Summary
Samenvatting Verzekeringsrecht VUB
- Course
- Institution
Verzekeringsrecht samenvatting
[Show more]
Seller
FollowVueR
Content preview
Regels gemeenschappelijk aan alle soorten verzekeringen1. De verzekeringsovereenkomst
De verzekering is een overeenkomst waarbij de ene partij (de verzekeraar) zich tegenover de andere partij (de verzekeringnemer) ertoe
verbindt tegen betaling van een vaste of veranderlijke premie een in de overeenkomst bepaalde, meestal geldelijke, prestatie te leveren
aan de verzekeringnemer zelf, ofwel aan een overeengekomen derde, indien zich een onzekere gebeurtenis (het risico) voordoet waarbij,
naargelang het geval, de verzekerde of de begunstigde belang heeft dat deze zich niet voordoet (het verzekerbaar belang) (Art. 5, 14°
W.Verz.)
- Het risico: De onzekere gebeurtenis waaruit het schadegeval ontstaat. Een zuiver potestatief risico is niet voor verzekering vatbaar.
Vandaar dat de verzekeraar niet tot dekking verplicht kan worden wanneer de verzekerde het schadegeval opzettelijk heeft
veroorzaakt (Art. 62, lid 1 W.Verz.). Een schadegeval moet minstens ten dele door toeval veroorzaakt zijn om voor een
verzekeringsprestatie in aanmerking te komen.
De verzekeringsovereenkomst is een kanscontract overeenkomstig Art. 1964 BW omdat de prestatie van de verzekeraar afhankelijk is
van een onzekere gebeurtenis. De verzekering is nietig wanneer bij het sluiten van de overeenkomst het risico niet bestaat of reeds
verwezenlijkt is (Art. 79, lid 1 W.Verz.). Alsdan ontbreekt immens het kanselement. Dit geldt evenzeer voor verzekeringen gesloten
m.b.t. vermeende risico’s, d.i. risico’s waarvan de partijen op het ogenblik van het sluiten van de verzekeringsovereenkomst niet weten
dat ze reeds verwezenlijkt zijn. Hoewel nietigheid in beginsel terugwerkt tot de dag van de sluiting van de verzekeringsovereenkomst,
mag de verzekeraar de premies behouden die verschuldigd zijn tot op de dag dat hij het niet-bestaan van het risico vernomen heeft,
voor zover de verzekeringnemer te kwader trouw gehandeld heeft bij het sluiten van de overeenkomst of een onverschoonbare
vergissing heeft begaan (Art. 79, lid 3 W.Verz.)
Naast het bestaan van een risico, is het ook van belang dat de onzekere gebeurtenis voor minstens 1 partij inwerkt op de
afdwingbaarheid en/of de omvang van de verzekeringsprestatie.
Dat een overeenkomst niet als verzekeringsovereenkomst kan worden gekwalificeerd, kent zijn gevolgen op vlak van de toepasselijke
wetgeving en op huwelijksvermogens-, erfrechtelijk- en fiscaal vlak. Wat levensverzekeringen betreft, kan de kwalificatie als
levensverzekering evenwel niet betwist worden zodra het risico alleen afhankelijk is van de menselijke levensduur (Art. 160 W.Verz.),
m.a.w. is het kanselement niet bepalend voor de kwalificatie van levensverzekeringsovereenkomst.
- Het verzekerbaar belang: Het belang van de verzekerde of begunstigde dat het risico zich niet voordoet:
- Zaakverzekering (Art. 91 W.Verz.): Het verzekerbaar belang is het in geld waardeerbaar belang dat de verzekerde heeft bij het
behoud van de zaak ingevolge het eigendomsrecht of een ander zakelijk recht op de betrokken zaak of ingevolge gelijk welk ander
economisch belang. Het verzekerbaar belang mag evenwel niet ongeoorloofd zijn, bv. de verzekeringsovereenkomst, aangegaan
ter bescherming van een goed dat afgebroken dient te worden wegens overtreding van de stedenbouwkundige voorschriften,
kent een ongeoorloofde oorzaak en is bijgevolg nietig.
- Aansprakelijkheidsverzekering (Art. 91 W.Verz.): Het verzekerbaar belang is de vrijwaring van het eigen vermogen van de
verzekerde.
- De premie: Iedere vorm van vergoeding die de verzekeringnemer aan de verzekeraar moet betalen als tegenprestatie voor de dekking
van het risico.
De premie bestaat uit verschillende elementen:
- Technische premie: Het bedrag dat nodig is voor de dekking van de schadegevallen die zich statistisch gezien zullen voordoen.
- Bedrijfs- en distributiekosten, bv. administratiekosten, commissielonen van tussenpersonen,…
- Winst
De gezamenlijke premies moeten de verzekeraar in staat stellen zijn uitgaven, kosten en winst voor een volledig jaar te dekken.
Er geldt een tariefvrijheid in die zin dat een Europese richtlijn lidstaten het verbod oplegt om voorafgaande goedkeuring of
systematische mededeling te eisen van de algemene en bijzondere voorwaarden van de verzekeringspolissen, de tarieven en de
formulieren en andere documenten waarvan een verzekeringsonderneming gebruik wil maken in haar betrekking met de
verzekeringnemer. M.a.w. bestaat het verbod op tariefregeling in de afschaffing van een preventief toezicht op de polisvoorwaarden
en de tarieven en de systematische mededelingsplicht van de voorwaarden en tarieven. Nationale tariefregelingen zijn toegelaten in
de mate dat ze hieraan geen afbreuk doen en niet strijdig zijn met o.a. de beginselen van vrije dienstverrichting en vestigingsvrijheid.
Het EHJ blijkt nationale tariefregelingen verenigbaar te achten met het verbod in de mate dat ze niet raken aan de macht van de
verzekeraar om de basispremie vrij te bepalen en voor zover de met de regeling nagestreefde doelstelling van algemeen belang, bv. de
consumentenbescherming, niet bereikt kan worden met minder beperkende middelen.
De premie wordt bepaald in functie van het risico. Dankzij de segmentatietechniek wordt de premie bepaald op basis van het
risicoprofiel van de verzekerde. Segmentatie houdt evenwel gevaren in, daar het kan leiden tot kleinere risicoklassen, terwijl men
verzekeringstechnisch een voldoende aantal homogene risico’s moet verzekeren zodat zij compenseerbaar zijn overeenkomstig de
statistische wetten. Segmentatie is wettelijk toegestaan in zoverre het niet strijdig is met de antidiscriminatiewetten (Art. 44 W.Verz.).
Daarbuiten is de verzekeraar vrij in zijn segmentatiebeleid, mits transparantie:
- Algemene precontractuele informatie (Art. 45, §1 W.Verz.): De verzekeraar moet de segmenteringscriteria publiceren die hij kan
gebruiken en op een voor de kandidaat-verzekeringnemer begrijpelijke wijze toelichten waarom hij ze gebruikt.
- Aanbod aan de verzekeringnemer (Art. 46, §1 W.Verz.): De verzekeraar moet de segmentatiecriteria vermelden waarvan hij
gebruikt heeft gemaakt in zijn aanbod aan de verzekeringnemer bij de bepaling van de tariefvoorwaarden en de omvang van de
dekking.
- Gewijzigd risico in de loop van de verzekeringsovereenkomst (Art. 46, §2-3 W.Verz.): Wanneer de verzekeraar gedurende de
looptijd van de verzekeringsovereenkomst een voorstel tot wijziging of stopzetting overmaakt aan de verzekeringnemer omwille
van het gewijzigd risico, moet hij dit op schriftelijke, duidelijke en begrijpelijke wijze motiveren in het licht van de
segmenteringscriteria die hij hiervoor gebruikt.
1
, - Weigering om te verzekeren (Art. 46, §4 W.Verz.): Wanneer de verzekeraar weigert de verzekering af te sluiten, moet hij dit op
schriftelijke, duidelijke en begrijpelijke wijze motiveren in het licht van de segmenteringscriteria die hij hiervoor gebruikt.
- De verzekeringsprestatie: Het bedrag of de dienst door de verzekeraar verschuldigd bij verwezenlijking van een gedekt risico.
Verzekeringen tegen premie vs onderlinge verzekering
Verzekering tegen premie
De verzekeraar is een derde t.a.v. het gedekte risico. Verzekeraar en verzekeringnemer hebben tegenstrijdige belangen, nl. een maximum
aan premies innen en zo weinig mogelijk betalen; een minimum aan premies betalen en zo veel mogelijk opstrijken bij een schadegeval.
Onderlinge verzekering
Een gemeenschap van potentiële schadeleiders die aan eenzelfde risico zijn onderworpen, verenigen zich met de bedoeling de last van de
verwezenlijkte risico’s onderling te verdelen. De verzekeraar (de onderlinge verzekeringsvereniging) is geen derde t.a.v. het gedekte risico.
De bijdragen dienen uitsluitend om de schadegevallen en beheerskosten van de verenging te dekken, m.a.w. bestaat er geen
winstoogmerk. Indien op het einde van het jaar een overschot wordt vastgesteld, kan aan de aangeslotenen een ristorno worden
uitgekeerd. Indien op het einde van het jaar een tekort wordt vastgesteld, kan een bijkomende bijdrage worden gevorderd. Doorgaans
wordt evenwel geprobeerd de variabiliteit van de bijdragen te beperken door reserves aan te leggen. In de verzekering tegen premie wordt
in dergelijk geval gegrepen naar de eigen middelen van de verzekeringsmaatschappij.
Toepasselijke wetgeving
- Wet 4 april 2014 betreffende de verzekeringen (W.Verz.): Verzekeringsovereenkomsten die aan bijzondere reglementering
onderworpen zijn, bv. de brandverzekering, blijven onderworpen aan de bepalingen van de W.Verz. voor zover daarvan niet
uitdrukkelijk is afgeweken door de bijzondere reglementering. Omdat de W.Verz. in de eerste plaats de verzekeringnemer-consument
beoogt te beschermen, is de wet van dwingend recht, tenzij uit de bewoording van de bepaling zelf blijkt dat ervan mag worden
afgeweken (Art. 56. W.Verz.). De miskenning van een dwingende bepaling wordt gesanctioneerd door een relatieve nietigheid.
- Burgerlijk Wetboek (BW): Verzekeringsovereenkomsten worden beheerst door de algemene bepalingen van het BW inzake
verbintenissen (Art. 1101-1386bis) voor zover daarvan niet uitdrukkelijk is afgeweken door de W.Verz.
- Wetboek Economisch Recht, Boek VI (WER): Verzekeringsovereenkomsten worden beheerst door Boek VI WER in de mate dat zij
afgesloten worden met een consument, voor zover daarvan niet uitdrukkelijk is afgeweken door de W.Verz.
- Wet 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie: Elke vorm van (in)directe discriminatie is verboden bij het
leveren of het ter beschikking stellen van goederen en diensten aan het publiek. Van dit verbod kan evenwel worden afgeweken
wanneer het gemaakte onderscheid objectief worden gerechtvaardigd door een legitiem doel en de middelen voor het bereiken van
dat doel passend en noodzakelijk zijn.
- Wet 10 mei 2007 ter bestrijding van discriminatie tussen mannen en vrouwen: Elke vorm van (in)directe op grond van geslacht is
verboden.
2. Totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst
Rechtsgeldige totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst blijft geregeld door het gemeen recht, maar bepaalde zaken zijn evenwel
onderworpen aan specifieke bepalingen van de W.Verz.
Gemeenrechtelijke beginselen
Een verzekeringsovereenkomst komt als consensueel contract in beginsel tot stand zodra wilsovereenstemming is bereikt tussen de
partijen over alle essentiële bestanddelen van de overeenkomst. Zodra de verzekeringsovereenkomst rechtsgeldig tot stad gekomen is,
strekt zij de partijen tot wet (Art. 1134, lid 1 BW). De overeenkomst kan slechts herroepen worden met wederzijdse toestemming of op de
gronden door de wet of door de overeenkomst erkend (Art. 1134, lid 2 BW)
Rechtsgeldige totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst is afhankelijk van de vervulling van 4 voorwaarden (Art. 1108 BW):
- Toestemming: Onverminderd de toestemmingsregels van gemeen recht, moet de verzekeraar een aantal inlichtingen aan de
verzekeringnemer meedelen vóór het sluiten van de overeenkomst (Art. 32-33 en 35-37 W.Verz.). Aan een niet-professionele
kandidaat-verzekeringnemer moet vóór het sluiten van de overeenkomst ook een informatiefiche worden verstrekt dat de
voornaamste kenmerken van de verzekering beschrijven.
- Bekwaamheid: Onverminderd de bekwaamheidsregels van gemeen recht, kan geen verzekeringsovereenkomst gesloten worden met
een verzekeraar die niet vooraf een vergunning verkregen heeft en door de Koning toegelaten is. De overeenkomsten gesloten met
een niet-toegelaten verzekeraar, zijn nietig (Art. 8 W.Verz.)
- Bepaald voorwerp: Het voorwerp van de verzekeringsovereenkomst bestaat uit de prestaties waartoe de verzekeraar en de
verzekeringnemer zich verbinden, zijnde de dekking van het verzekerde risico en de betaling van de premies.
Het voorwerp moet geoorloofd zijn. M.a.w. mogen de prestaties niet indruisen tegen de openbare orde, de goede zeden of een regel
van dwingend recht. Vermits het voorwerp van de verzekeringsovereenkomst niet de zaak is waarop het verzekerde risico betrekking
heeft, tast het gebruik van de verzekerde zaak in strijd met de openbare orde het voorwerp van de verzekeringsovereenkomst niet
aan, bv. het oprichten van een gebouw zonder bouwvergunning.
- Geoorloofde oorzaak: De reden van de verzekeringnemer tot het sluiten van een verzekeringsovereenkomst, stemt overeen met het
verzekerbaar belang; De reden van de verzekeraar tot het sluiten van een verzekeringsovereenkomst is de ontvangst van de premie.
De oorzaak mag niet door de wet verboden zijn, noch strijdig zijn met de goede zeden of openbare orde (Art. 1133 BW) bv. de
verzekeringsovereenkomst, aangegaan ter bescherming van een goed dat afgebroken dient te worden wegens overtreding van de
stedenbouwkundige voorschriften, kent een ongeoorloofde oorzaak en is bijgevolg nietig.
Specifieke bepalingen
Het verzekeringsvoorstel
2
, Het verzekeringsvoorstel is een formulier dat van de verzekeraar uitgaat en door de kandidaat-verzekeringnemer ingevuld wordt met het
doel de verzekeraar in te lichten over wat nodig is voor de beoordeling van het risico. Het verzekeringsvoorstel heeft geen bindende kracht,
maar de verzekeraar moet zich er wel toe verbinden de verzekeringsovereenkomst te sluiten indien hij binnen 30 dagen na ontvangst van
het verzekeringsvoorstel geen weigering, aanbod of verzoek tot onderzoek ter kennis heeft gebracht van de kandidaat-verzekeringnemer
(Art. 57, §1 W.Verz.). De verzekeringsovereenkomst komt tot stand zodra een aanbod is gedaan en het aanbod aanvaard is en de
medecontractant heeft bereikt.
De verzekeringsaanvraag
De verzekeringsaanvraag is een formulier dat van de verzekeraar uitgaat en door de kandidaat-verzekeringnemer ingevuld wordt met het
oog op onmiddelijke voorlopige dekking. De verzekeringsovereenkomst komt tot stand bij de ondertekening van de aanvraag door de
kandidaat-verzekeringnemer (Art. 57, §2 W.Verz.). De ondertekende aanvraag moet niet in ontvangst zijn genomen door de verzekeraar
opdat de overeenkomst tot stand komt. De verzekeringnemer zal wel de exacte datum van ondertekening moeten bewijzen. De wet schrijft
geen termijn van ondertekening voor, maar de verzekeraar kan in de aanvraag bedingen binnen welke termijn de ondertekening moet
geschieden. Tenzij anders bedongen, gaat de dekking in op de dag die volgt op de ontvangst van de aanvraag door de verzekeraar (Art. 57,
§2, lid 2 W.Verz.). De verzekeraar moet de verzekeringsaanvraag hiertoe voorzien van een datumstempel (Art. 57, §7 W.Verz.). Niettemin
krijgen de verzekeraar en de verzekeringnemer 14 dagen/30 dagen de tijd om de aldus tot stand gekomen overeenkomst alsnog op te
zeggen (Art. 57, §3-4 W.Verz.). De opzegging door de verzekeringnemer heeft onmiddelijke uitwerking op het ogenblik van de
kennisgeving; De opzegging door de verzekeraar heeft uitwerking 8 dagen na de kennisgeving.
De voorafgetekende polis
De voorafgetekende polis is een verzekeringspolis die vooraf door de verzekeraar ondertekend is en een aanbod inhoudt tot het sluiten van
een verzekeringsovereenkomst onder de beschreven voorwaarden, eventueel met bijzonderheden die de verzekeringnemer aanduidt op
de daartoe voorziene plaatsen. De verzekeringsovereenkomst komt tot stand bij de ondertekening van de voorafgetekende polis (Art. 57,
§2 W.Verz.). Betreffende de inwerkingtreding van de dekking en de opzeggingsmogelijkheden, gelden dezelfde regels als bij de
verzekeringsaanvraag.
De verzekeringsovereenkomst op afstand
Een verzekeringsovereenkomst op afstand wordt gesloten in het kader van een door de verzekeraar georganiseerd systeem voor verkoop
of dienstverlening op afstand. De verzekeringsovereenkomst komt tot stand op het ogenblik dat de verzekeraar de aanvaarding van de
verzekeringnemer ontvangt (Art. 57, §5 W.Verz.).De verzekeraar en de verzekeringnemer krijgen 14 dagen/30 dagen de tijd om de
verzekeringsovereenkomst alsnog op te zeggen. Zolang de herroepingstermijn niet is verstreken, mag niet begonnen worden met de
uitvoering van de verzekeringsovereenkomst, behoudens toestemming van de consument (Art. VI.59, §1 WER). De opzegging door de
verzekeringnemer heeft onmiddelijke uitwerking op het ogenblik van de kennisgeving; De opzegging door de verzekeraar heeft uitwerking
8 dagen na de kennisgeving.
3. Bewijs en interpretatie van de verzekeringsovereenkomst
Bewijs
Afgezien van de bedenktijdregeling bij verzekeringsaanvraag en voorafgetekende polis, komt de verzekeringsovereenkomst als consensueel
contract tot stand zodra wilsovereenstemming is bereikt tussen de partijen over alle essentiële bestanddelen van de overeenkomst. Vanuit
praktisch oogpunt volstaat evenwel het rechtsgeldig bestaan van de verzekeringsovereenkomst niet. Wie er zich op beroept, moet immers
het bewijs ervan kunnen leveren. De bewijsregeling is neergelegd in Art. 64 W.Verz.
Tussen partijen
In principe kan de verzekeringsovereenkomst enkel door een geschrift worden bewezen (Art. 64, §1, lid 1 W.Verz.). Art. 8.11 BW stelt dat
bewijs tussen of tegen ondernemingen geleverd kan worden door alle bewijsmiddelen, maar W.Verz. wijkt in dat opzicht af. De
verzekeringsovereenkomst moet in een papieren document gematerialiseerd zijn, dat een aantal vermeldingen bevat overeenkomstig Art.
64, §2 W.Verz. en dat de handtekening draagt van alle verbonden partijen. Een elektronische handtekening is rechtsgeldig. Verder moet
het geschrift worden opgemaakt in zoveel exemplaren als er partijen zijn die een onderscheiden belang hebben, op straffe van relatieve
nietigheid (Art. 8.20 BW). Indien essentiële vermeldingen ontbreken, geldt het geschrift hooguit als begin van bewijs door geschrift.
De (gedeeltelijke) uitvoering van de overeenkomst is een vorm van buitengerechtelijke betekenis van het bestaan van de overeenkomst,
bv. de premiebetaling, de aangifte van een schadegeval,… De uitvoering van de overeenkomst is een rechtsfeit dat door alle middelen van
recht kan worden bewezen. Op grond van dezelfde redenering wordt de instemming met gewijzigde voorwaarden afgeleid uit de
uitvoering van de gewijzigde overeenkomst. Zo ook kan de instemming met een vroegtijdige beëindiging van de overeenkomst afgeleid
worden uit de omstandigheid dat de verzekeringnemer het risico bij een andere verzekeraar heeft laten dekken.
Het bewijs door getuigen of vermoedens is in beginsel niet toegelaten, tenzij een begin van bewijs door geschrift kan worden geleverd, bv.
een door de verzekeraar ondertekend exemplaar, een verzekeringsvoorstel,… (Art. 64, §1, lid 2 W.Verz.). Een begin van bewijs door
geschrift opzich volstaat ook niet, daar het door getuigen of vermoedens aangevuld moet worden. Of het geheel volstaat om tot het
bestaan van de verzekeringsovereenkomst te besluiten, is een feitenkwestie overgelaten aan de beoordeling van de rechter.
Jegens derden
Tegenover derden is de verzekeringsovereenkomst een rechtsfeit waarvan zij het bewijs mogen leveren door alle bewijsmiddelen, incl.
getuigen of vermoedens. De begunstigde of de verzekerde die de verzekeringnemer niet is, is een derde t.a.v. de
verzekeringsovereenkomst. Art. 8.22 BW is niet van toepassing op de verzekeringsovereenkomst of op de wijzigingen ervan (Art. 64, §1, lid
3 W.Verz.), waardoor de datum van de verzekeringsovereenkomst zonder meer tegenwerpelijk is aan derden.
Interpretatie
De bewoordingen dienen in hun normale en gangbare betekenis begrepen te worden, behoudens andersluidende overeenkomst tussen
partijen, welke volgt uit een specifieke omschrijving van een begrip in de overeenkomst. De rechter moet rekening houden met de
bewijskracht van de geschreven akte (Art. 8.9, 8.17 en 8.20 BW). I.g.v. onduidelijkheid of twijfel kan de rechter bijgevolg geen interpretatie
geven aan de overeenkomst die onverenigbaar is met haar bewoordingen. Er moet steeds gepoogd worden de gemeenschappelijke
bedoeling van de contracterende partijen te achterhalen die zij hadden op het ogenblik van de totstandkoming van de overeenkomst en
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller VueR. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.72. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75759 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now