Samenvatting Domein 1 - Benaderingswijzen en sociale wetenschappen (LKT)
13 views 0 purchase
Course
Landelijke Kennistoets (MAAKNT01X)
Institution
Hogeschool Rotterdam (HR)
In dit domein leer je over verschillende manieren om naar de maatschappij te kijken. Je ontdekt hoe wetenschappers de samenleving bestuderen en proberen te begrijpen. Dit helpt je om beter te begrijpen hoe mensen samenleven en hoe ze zich gedragen.
, Domein 1: benaderingswijzen en sociale wetenschappen
Deze subdomeinen zijn niet behandeld: 1.5, 1.9, 1.16, 1.17, 1.18
Subdomein 1.1
Rechtsstaat: de rechtsstatelijke principes van en kaders voor een samenleving:
legaliteitsbeginsel, grondrechten, machtenscheiding (tussen wetgevende, uitvoerende en
rechterlijke macht, de trias politica).
• Legaliteitsbeginsel: Dit betekent dat de overheid zich aan de wet moet houden en
alleen mag handelen binnen de grenzen van de wet.
• Grondrechten: Dit zijn belangrijke rechten die iedereen in een samenleving heeft en
die door de overheid moeten worden gerespecteerd en beschermd.
• Machtenscheiding (Trias Politica): Dit houdt in dat de macht in een samenleving
verdeeld is over drie verschillende takken: de wetgevende macht (maakt de wetten), de
uitvoerende macht (voert de wetten uit) en de rechterlijke macht (oordeelt over
wetsovertredingen).
Rechtsstaat: de relatie tussen rechtstatelijke principes en democratie (machtenscheiding,
grondrechten).
• De rechtsstaat en democratie gaan hand in hand. Machtenscheiding en grondrechten
zijn beide belangrijke elementen van zowel een rechtsstaat als een democratie. Ze
zorgen ervoor dat de overheid verantwoordelijk wordt gehouden en dat de rechten van
individuen worden beschermd.
Rechtsstaat: de klassieke en sociale grondrechten.
• Klassieke grondrechten, ook wel burgerlijke of individuele grondrechten genoemd,
zijn fundamentele rechten die individuen beschermen tegen inbreuken door de
overheid. Ze zijn gebaseerd op principes van vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid.
Voorbeelden van klassieke grondrechten zijn het recht op leven, vrijheid van
meningsuiting, vrijheid van godsdienst en het recht op privacy. Deze rechten zijn
bedoeld om de persoonlijke autonomie en vrijheid van burgers te waarborgen en te
beschermen tegen overheidsinmenging.
• Sociale grondrechten, ook wel economische, sociale en culturele rechten genoemd,
richten zich op het waarborgen van sociale en economische rechtvaardigheid en
gelijkheid. Deze rechten hebben betrekking op de garantie van basisbehoeften zoals
huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs en sociale zekerheid. Sociale grondrechten
zijn gericht op het creëren van een rechtvaardige en inclusieve samenleving waarin
iedereen gelijke kansen heeft en een bepaald welzijnsniveau kan bereiken.
Rechtsstaat: de belangrijkste klassieke en sociale grondrechten, i.c.:
- de vrijheid van meningsuiting, vergadering, godsdienst, recht op leven;
• Klassieke Grondrechten: Dit zijn basisrechten zoals vrijheid van meningsuiting,
gelijkheid voor de wet en het recht op een eerlijk proces. Ze beschermen individuen
tegen willekeurige overheidsinmenging
• Sociale Grondrechten: Deze gaan over sociale voorzieningen en welzijn, zoals het
recht op onderwijs, gezondheidszorg en huisvesting. Ze streven naar een eerlijke en
rechtvaardige samenleving waarin iedereen de kans heeft op een goed leven.
- het recht op arbeid, huisvesting, inkomen, leefmilieu.
, • Het recht hebben om te werken, recht op een geschikte plek om te wonen, toegang
hebben tot voldoende inkomen en het recht op een gezonde en veilige leefomgeving.
Rechtsstaat: het onderscheid tussen klassieke en sociale grondrechten, namelijk:
- afdwingbaarheid;
• Klassieke grondrechten zijn vaak direct afdwingbaar voor individuen. Dit betekent dat
mensen naar de rechter kunnen stappen als hun klassieke grondrechten worden
geschonden, en de rechter kan ingrijpen om hun rechten te beschermen. Sociale
grondrechten zijn vaak meer gericht op het waarborgen van voorzieningen, maar
kunnen moeilijker direct afdwingbaar zijn. Het kan lastig zijn om naar de rechter te
stappen om bijvoorbeeld het recht op huisvesting of inkomen af te dwingen.
- de rol van de overheid.
• Klassieke grondrechten leggen vooral beperkingen op aan de overheid. Ze zeggen wat
de overheid niet mag doen om de individuele vrijheden te beschermen. Sociale
grondrechten leggen een positieve verplichting op de overheid om voorzieningen te
bieden, zoals arbeid, huisvesting, inkomen en een gezond leefmilieu. De overheid
moet actief stappen ondernemen om ervoor te zorgen dat mensen toegang hebben tot
deze voorzieningen.
Rechtsstaat: de opzet en kern van de Nederlandse Grondwet.
• De Nederlandse Grondwet is het belangrijkste juridische document van het land en
legt de basis voor de rechtsstaat. De Grondwet bestaat uit verschillende artikelen die
de fundamentele rechten van individuen beschermen en de regels vaststellen voor de
werking van de overheid.
• Grondrechten: De Grondwet bevat bepalingen die de grondrechten van burgers
beschermen, zoals de vrijheid van meningsuiting, gelijkheid voor de wet en het recht
op privacy.
• Machtsverdeling: De Grondwet regelt de verdeling van de macht tussen de
verschillende organen van de overheid: de wetgevende macht (Tweede en Eerste
Kamer), de uitvoerende macht (de regering) en de rechterlijke macht (rechtspraak).
• Bevoegdheden en Verantwoordelijkheden: De Grondwet beschrijft de
bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de verschillende overheidstakken en
stelt regels vast voor hoe zij moeten samenwerken.
• Rechterlijke Onafhankelijkheid: De Grondwet waarborgt de onafhankelijkheid van
de rechterlijke macht, wat essentieel is voor een eerlijke rechtspraak.
• Bescherming van Burgers: De Grondwet beschermt burgers tegen willekeurige
acties van de overheid en waarborgt dat zij eerlijke rechtsbescherming hebben.
Staat: de kenmerken van een staat, i.c.:
- erkenning door andere landen;
• Een staat wordt over het algemeen erkend als onafhankelijke entiteit door andere
landen en internationale organisaties.
- geweldsmonopolie;
• Een staat heeft het exclusieve recht om legitiem geweld te gebruiken binnen zijn eigen
grondgebied, bijvoorbeeld via politie en defensie.
- soevereiniteit;
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller beyzatpl. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.25. You're not tied to anything after your purchase.
