OVERZICHT
● Introductie
○ Sociale psychologie en mensenkennis
○ De kracht van de situatie
● Sociale psychologie:
○ Definitie van sociale psychologie
○ Sociale psychologie en andere disciplines
● De geschiedenis van de sociale psychologie
○ 1880 - 1935: De beginselen van de sociale psychologie
○ 1936-1960: De jaren van bevestiging
○ 1960 - 1975: Groei en debat
○ 1975 - heden: Methodologische en inhoudelijk pluralisme
● Sociale psychologie in de 21e eeuw
○ Hersenonderzoek
○ Het internet
○ Sociaal-culturele perspectieven
○ Open wetenschap
Mensenkennis
● = Ze staat voor kennis dat niet wetenschappelijk, empirisch verkregen wordt
● Mensenkennis kan juist of fout zijn
Experimenten
● Experiment 1: Als je kinderen beloont vr iets wat ze graag doen, dan zullen ze die activiteit … uitvoeren
○ Meer → obv mensenkennis
○ Evenveel
○ Minder → obv wetenschappelijk onderzoek
Verklaring: Overjustificatie
● = een fenomeen waarbij de aanwezigheid van een extrinsieke beloning de interne motivatie om een
taak uit te voeren kan verminderen
● Het kind gaat zichzelf afvragen of hij/zij de activiteit doet omdat hij/zij het graag doet of omdat het
moet (een straf is).
● Experiment 2: Het herhaaldelijk zien van een persoon, een schilderij, een gebouw zal je waardering ervoor:
○ Verhogen → obv wetenschappelijk onderzoek en mensenkennis
○ Niet wijzigen
○ Verminderen
1
, 2. De kracht van de situatie
= De sociale context oefent een sterke invloed uit op ons gedrag
Stanford Prison experiment
● Het experiment:
○ Uitgevoerd dr een team olv Zimbardo
○ Via een advertentie in de krant rekruteerden de onderzoekers een aantal vrijwilligers.
○ Een team construeerde een namaakgevangenis in de kelder van de faculteit psychologie.
○ Er verbleven 21 deelnemers die op toevallige basis werden ingedeeld in rol van bewaker of gevangene.
○ Niemand werd precies verteld hoe ze de toegewezen rol moesten invullen.
○ De bewakers kregen enkel de instructie om voor de goede orde te zorgen zonder hierbij geweld te gebruiken, verder
werden de deelnemers aan hun lot overgelaten.
● Resultaat:
○ De bewakers gedroegen zich steeds wreder en na 36 uur moest een eerste gevangene vrijgelaten worden omdat hij
symptomen vertoonde van depressie.
○ Id daaropvolgende dagen w nog gevangenen vrijgelaten waarvan 1 met psychosomatische huiduitslag.
○ Na 6 dagen werd het onderzoek stopgezet.
● Conclusie:
○ De sociale situatie oefent een grote invloed uit op het gedrag van mensen
○ Een slechte omgeving zet mensen aan tot het stellen van slecht gedrag, dit geldt ook voor mensen die onder normale
omstandigheden het goede zouden doen.
Ronald Reagan experiment
● Het experiment:
○ Onderzoeksvraag: Zou het lukken dat Reagan de verkiezingen h gewonnen dr z ‘grappige’ oneliners?
○ Video tape presidentieel debat Reagan vs Mondale
○ 3 condities:
■ Conditie 1:Oorspronkelijke videotape
● Oneliners (grapjes): ✓
● Reacties van het publiek: ✓
■ Conditie 2: Aangepaste videotape → oneliners w eruit gehaald
● Oneliners (grapjes): X
● Reacties van het publiek: ✓
■ Conditie 3: Aangepaste videotape → Reacties van het publiek w eruit gehaald
● Oneliners (grapjes): ✓
● Reacties van het publiek: X
● Resultaat:
● Conclusie:
○ Reagan h de verkiezingen nt gewonnen dr z oneliners (grapjes), maar dr de reacties v het publiek
○ Mensen w beïnvloed door de reacties van anderen (sociale situatie)
Experiment: Bennington (Newcomb)
● Het experiment:
○ Meisjes college in 1993
■ Meestal dochters van welgestelde burgers die naar het college gingen
■ Vaak waren deze conservatiever
○ Op die school heerste er een meer progressieve sfeer
● Resultaat:
○ Meisjes werden progressiever
○ Dit bleek een langdurig effect te zijn
■ Meisjes die in dat college school gelopen hebben, waren nog altijd progressiever dan hun leeftijdsgenoten
gemiddeld gezien op lange termijn
● Conclusie: Kracht van de situatie → het milieu waarin je leeft bepaald hoe jij denkt
2
, 2. Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines
—----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Definitie van sociale psychologie
Sociale psychologie: Sociale psychologie is de wetenschappelijke studie naar de wijze waarop gedachten, gevoelens,
motivaties en gedragingen van mensen beïnvloed worden door de aanwezigheid van anderen en hoe wij zelf een invloed
uitoefenen op hoe andere personen denken, voelen en zich gedragen (Allport, 1985).
3. Sociale psychologie en andere disciplines
Omschrijving, opmerkingen Verschillen / gelijkenissen met sociale psychologie
Sociologie Multilevel-analyse Analyse-eenheid
● = statische methode waarbij ● Sociologie: groep → personen klasseren
zowel context als individu w volgens nationaliteit, ras, SES, andere
geanalyseerd groepsfactoren
● Sociale psychologie: individu
Onderzoeksmethode
● Sociologie: maakt minder gebruik van
experimenten
● Sociale psychologie: maakt veel gebruik van
experimenten
Persoonlijkheidspsychologie Interactionisme = PH-psyc + soc psyc Onderwerp
● Er is een dynamische ● Ze verklaren dezelfde fenomen
wisselwerking tss disposities ● Maar vanuit een verschillend perspectief
(individuele verschillen) en Visie
● Persoonlijkheidspsychologie
situatie waarbij uitingen v
○ Persoon
disposities afhankelijk z vd ○ Belangstelling voor cross-situationele
situatie. consistentie
● Sociale psychologie
○ Situatie
○ Belangstelling voor cross-individuele
consistentie
Klinische psychologie Onderzoeksdomein dat personen met Bestuderen hoe personen in sociale situaties met stress
psychische problemen of stoornissen en angst omgaan
probeert te begrijpen en te behandelen
Cognitieve psychologie Onderzoeksdomein dat mentale processen Sociale cognitie: Onderzoek naar de interface tussen
bestudeert die betrekking hebben op cognitieve en sociale psychologie
informatieverwerking zoals leren,
onthouden en redeneren
Arbeids- en Onderzoeksdomein dat de mens in relatie
organisatiepsychologie tot zijn werk en zijn (werk) organisatie
bestudeerd.
3
, 3. De geschiedenis van de sociale psychologie
—----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1880 - 1935: De beginselen van de sociale psychologie
Belangrijke personen → grondleggers van de sociale psychologie
● Gustave Le Bon
○ Eerste belangrijk werk: “Psychologie des Foules”
■ Inhoud: Hij bestudeerde het massageweld in de late 19de eeuw
■ Conclusie: “De massa bezorgt het individu een gevoel van anonimiteit, waardoor dit individu elk
gevoel van verantwoordelijkheid verliest.”
● Triplette
○ Experiment: ‘competitiemachine’
■ = Een soort vismolen waarbij deelnemers aan een wieltje diende te draaien, waardoor een touw
opgewonden werd
○ Resultaten: Kinderen draaiden sneller aan het wieltje in gezelschap van anderen kinderen, dan wnr ze
alleen waren
● Ringelmann
○ Experiment: Vergelijking van groepsprestaties met individuele prestaties (touwtrekken)
○ Resultaten: Deelnemers presteren vaak slechter als ze opdrachten samen met nadere uitvoeren
Eerste belangrijke handboeken over de sociale psychologie
● Handboek geschreven door Mc Dougall (1908)
● Handboek geschreven door Edward Ross (1908)
● Handboek geschreven door Floyd Allport (1924)
○ Vooral Allports opvattingen over sociale psychologie worden nu nog algemeen aanvaard
■ Gebruik van experimenten
■ Interactie tss persoon en context
1936-1960: De jaren van bevestiging
Zaken die de belangstelling voor sociale psychologie in de USA liet stijgen:
● WO II
● Jodenvervolging
● Adolf hitler
○ Geweldadigheid in nazieregime
○ Gevolg: interesse groeide in vragen over de oorzaken van geweld, vooroordelen, genocide, conformiteit,
gehoorzaamheid en diverse andere sociale problemen.
Kurt Lewin
● Periode: 1935
● Bijnaam: de ‘vader van de sociale psychologie
● Bijdrage: Grondbeginselen van de sociale psychologie:
1. Gedrag wordt bepaald door hoe we de wereld om ons heen waarnemen en interpreteren.
2. Gedrag is afhankelijk van de persoon en de omgeving.
3. Sociaal Psychologische theorieën kunnen worden toegepast voor de oplossing van maatschappelijke
problemen.
○ ‘Geen onderzoek zonder actie, geen actie zonder onderzoek’
○ Onderscheid:
Fundamenteel onderzoek Toegepast onderzoek
Doel streven naar kennisvermeerdering Een antwoord geven op een specifiek
praktijkprobleem.
Beginpunt Theoriegestuurd: Men vertrekt vanuit Vraaggestuurd
een theorie → hypothese opstellen
→ hypothese toetsen
4
,Belangrijke bijdragen1
Wetenschapper Naam Bijdrage
Theodor Adorno Belangrijke publicatie: ‘The authoritarian personality’
= een invloedrijk boek over vooroordelen en ideologische attitudes.
G. Allport Belangrijke publicatie ‘The nature of prejudice’
= een werk dat nog altijd een bron van inspiratie is voor onderzoek naar stereotypering,
vooroordelen en intergroep contact.
S. Asch. Belangrijke inzichten
● Conformiteit: Aantonen van menselijke behoefte om zich te conformeren aan een
meerderheid
● Persoonsperceptie: Hij bestudeerde hoe men zich over anderen een beeld vormt.
L. Festinger Belangrijke theorie: Sociale vergelijkingstheorie
= Theorie die handelt over hoe men zichzelf leert kennen door zich met anderen te vergelijken
Belangrijke theorie: cognitieve dissonantietheorie
= Theorie die de behoefte aan consistentie tussen cognities en gedrag bestudeert.
F. Heider Belangrijke theorie: attributietheorie
= Theorie die zich bezighoudt met hoe personen oorzaken toeschrijven aan eigen gedrag
Belangrijke theorie: balanstheorie
= Theorie die de behoefte aan consistentie tussen gedachten, gevoelens en sociale relaties
bestudeert.
C. Hovland Belangrijke inzichten: Voerden experimenten uit over attitudes en overtuigende (persuasieve)
communicatie.
H. Kelley Belangrijke theorie: attributietheorie
= Theorie die bestudeerde hoe men de kosten en baten van sociale relaties analyseert.
1960 - 1975: Groei en debat
⇒ Periode van bloei, maar ook crisis, vertwijfeling en debat
Bloeiperiode
● Uitbreiding: Sociale psychologie wordt op steeds meer domeinen toegepast en bestudeerd
● Vertrouwen: Sociaalwetenschappers en sociaalpsychologen in het bijzonder werden betrokken bij de oplossing van
maatschappelijke problemen
○ MAAR: deze problemen werden niet opgelost, of er kwamen nieuwe in de plaats.
Crisis, vertwijfeling en debat
● Het debat
● Voorbeelden van experimenten waarop kritiek werd geuit
○ Ethische kritiek op het experiment (Kelman)
○ Methodologische artefacten (Orne, Rosenthal)
○ Cultureel en filosofisch relativisme (Gergen)
1
De namen van onderzoekers moeten niet gekend zijn → behalve deze moeten heel goed gekend zijn
5
, 1975 - heden: Methodologische en inhoudelijk pluralisme
Pluralisme
● Bron van pluralisme: Internationale en culturele perspectieven
○ Internationaal onderzoek
■ Internationalisering van de sociale psychologie
■ Opkomst sociale psychologie in Europa en Azië
○ Multicultureel onderzoek
● Soorten pluralisme
○ Methodologisch: multimethodisch
○ Inhoudelijk:
■ Hete perspectieven: Determinanten van gedrag = emotie en motivatie2
■ Koele perspectieven:Determinanten van gedrag = cognitie
● Gevolg: opkomst van “sociale cognitie”
4. Sociale psychologie in de 21e eeuw
—----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
⇒ Technologische innovaties bieden heel wat mogelijkheden voor het onderzoek binnen de sociale psychologie
2
Emotie en motivatie heeft invloed op hoe we ons voelen, wat we verlangen en hoe we ons gedragen
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jokeversteen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.72. You're not tied to anything after your purchase.
