Overzicht van alle powerpoints Sottiaux en belangrijke notities
10 views 0 purchase
Course
Grondwettelijk Recht
Institution
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Book
Grondwettellijk recht
Alle powerpoints van Sottiaux in één overzichtelijk Word-document, met titels en tussentitels die corresponderen met het boek. Het is aangevuld met de belangrijkste notities en de antwoorden van alle vragen (+ casussen die we in de les besproken hebben). Ik heb dit document doorheen het semester ...
1: Algemene inleiding
I: Basisbegrippen en centrale thema’s vh grondwettelijk recht
De grondwet
§1 betekenis en functies van de grondwet
Belangrijke historische teksten
1) Declaration of Independence, 1776
2) Déclaration des droits de l’homme et du citoyen art 16, 1789
Functies
1) Democratische organisatie van de overheidsmacht
Positieve functie
Primaire rechtsbron
Door GW constitueert een politieke gemeenschap zich tot een rechtsgemeenschap
Moderene grondwetsconcept: ‘instemming van de geregeerden’
2) Beperken van de overheidsmacht
Negatief karakter
Technieken: (1) Verdeling vd overheidsmacht tss diverse ambten, instellingen of organen
r (2) Inperking vd overheidsmacht door het verankeren van fundamentele rechten
iiiiiipien vrijheden
Horizontale machtenscheiding
- Wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht
- Trias politica-gedachte van Montesquieu in De l’esprit des lois: in dit werk vergeleek hij
bestaande regeringsvormen en concludeerde hij dat de Britse constitutie (waar een
vorm van machtenscheiding bestond) superieur was
- Ook Locke had hiervoor al over machtenscheiding geschreven in Two treatises of
government
- Absolute machtenscheiding machtsevenwicht/checks and balances (federalist papers)
- Doel: overheidsmacht aan banden leggen en machtsmisbruik tegengaan om de vrijheid
vd burger te waarborgen
- Voordeel: arbeidsverdeling + functionele specialisatie (bv. onafhankelijke rechters en
onafhankelijke experts
Verticale machtenscheiding
- Machten verdeeld tss verschillende territoriaal omschreven overheden
- Gelaagde rechtsorde/constitutioneel pluralisme
- Federalisme decentralisatie
- Subsidiariteitsbeginsel
Verankering van rechten en vrijheden
3) Natie- en staatsvorming
4) Programmatorische functie: GWn bevatten soms ook doelstellingen die de staat moet nastreven
CONCLUSIE
De GW is een maatschappelijk contract dat voor het einde van de natuurstaat zorgt: het individu staat zijn
vrijheid af aan de overheid die over een geweldmonopolie beschikt en recht, orde, vrede en veiligheid
waarborgt.
> Hobbes: homo hominis lupus & bellum omnium contra omnes
§2 Grondwet in materiële en formele zin
Materiële zin = het geheel van fundamentele regels over de organisatie en de beperking van het
overheidsgezag
Formele zin = de specifieke tekst die we ‘grondwet’ noemen en die met een bijzonder gezag is bekleed
> Bijzonder gezag is het gevolg van 2 eigenschappen
, - Bijzondere procedure voor wijziging
- Hiërarchisch hoogste regel binnen het rechtssysteem
§3 enkele belangrijke classificaties
Democratievormen
Directe democratie
Representatieve democratie
Participatieve en deliberatieve democratie
Meerderheidsdemocratie/pacificatiedemocratie
Soevereiniteit = Kompetenz-Kompetenz = bevoegdheid van de bevoegdheid
Enkele centrale thema’s vh grondwettelijk recht
§1 Verankering
Counter-majoritarian difficulty = Is het wel democratisch dat de grondwet, vaak een oud document dat
opgemaakt is door mensen waar wij vandaag geen verbondenheid meer mee voelen, pas met een
bijzondere meerderheid aangepast kan worden?
Procedurele vs. Inhoudelijke democratieopvatting
Collectieve vrijheid vh volk om zichzelf te besturen individuele vrijheid vd burger om vorm te geven aan
zijn eigen leven zonder inmenging
§2 Rechterlijke controle op uitvoerende en wetgevende macht
Op uitvoerende macht: redelijk evident
- Jurisdictioneel monisme (door gewone rechtbank)
- Jurisdictioneel pluralisme (door administratief rechtscollege bv. RvS)
Op wetgevende macht: meer controverse
- Argumenten PRO: onafhankelijkheid/expertise + berscherming minderheid tegen tirannie (politici
zijn afhankelijk van stemmen en door electorale minder geneigd om rekening te houden met
minderheden)
- Argumenten CONTRA: ondemocratisch + gebrek aan kennis/info
- Marbury v. Madison:
1) De GW is de hoogste norm: wat is het nut van een GW als de WM die met de voeten kan
treden?
2) Alle wetten moeten in overeenstemming zijn met de GW
, 3) Wanneer er zich een conflict tussen wet en GW is het aan de rechter om die wet buiten
toepassing te laten
fout in zijn redenering: Uit 1 & 2 volgt niet de conclusie dat het de rechter moet zijn die bevoegd
is
Dit is geen logische kwestie maar een politieke kwestie
- Centraal toetssingsstelsel (door Grondwettelijk Hof): GWH pas na tweede WOII gekomen
(minderheid beschermen tegen tirannie + er ontstonden nieuwe federale staten), 6 juristen + 6 ex-
politici omdat het vaak over politieke kwesties gaat en om het meer democratische legitimiteit te
geven
- Diffuus toetsingsstelsel (door elke rechter): niet in Europa want rechters hadden slechte reputatie
door ancien régime, systeem in de VS
II Bronnen vh grondwettelijk recht
Belgische bestuursniveaus
§1 Belgische Grondwet
Onvrede over het bestuursmodel van Koning Willem I van het VK der Nederlanden
De positie van de Koning
- Geen ministeriële verantwoordelijkheid (ministers waren enkel aan koning verantwoording
afleggen en niet aan het parlement)
- “Koninklijke Besluitenregering” (residuaire bevoegdheden kwamen toe aan de koning)
- Conflictenbesluit van 1822 (geen rechterlijke controle op wettigheid bestuurshandelingen)
- de Fundamentele Wet van 1814
Andere institutionele twistappels
- Ondervertegenwoordiging Zuidelijke Nederlanden in de Staten-Generaal
- 10 jaarlijkse begroting (moest pas om de 10 jaar goedgekeurd worden)
- …
De godsdienst- en onderwijspolitiek
- Gelijke bescherming erediensten
- Inmenging opleiding/benoeming geestelijken
- Secularisatie onderwijsstelsel / voorafgaande toelating
De rechten en vrijheden
- Inbreuken persvrijheid (bv. proces Louis de Potter)
- Inbreuken vrijheid van vereniging
De taalpolitiek
- Nederlandse enige officiële taal (belangrijke reden)
De revolutie: aanloop
“Monsterverbond” tussen katholieken en liberalen
Ongunstige economische conjunctuur
Julierevolutie 1830 tegen Karel X
Een spraakmaker: Charles Rogier
De revolutie: enkele scharniermomenten
25 augustus 1830
- de Stomme van Portici
- Napolitaanse opstand tegen de Spaanse overheersing
De “septemberdagen”
4 oktober 1830
- Besluit van het Voorlopig Bewind
- “de Belgische provinciën, met geweld van Holland losgescheurd, [maken] een onafhankelijke
Staat [uit]”
6 oktober 1830
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lawstudent2003. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.44. You're not tied to anything after your purchase.
