt na toenemende kritiek (door
gendarmerie uitgevoerd)
D) De landelijke politie: grotere impact van de burgemeester
E) De gemeentepolitie: rol van burgemeester wordt belangrijker in
aansturen.
F) De gerechtelijke politie: angst voor centrale aansturing blijft.
Vraag naar wetenschappelijk onderbouwde politie wordt groter.
G) Openbare veiligheid in diskrediet: rol van staatsveiligheid wordt
minder
Vb. Zaak Pourbaix (gebruik van dynamiet tijdens betoging)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller naishurckmans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.01. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79650 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now