Dit document bevat een volledige samenvatting van de powerpoints en de lessen van het vak Ethische en Rechtsfilosofische stromingen aan de Universiteit Gent. Ik heb dankzij dit document een 17/20 behaalt tijdens het eerste zit! Als ik het kan, kan je het ook dus veel succes!
,Inhoud
Hoofstuk 1: Klassieke rechtvaardigingstoets............................................................................................................7
I. Normatieve problemen: enkele schijnbare oplossingen...................................................................................7
Oplossen van normatieve problemen...............................................................................................................7
II. Normatieve problemen: de rationele benadering............................................................................................9
Jeremy Bentham - utilitarisme..........................................................................................................................9
Immanuel Kant – Deontologisme....................................................................................................................11
Naar een compromis tussen Bentham en Kant..............................................................................................13
III. De klassieke rechtvaardigingstoets................................................................................................................13
III.1 De schendingsfase (procedure)................................................................................................................14
III.2 De overtreffase (hoger beginsel)..............................................................................................................16
III.3 De uitzonderingsfase (moraliteit, noodzaak, proportionaliteit...............................................................17
III.4 De interventiefase....................................................................................................................................18
Hoofdstuk 2: Waardigheid......................................................................................................................................19
1. Het belang van menselijke waardigheid.........................................................................................................19
2. Problemen en gevaren van menselijke waardigheid......................................................................................20
3. Toepassingsgebieden van menselijke waardigheid (4 betekenisvelden).......................................................21
3.1 Verbod op onmenselijke behandeling......................................................................................................21
3.2 Recht op menselijk bestaan (positief recht).............................................................................................21
3.3 Recht op zelfbeschikking (negatief recht).................................................................................................22
3.4 Verbod op discriminatie............................................................................................................................22
3.5 Gemeenschappelijke kern van de 4 toepassingsgebieden.......................................................................23
4. Dehumanisering.............................................................................................................................................23
4.1 Animale en machinale dehumanisering....................................................................................................23
4.2 Is animale dehumanisering erger dan machinale?...................................................................................24
4.3 Vormen van dehumanisering....................................................................................................................25
4.4 Twee theorieën over de grens tussen mens en dier.................................................................................26
Hoofdstuk 3: Het vrijheids- of autonomiebeginsel.................................................................................................29
1. De schaduwzijde van vrijheid..........................................................................................................................29
2. Drie soorten vrijheden....................................................................................................................................32
2.1 Zelfbepaling (negatieve bepaling).............................................................................................................32
2.2 Zelfbeschikking (zelfdeterminatie, conditionele vrijheid..........................................................................33
2.3 Zelfrealisatie (zelfontplooiing, positieve vrijheid, normatieve vrijheid)...................................................33
3. Vrijheid van privéleven (privacy).....................................................................................................................34
3.1 Van vrijheid naar privacy...........................................................................................................................34
2
, 3.2 Schadebeginsel en paternalisme...............................................................................................................34
4. Vrijheid van opvoeding....................................................................................................................................38
4.1 Ter inleiding: het thuisonderwijs van Pauline de Broglie..........................................................................38
5.2 Drie beginselen..........................................................................................................................................38
5.3 Toepassing: thuisonderwijs voor de Amish?.............................................................................................43
5. Vrijheid van cultuur en godsdienst (het multiculturalismedebat)..................................................................44
5.1 Multicullturele controverse.......................................................................................................................44
5.2 Drie beginselen..........................................................................................................................................45
5.3 Toepassing: De Raad van State over inburgering in Vlaanderen..............................................................52
6. Het recht op vrije meningsuiting.....................................................................................................................53
6.1 Beperkingen op het recht op vrije meningsuiting:....................................................................................54
6.2 Soorten tolerantie op het recht op vrije meningsuiting...........................................................................57
Hoofdstuk 4. Gelijkheidsbeginsel............................................................................................................................60
1. Gelijkheid: een allemansvriend...................................................................................................................60
2. De formele gelijkheid (Recht op gelijke behandeling)................................................................................62
3. Rechtengelijkheid (Recht op gelijke behandeling)......................................................................................63
4. Kansengelijkheid na WOII (Recht op gelijke behandeling).........................................................................65
5. Compenserende kansengelijkheid (recht op minder ongelijk resultaat)....................................................68
6. Bronnengelijkheid (recht op minder ongelijk resultaat).............................................................................70
7. Welvaartsgelijkheid (recht op minder ongelijk resultaat)..........................................................................72
Hoofdstuk 6: Het legitimiteitsbeginsel....................................................................................................................76
1. Inleiding...........................................................................................................................................................76
2. De liberale democratie: het model, zijn hoofdkenmerken en basispremissen..............................................77
3. De alternatieven voor het liberaal democratisch model................................................................................79
3.1 Het theocratisch alternatief: de goddelijke bevelstheorie.......................................................................79
3.2 Het natuurrechtelijke alternatief: de goddelijke bevelstheorie...............................................................80
3.3 Het volkssievereine alternatief.................................................................................................................81
4. Carl Schmitt en Joseph de Maistre: de Dracula’s van de liberale democratie................................................82
4.1 De kritiek van Carl Schmitt........................................................................................................................84
4.2 De kritiek van Joseph Maistre...................................................................................................................86
Hoofdstuk 7: Het recht om te straffen....................................................................................................................88
1. Straffen als rechtsfilosofisch probleem...........................................................................................................89
2. De utilitaristische rechtvaardiging (Bentham, Beccaria).................................................................................90
2.1 Het utilitarisme hangt af van empirische toetsing....................................................................................90
2.2 Het utilitarisme botst met onze intuïtie....................................................................................................90
3. De retributivistische rechtvaardiging (Kant)...................................................................................................91
3.1 Het dwangprobleem..................................................................................................................................92
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Ambeamberamberamber. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.24. You're not tied to anything after your purchase.
