Hi! Vorig jaar (2022/2023) heb ik examen gedaan in aardrijkskunde en dit was mijn samenvatting die ik onder andere heb gebruikt voor H6 Gebieden in Zuid-Amerika! Ik had het boek BuiteNland, de tekst komt overeen met het boek, ik vind het namelijk helemaal niet fijn om uit een boek te leren en leer ...
H6 Gebieden Zuid-Amerika
6.1 Landschappen en klimaten
Landschappen
De belangrijkste landschapstypen zijn: het hoogland van de schilden van Guyana en Brazilië, het
plateau van Patagonië, het Andesgebergte, de Altiplano (hoogvlakte) en de laaglanden van de
Orinoco, de Amazone en de Paraná.
Aan de westkant van Zuid-Amerika vindt subductie plaats met actief vulkanisme en de vorming van
andesiet (stollingsgesteente). Aan de weestkust is de vulkanische activiteit niet overal even groot
omdat de leeftijd van de wegduikende Nazcaplaat niet overal even oud is. Oude oceanische krost is
verder afgekoeld, kent daardoor een grotere dichtheid en is dus zwaarder; zelfs zwaarder dan veel
gesteente in de mantel en dus duikt de korst diep naar beneden. Zo diep dat de oceanische korst
smelt en er magma, de brandstof voor vulkanisme, aangemaakt wordt. Jonge oceanische korst
daarentegen is niet zo zwaar, het kent ongeveer dezelfde dichtheid als het andere gesteente in de
mantel en daardoor vindt de subductie dichter aan het oppervlak plaats waardoor het materiaal niet
smelt. Je krijgt hierdoor wel vervorming van gesteente maar geen vulkanisme.
De ‘voorlandbekkens’ aan de oostkant van het Andesgebergte zijn ontstaan doordat de wegduikende
plaat een laagte creëert en het aangrenzende land meetrekt. Bovendien zorgt het gewicht van de
geplooide en opgestuwde lagen ervoor dat de basis van het Andesgebergte en het omringende
gebied inclusief de voorlandbekkens dieper in de mantel komen te liggen. Doordat deze bekkens
steeds gevuld worden met sediment, blijven ze onder het gewicht hiervan lange tijd dalingsgebieden.
De oostkust van Zuid-Amerika is grotendeels een oude plaatrand. Door het openscheuren van het
supercontinent Pangea ontstond de Atlantische Oceaan. Dat ging langs de midoceanische rug
gepaard met uitvloeiingen van basalt en het ontstaan van afschuivingsbreuken in het continentale
gesteente. Zo ontstond nieuwe oceanische korst en reliëf. Voor de oostkust van Zuid-Amerika ligt nu
een oude oceanische korst die inmiddels tektonisch in rust is. De schilden in het noorden en oost
bestaan uit oude dieptegesteenten (graniet) en metamorfe gesteenten. Zij zijn door optilling en
vervolgens door verwering en erosie dicht aan het oppervlak gekomen.
Bodemschatten
Het Andesgebergte en de hooglanden zijn rijk aan ertsen, de voorlandbekkens en de kustzones aan
fossiele brandstoffen. De ertsen ontstaan bij vulkanisme en gebergtevorming zodra vloeibaar
gesteente diep in de aardkorst afkoelt of doordat ertshoudend sediment van dit gesteente wordt
afgedekt en onder druk verandert in ertshoudend gesteente.
In de voorlandbekkens van de oostelijke Andes-Cordillera hebben zich olie en gas gevormd. In het
Krijt stond de zeespiegel veel hoger en leefde in dit gebied veel plankton. Dood plankton werd
‘ingepakt’ door sedimentlagen en onder deze druk ontstond olie- en gashoudend gesteente. De
olievelden voor de kust van Brazilië zijn eveneens te danken aan sedimentatie. In het begin van de
scheiding van Zuid-Amerika en Afrika ontstonden er langs de midoceanische rug moerassen met veel
dood organisch materiaal. Het gebied bleef dalen en daardoor overstroomde het door het stijgende
zeewater. Een zoutlaag zorgde ervoor dat het dode organische materiaal luchtdicht werd afgesloten
waardoor het niet verging.
, Klimaten
In Zuid-Amerika komen het tropisch regenwoud- (selva), het savanne- (caatinga cerrado, llanos), het
steppe- (pampa’s), het woestijn-, het mediterrane, het zee- en het hooggebergteklimaat voor.
Mangrovebossen tref je aan in (sub)tropische kustgebieden. De ligging van klimaat-, vegetatie- en
landschapszones wordt bepaald door de geografische breedteligging, hoogteligging, de noord-
zuidligging van het Andesgebergte (loef-/lijzijde) en de invloed van zee- en luchtstromen.
Aan de oostkust van Zuid-Amerika zijn de noordoost- en zuidoostpassaat aanlandig waardoor de
invloed van de Atlantische Oceaan groot is, vooral doordat dit een relatief vlak gebied is. Diezelfde
oostkust ondervindt ook invloed van de warme Zuid-Equatoriale stroom. Hierdoor is de oostkust
gemiddeld liefst vijf graden warmer dan de westkust op dezelfde geografische breedte.
Aan de westkust waait meestal een aflandige wind. Daarnaast verhindert het hoge Andesgebergte
dat de invloed van de Grote Oceaan ver landinwaarts reikt. Tel daar het koude water van de
Humboldt-stroom bij op en je kunt de ligging van de woestijnen aan de westkust van Zuid-Amerika
verklaren.
Tijdens een El Nino wordt het luchtdrukverschil tussen de westkust van Zuid-Amerika en Indonesië
ver naar het westen kleiner. De passaten verzwakken en de wind gaat op een gegeven moment zelfs
vanuit het westen waaien en dus keert ook de zeestroom om. Deze ongebruikelijke aanlandige wind
zorgt dan voor hevige regenval aan de westkust van Zuid-Amerika en droogte in het noordelijke deel
van dit continent. Het normale patroon is als het ware omgekeerd. Vooral aan de westkust is de
invloed van een El Nino groot.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LisaNuijen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.59. You're not tied to anything after your purchase.
