DEEL 1. DE BASISPIJLERS VAN HET VLAAMSE ONDERWIJSBELEID
Onderwijs blijkt zwaar geladen te zijn, omdat het ingebed zit in lang bestaande tradities, culturele voorkeuren en
opvattingen over wat belangrijk is om te leren.
(Zie bv de discussies over een Vlaamse canon voor geschiedenis! Wat moet daarin? Vanuit welke focus? ... )
à onderwijs = POLITIEK!
1. HORIZONTALE PIJLERS
7 fundamentele horizontale pijlers
Gemeenschappelijk KM: allemaal sterk verankerd in wettelijke, decretale basis van het onderwijs!
Voorbeelden:
Pijler 1: vrijheid van onderwijs Ligt verankerd in Artikel 17 van de Belgische grondwet
- Al van bij 1831 in de grondwet als reactie op staatsmonopolie
van Napoleonen Willem I,dat te dwingend devisie van de heerser
oplegde. Het werd gezien als een onderdeel van de vrijheid van
meningsuiting.
- Zo absoluut is die vrijheid echter niet; vb invoering eindtermen
à om subsidies te krijgen moet je aan vooropgestelde doelen
werken, vb: thuisonderwijs nu ook meer onderworpen aan
controles
Pijler 2: leerplicht voor iedereen Leerplicht is een verdere uitwerking van de grondwet
Pijler 3: onderwijs is gemeenschapsmaterie Het is het gevolg van staatshervormingen: de federalisering waarbij
onderwijs van het federale naar het gemeenschapsniveau ging
Pijlers 4, 5, 6, 7: de oorspronkelijke BE Het resultaat van herschikking van de onderwijsstructuur door
onderwijsregelgeving ligt aan de basis van 1. Inbedding in ruimere Europese context
deze pijlers 2. Verschuivingen in de maatschappij als gevolg van migratie
en discussies over diversiteit en inclusie
2. VERTICALE PIJLERS
v 4 verticale pijlers verwijzen naar de basisstructuur van het onderwijs, ingericht volgens niveaus:
- Afgeleid uit kwalificatiestructuur
- Bepaald door leeftijdsgrenzen
v Belang van onderwijs is sterk verschoven doorheen de geschiedenis:
- Focus op beperkte kwalificatie
- Naar inschakeling in agrarische en/of industriële mpij
- Naar focus op garanderen van kwalificaties die passen bij een post-industriële maatschappij waarin de
dienstensector bepalend is
v Uitzondering is het onderscheid tussen volwassenenonderwijs en hoger onderwijs (anomalie)
- In het buitenland is dit tertiair onderwijs: alle onderwijs voor volwassenen en op verschillende
kwalificatieniveaus
1
,3. HET COMPLEXE SAMENSPEL VAN VERTICALE & HORIZONTALE PIJLERS
Beslissingen binnen de onderwijsniveaus worden sterk bepaald door de horizontale pijlers!
BV: discussie hervorming secundair onderwijs wordt beïnvloed door discussies over vrijheid van onderwijs en
daaraan gekoppelde schoolautonomie
4. ONDERWIJSBELEID ALS HET MACRONIVEAU IN EEN ONDERWIJSKUNDIG REFERENTIEKADER
v Het onderwijsbeleid is een bepalende factor in het onderwijskundig referentiekader: het beschrijft leren en
instructie.
v Macroniveau (onderwijsbeleid: wetgeving, Vlaamse onderwijsnetten – en koepels, ministerie Onderwijs,
Vlaamse regelgeving, ...) heeft directe invloed op:
- Micro-niveau: lesdoelen worden immers afgeleid uit de ET of sleutelcompetenties
- Meso-niveau: kwaliteitszorg op schoolniveau wordt bepaald door regelgeving op macro niveau (bv: invulling
van de schoolinspectie)
v Macroniveau: interne functioneren van het onderwijs en onderwijsbeleid wordt sterk beïnvloed door de context:
- Stakeholders in die context beinvloeden sector: vakbonden, leerkrachtenorganisatie, politieke partijen,
economische drukkingsgroepen (VOKA), ideologische groeperingen (de Kerk), academische wereld, ...
§ Invloed is soms expliciet: protestmarsen, stakingen, petities, ...
§ Soms impliciet en indirect: intern overleg, paritair overleg, consultatierondes, ...
- Context bepaalt ook budget beschikbaar voor onderwijs in Vlaanderen (5.3% van het BBP, bijna 1/3 van de
begroting) waarbij opsplitsing in beleidspriotiteiten helder is
v Complexe samenspel op macro-niveau van actoren, processen en variabelen. Let op de centrale rol van de
CONTEXT! – zie schema op pagina 18
2
, DEEL 2. HORIZONTALE PIJLERS
1. Vrijheid van onderwijs
1.1 De grondwettelijke vrijheid van onderwijs
1.2 Van vrijheid van onderwijs
1.3 Van recht op onderwijs naar discussies over financiering: schoolstrijd
o De eerste schoolstrijd
o De tweede schoolstrijd
1.4 Het schoolpact
Ter overweging: verzuiling
2. Leerplicht & geen schoolplicht
2.1 De lange weg naar leerplicht
2.2 De leerplicht & de schoolstrijd
2.3 De verlenging van de leerplicht: opnieuw een twistappel
2.4 Leerplicht en geen schoolplicht
1.5 Nieuwe discussies over de leerplicht: verlagen van start- en eindleeftijd
o Verlagen van de ondergrens
o Verlangen van de bovengrens
Ter overweging: niet-gekwalificeerde uitstroom
3. Onderwijs is een gemeenschapsmaterie
4. Kwaliteitszorg & -bewaking
4.1 De wortels van de kwaliteitsdriehoek
o De inspiratie voor het decreet over de kwaliteitsdriehoek: de commissie-Monard
Ter overweging: de lastige scheiding tussen inspecteren en begeleiden
o Het decreet over de kwaliteitsdriehoek
o Eindtermen en de daarop gebaseerde leerplannen
o De inspectie
o Pedagogische begeleidingsdiensten
4.2 Verdere evoluties: eindtermen & curriculum
o Leerplannen
o De legislatuur 2015-2019
o Een (te) haastig doorgevoerde nieuwe decretale regeling?
Ter overweging: eindtermen en de vrijheid van onderwijs
4.3 Verdere evoluties rond kwaliteitsbewaking: inspectie en toetsen
3
, o De situatie voor het nieuwe decreet van 2018
o De nieuwe aanpak: inspectie 2.0
o Het bereiken van de eindtermen: de rol van peilingstoetsen
o Naar gestandaardiseerde toetsen
o Oriënteringsproeven
4.4 Verdere evoluties: de pedagogische begeleiding en nascholing
o De pedagogische begeleiding
o Nascholing
o De centra voor lln begeleiding (CLB)
5. Diversiteit & inclusie: opvangen van sociale ongelijkheid en ongelijke onderwijskansen
5.1 Het ontmaskeren van de meritocratie
o Een meritocratisch onderwijs
o Gelijke kansen
o Illustraties
5.2 Recht op onderwijs: naar een strakker wettelijk kader
5.3 De GOK-decreten vanaf 2002
Ter overweging: inschrijvingsregels en kamperen
5.4 Inclusie en het M-decreet
o Antecedenten van het M-decreet
o De eerste stappen van het M-decreet
6. De formeel verankerde plaats van stakeholders in discussies mbt onderwijsbeleid
6.1 De Vlor
6.2 Schoolraden
6.3 De engagementsverklaring
7. Een Vlaams-Europees kwalificatiestructuur
7.1 Europese harmonisatie van de hogere onderwijsruimte
7.2 Harmonisatie van de volledige opleidingsstructuur: van EQF naar VKS
o De Europese versie
o De Vlaamse versie
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elinedebaveye. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.