Summary
Samenvatting Politicologie
- Course
- Institution
samenvatting van het boek en de hoorcolleges van politicologie
[Show more]
Seller
Follow
manonjans
Content preview
PoliticologieJanuari
Les 1: Politiek, macht en politieke wetenschappen
Het belang van politiek
Hoewel de invloed van de politiek op ons dagelijks leven groot is, is de “maakbaarheid” beperkt
- niet iedereen volgt continue alle regels
- politiek heeft niet op elke gebeurtenis vat waardoor anticipatie moeilijk is bv: oorlog in
Oekraïne: energiecrisis
- nationale politiek verliest invloed bv: groot deel van beleid in België wordt beslist door EU
- supranationale overheden nemen nationale bevoegdheden over
- multinationals hebben de middelen om macht uit te oefenen
- regelmaat ontdekken in politieke fenomenen en complexe fenomenen vereenvoudigen. Dit
kan gebeuren door ze te formaliseren, het gedrag van instituties ontdekken, en patronen
met elkaar vergelijken
Verband: politiek en recht
Recht volgt uit politiek bv: actuele onderwerpen in de politiek (seksuele bedreiging), worden
omgezet naar nieuwe wetten (zwaardere straffen voor verkrachting)
Recht begrenst de politiek Bv: katholiek onderwijs spant zaak aan in de rechtbank, zij willen meer
inspraak in de werking van hun eigen instituut
Recht kan politiek versnellen bv: lockdown-regels zijn minder goed omkaderd door urgentie en
krijgen voorrang op formalisering
Rechtssysteem = machtsfactor rekening houden met tijdsgeest en actuele noden van de bevolking
Recht = ideologisch gekleurd rechters oordelen volgens hun ideologische achtergrond bv:
jarenlange bescherming op abortus wordt verworpen door ideologische achtergrond van
conservatieve rechters
WAAROM: recht wordt gebruikt om politiek onder druk te zetten bv: In Nederland is er een
actiegroep voor het klimaat opgericht die de regering onderdruk zet
1.1 politiek
Politiek heeft betrekking tot het sturen van de samenleving: hoe groter de groep wordt die gestuurd
moet worden, hoe meer regels er nodig zijn om ze te besturen. Deze regels worden duidelijk
afgesproken en neergeschreven om ze te kunnen bewaren en ernaar te kunnen verwijzen.
Burgers doen aan politiek op de meest diverse manieren en plaatsen, m.a.w. overal waar er regels
bestaan is er politiek. Politiek is alles wat te maken heeft met het sturen van de samenleving.
Aristoteles:
Aristoteles noemde de mens een “zoön politikon”, wat we vandaag vertalen als een sociaal wezen,
een wezen dat van nature met andere mensen samenleeft. Politica kunnen we vertalen als de zaken
die met de polis (staat) te maken hebben.
,1.2 variaties in de politiek
We kunnen politiek aantreffen in alle organisaties en verenigingen bv: scholen, bedrijven, sportclub,
… De activiteiten van de leden worden op zekere hoogte in voorspelbare banen geleid.
1.2.1 politiek en territorium
Politiek is het ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende samenleving. We associëren
politiek met samenlevingen die verbonden zijn aan een territorium: gemeentes, provincies, landen,…
Binnen die grenzen van de samenleving ben je onderworpen aan de regels ervan, erbuiten niet.
Een lidmaatschap van een samenleving dat aan een grondgebied verbonden is, is iets totaal anders.
Het is veel meer omvattend en dwingend. De regels die gelden zijn niet zomaar te ontwijken, enkel
als je verhuist. Maar dan ben je weer aan een ander beleid gekoppeld. We kunnen dus stellen dat we
nooit kunnen ontsnappen aan politiek.
- Territoriaal afgebakend = omvattend en dwingend: vanaf toetreding zijn plaatselijke regels
van toepassing bv: gemeente, staat, EU
- Niet -territoriaal afgebakend = functioneel en vrijblijvend bv: ideologieën: meer uitsluiting
Bv: Rooms-Katholieke kerk: cruciale rol in de Europese geschiedenis, terwijl ze geen afgebakend
territorium hadden
Ordenen en besturen = hoe is onze staat ingericht en door welke instelling, gedrag bestuderen om
doelbewust op te treden, beleid wordt opgezet in recht
Variatie is enorm belangrijk en schuilt in de evolutie van de maatschappij
Evolutie van de reikwijdte van politiek
19e eeuw: nachtwakerstaat
- Politiek= beperkte aangelegenheden
- Burgerlijke rechten en vrijheden, basisregels bewaken door justitie, binnenlandse zaken
- Bescherming grenzen door defensie, buitenlandse zaken
- Belastingen door financiën
Er was dus een beperkte inmenging van de overheid en duidelijke bescherming van eigen
territorium.
20e eeuw: sociale welvaartstaat
- Politiek= ingrijpende aangelegenheden
- Arbeidersbeweging: tegengaan van nefaste gevolgen, vrij economisch handelen door sociale
bescherming
- Verzorgingsstaat: gezondheid, onderwijs, werkgelegenheid, sociale zekerheid
- Meer nationalistische insteek
De burgers werden dus zowat “in de watten” gelegd. Dit had op langere termijn ook zijn nadelen
doordat burger van dit systeem gingen profiteren en zelf geen initiatief meer nemen.
21e eeuw: regulerende staat
- Politiek= allesomvattende impact op dagelijks leven
, - Ingrijpen in de private sfeer bv: niet meer roken in de auto bij kinderen en legalisering van
homohuwelijk in België
2.1 wat is macht?
In eerste instantie hebben we macht nodig om in een politieke gemeenschap zaken te kunnen
realiseren en ons samenleven te kunnen organiseren. Afdwingen van regels, het verwijzen naar
gewoontes tot ev. Gebruik van fysiek geweld zijn hier voorbeelden van.
Een politiek kenmerk zijn bindende regels: politieke regelgeving kan alleen functioneren als ze
vervolgens ook opgelegd kan worden aan de leden van de samenleving. Men aanvaardt dus de
consequenties voor het niet volgen van de regels.
Dit is nodig om in een politieke gemeenschap zaken te kunnen realiseren en ons samenleven te
kunnen organiseren. Het volgen van regels gebeurt vaak zonder er al te bewust bij stil te staan
Burgerlijke ongehoorzaamheid:
Fundamentele menselijke en morele overwegingen die aan de basis liggen van verzet: men geeft dus
aan dat men niet akkoord is met een aantal regels. Dit hoeft niet altijd gewelddadig te zijn ze oefenen
wel bewust politieke uit op de staat.
Bv: Rosa Parks die plaats neemt op een “witte” bus: apartheid tegenin gaan
Macht vs. gezag
Max weber:
Macht is de mogelijkheid van een actor om een wil op te leggen aan anderen, ook tegen eventuele
weerstand in. Er zit een soort spanning op de relatie
Gezag verwijst naar de machtsuitoefening die aanvaard wordt, die als legitiem wordt gezien, en in de
praktijk ook gevolgd wordt.
1. Traditioneel gedrag= respect voor traditie en gewoonte
2. Charismatisch gedrag= opkijken naar machtspersoon en zijn bijzondere eigenschappen in
politiek belangrijk aspect (Bart de Wever)
3. Rationeel- legalistisch gezag= respect voor de regels en hoe die tot stand zijn gekomen
- Kan geïnstitutionaliseerd worden moderne samenleving
- De visie op wat inhoudelijk juist is variëert in de tijd en ruimt bv: slavernij, abortus, stemrecht
2.2 hoe macht meten?
Robert Dahl:
Macht is de mogelijkheid om iemand een actie te laten verrichten die hij anders niet zou doen. Er
wordt verwijst naar het vermogen en niet naar de eigenlijke uitoefening van dwang.
Het vloeit voort uit sociale relaties waar men dwang kan verwachten bij niet naleven. Mensen passen
hun gedrag aan in functie van de macht van anderen
Legitieme machtsuitoefening uit respect voor regels
Scharpf & Schmidt = legitimiteit komt verder uit het feit dat we ons kunnen laten horen als burger,
deze signalen worden opgenomen in de politiek beleidsmakers worden politiek verkozen door ons
, - Input: voorkeuren van burgers via verkiezingen of participatie
- Throughput: besluitvormingsprocedures van kwaliteit
- Output: goede welvaart en vermogen
3 faces of power – Steven Lukes
beslissen en bevelen:
Dit is de meest zichtbare vorm van macht waarbij machtshebbers beslissingen kunnen uitvoeren,
opleggen en afdwingen. Om regels af te kunnen dwingen zijn er sancties nodig. Bv:
maximumsnelheid
Bachrach & Baratz : agendasetting:
Invloed hebben op de mate waarin er over thema’s wordt gepraat. Dit bepaalt de prioriteit van de
politiek agenda wat zowel op een positieve manier (aandacht generen, zichtbaar) als negatieve
manier (verhinderen dat bepaalde thema’s worden behandeld, onzichtbaar) kan gebeuren. Bv:
reguleren luchtverontreiniging vs. vrijwaren van werkgelegenheid
Macht als ideologische hegemonie:
We voeren beleid in de richting van onze gedachtegang. Bestaande orde wordt niet ter discussie
gesteld, maar wordt vanzelfsprekend geaccepteerd. Het zit subtiel in onze maatschappij verwerkt en
is cultureel bepaald.
Armataya Sen
Economische en sociale ongelijkheid zorgt voor mogelijkheid tot macht. Westerse landen krijgen
meer macht door economische capaciteiten en zetten weinig in op de ontwikkeling van 3 e
wereldlanden. Waar mensen hun capaciteiten niet kunnen ontplooien, is er sprake van
onderdrukking en geen sprake van echte vrijheid.
De invloed van actoren is moeilijk te meten: kan onzichtbaar zijn. Coalities maken het moeilijk om te
bepalen welke partij, welke uitspraken doet. Causaliteit en bron van de macht is moeilijk te bepalen
2.3 de macht van de staat
Staat concentreert macht en heeft een breed arsenaal aan machtsinstrumenten. Ze cumuleren veel
macht. Een territoriaal afgebakende samenleving is een natiestaat (=cultuur, taal en bevolking vallen
onder één staat)
- Adel en kerk vallen uit de boot en hebben minder invloed (feodaliteit)
- Legitiem aanvaarde macht om regels te kunnen opdwingen en afdwingen
- Gezag wordt minder persoonlijk naar het machtshoofd (charisma, traditioneel,) meer
rationeel
- Regels worden op heel grondgebied aanvaard: natiestaat
- Homogeniseren, regulering en standaardisering
Monopolie op legitiem geweld:
Legitieme gebruik van geweld = enkel de staat mag de regels met geweld afdwingen (bindende
regels) en beschikt over een heel arsenaal van dwangmiddelen en sancties. Wanneer de staat geweld
wilt gebruiken moet dit proportioneel zijn en enkel wanneer het nodig is.
Privatisering van de ordehandhaving (gated communities, winkelcentra, festivals,…)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller manonjans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.40. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79373 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now