Summary
Samenvatting Biologie Nectar Hoofdstuk 14 VWO 5
- Module
- Level
Samenvatting Biologie Nectar Hoofdstuk 14 VWO 5
[Show more]
Seller
Follow
julianverschoor
Content preview
Samenvatting Biologie Nectar Hoofdstuk 14 VWO 514.1
Zintuigcellen zijn gespecialiseerde cellen die reageren op een bepaalde prikkel, de adequate prikkel.
Je twee evenwichtszintuigen zitten in je oren en registreren welke bewegingen je hoofd maakt. Ze
bestaan uit een centraal deel, het vestibulum, met drie halfcirkelvormige kanalen. Deze zijn gevuld
met endolymfe. Twee zintuigorgaantjes in het vestibulum, de maculae, geven informatie over de
stand van het hoofd ten opzichte van zwaartekracht en rechtlijnige versnelling. De zintuigcellen in de
maculae steken met ciliën in een geleilaag met daarop een laagje kalksteentjes. Deze kalksteentjes
maken je gevoelig voor zwaartekracht. De maculae reageren alleen op verandering van snelheid, niet
op een constante snelheid.
Informatie over draaibewegingen komt uit de halfcirkelvormige kanalen. Ze kunnen drie draaiingen
registreren: ja-knikken, nee schudden en nou-ja-schudden. Elk kanaal bestaat uit een bobbel met
daarop ciliën, die in geleiachtige massa steken, de cupula, dat vrij heen en weer beweegt door het
endolymfe. Bij elke draaiing van je hoofd bewegen de kanalen mee, maar door de traagheid van de
vloeistof beweegt het endolymfe niet meteen mee. Aan het begin en het eind van een draaiing
buigen de ciliën dan, waardoor de zintuigcellen impulsen sturen naar de hersenstam.
Zintuigcellen zijn receptorencellen die reageren op een verandering. Het kunnen mechanoreceptoren
zijn, die gevoelig zijn voor mechanische prikkels (het buigen van de ciliën bijvoorbeeld). Of het zijn
thermoreceptoren, die reageren op temperatuur. Daarnaast zijn er fotoreceptoren die reageren op
licht en chemoreceptoren die reageren op geur en smaak. (In receptorcellen kan er een
actiepotentiaal ontstaan. Bij mechanoreceptroren gebeurt dit onder invloed van vormverandering
van het celmembraan, bij thermoreceptoren komt die door een warmtegevoelig eiwit. Chemo- en
fotoreceptoren doen dit met een cascade en een secundaire boodschapper, die er dan voor zorgen
dat de ionpoorten openen of sluiten. De hoeveelheid neurotransmitter die dan vrijkomt bepaalt de
impulsfrequentie.)
Door een langdurige prikkel kan de prikkeldrempel omhooggaan, waardoor de receptorcel dan
minder reageert op de prikkel. Dit heet adaptatie.
Om daadwerkelijk overeind te blijven staan heb je naast de informatie uit je evenwichtscentrum ook
informatie nodig uit veel andere organen. Je kleine hersenen koppelen die informatie aan de juiste
spieren, zodat je je evenwicht kunt behouden.
14.2
Geluid kun je bewust en onbewust filteren. Door je simpelweg alleen te concentreren op wat je wilt
horen en door je thalamus die het achtergrondgeluid niet laat doordringen. In je hersenen
verzwakken bepaalde toonhoogtes ook nog eens, dus dat kan ook helpen. Het wegfilteren van geluid
is moeilijker als de ciliën in je zintuigcellen zijn beschadigd.
Trillingen van geluid bereiken de haarcellen in stappen. De oorschelp vangt de geluidstrillingen op en
geleidt ze de gehoorgang in (dit vormt samen het buitenoor). Daarna bereiken de trillingen het
trommelvlies, die meetrilt met de luchttrillingen. Dit gaat goed als de druk in het buitenoor gelijk is
aan die in het middenoor. Het opheffen van het eventuele drukverschil gaat via de buis van
Eustachius, die naar de keelholte leidt. Door even te slikken wordt dan het drukverschil weer nul. Een
deel van het geluid gaat dan niet via het trommelvlies, maar via de schedelbeenderen. Ook kunnen
de gehoorbeentjes (hamer, aambeeld en stijgbeugel) de trillingen van het trommelvlies overnemen
en versterkt doorgeven aan het binnenoor.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller julianverschoor. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.79. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79223 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy revision notes and other study material for 14 years now