Geschiedenis samenvatting tijdvak 6: regenten en vorsten
2 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
Mijn samenvattingen bevatten alles wat je nodig hebt: een duidelijk overzicht, plaatsjes, elk tijdvak bevat een oefenvraag over de kenmerkende aspecten, een juiste volgorde van de kenmerkende aspecten, extra leerinformatie waarin soms nog goed de verschillen tussen dingen worden doorgenomen en een ...
Paragraaf 1
KA: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel
opzicht van de Nederlandse republiek
Een land zonder vorst
De 7 Verenigde gewesten had de Spaanse vorst Filips II in 1581 afgezworen geen nieuwe landsheer te
benoemen, voortaan was er soevereiniteit: Volgens de staatsmacht was er niet 1 persoon, maar waren
er bestuursorganen; de gewestelijke Staten (afzonderlijke gewesten). Elk gewest
heeft eigen privileges en ze handelde hun eigen zaken af in de Statenvergadering.
Bestuurlijke structuur
De republiek was een samenwerkingsverband van 7 afzonderlijke gewesten, die
samenkwamen in de Staten generaal. Ze beslisten over belangrijke zaken gezamenlijk
zoals; de buitenlandse politiek, defensie en belastingengeschillen tussen gewesten. Ze
bestuurde gezamenlijk de Generaliteitslanden. (Die mochten geen lid worden van de
Republiek) Holland had de meeste invloed, want die was het grootst.
In Frankrijk slaagde de centralisatie en in Engeland werd het voor de koningen
moeilijker. Uiteindelijk konden ze daar wel regeren, maar moesten zij voor hun
beslissingen instemming hebben van het parlement.
Binnen dit stelsel waren er 2 centrale machtsfuncties; de stadhouder en de raadspensionaris. De
Staten lieten zich bij werkzaamheden bijstaan door een juridische ambtenaar of raadspensionaris. In
de tijd van de Republiek was de stadhouder in dienst van één of enkele gewesten met verschillende
taken. Voor de raadspensionaris staan de belangen van de Hollandse regentenfamilies voorop. De
stadhouder uit het Oranjehuis telde vooral zijn eigen prestige.
De republiek interpreteerde zich als een strijd tussen de stadhouders van Oranje, die streefde naar
erfelijke monarchie; regenten die de stadhouder als ambtenaar wensen te zien. Oranje is daarbij in
voordeel. De zonen boekte overwinningen, de stadhouder Willem II trouwde met de dochter van de
Engelse koning. Toen Willem II overleed, besloten de gewesten van Holland geen stadhouder meer te
benoemen. 10 jaar later was de positie staatsgezinde nog versterkt toen Johan de Witt
raadspensionaris werd, hij boekte belangrijke successen en verdragen.
In 1670 nam de macht van de Wit echter af, er kwam verdeeldheid over twee zaken.
Willem III had in 1667 een eeuwig edict aangenomen, waarbij de ambtenaar van de
stadhouder was afgeschaft, maar de prinsgezinden wilde dit niet, het stadhouderschap was
namelijk een erfelijk privilege van de prinsen van Oranje.
Er was een discussie over de versterking van de verdedigingswerken dit was gevaarlijk, want
de oorlog met Frankrijk stond voor de deur. In 1672 raakte ze in oorlog met Frankrijk,
Engeland en 2 Duitse Staten. Johan wit was volgens de burgers verantwoordelijk en werd
samen met zijn broer vermoord. Willem III werd stadhouder.
, Geschiedenis
De tijd van regenten en vorsten
Paragraaf 2
• KA: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een
wereldeconomie
Hoe het ontstond
Isaac massa was een vluchteling die Antwerpen verliet, toen die in 1585 door Spanjaarden werd
veroverd. Ambtenaren brachten kennis, kapitaal en handelsnetwerken dit gaf een impuls aan de
handelseconomie. Na 1585 werd de Noord-Nederlandse handel meer divers en breder, hier waren een
aantal factoren voor:
De val van Antwerpen
Het succes lag bij de graan, zout en houthandel, de
belangrijkste tak van de overzeese handel.
Technische uitvindingen zoals; het fluitschip (veel vracht
vervoeren), de houtzaagmolen en de haringbuis (drijvende
fabriek.
Er was een hoge specialisatiegraad in het arbeidsproces dit
was een oorzaak voor de economische groei.
Het Hollandse veenlandschap was niet geschikt voor de
akkerbouw, daarom gingen ze graan importeren. De grond werd
gebruikt voor veeteelt waar weinig mankracht voor nodig was,
daarom waren de rest van de mensen weer beschikbaar voor een
andere soort arbeid.
De compagnieën
De beroemdheid is te danken aan de Oost-Indische Compagnie (de VOC in 1602) hun kregen van de
Staten generaal een handelsmonopolie met Azië. Dit droeg bij aan de economische bloei van de
Republiek. In de 17e -18e eeuw werd het ook gefinancierd met verhandelbare aandelen en kregen ze
het recht om oorlog te voeren. Batavia werd het bestuurscentrum van de VOC in Azië.
Voor de handel in Noord-Afrika en Zuid-Amerika was er in 1621 de west Indische Compagnie (WIC)
opgericht. Zij hadden ook een handelsmonopolie en hielden zich bezig met de kaapvaart (Spaanse
schepen beroven). In 1621 was er weer oorlog met Spanje en de republiek, daarnaast verdiende ze
geld met de handel in goud, ivoor en slaven.
Handelskapitalisme
In de 16e eeuw waren de Portugezen en Spanjaarden de heren op de wereldzeeën, ze hadden
handelsmonopolies in Afrika, Azië en Amerika. Maar halverwege kaapte de Franken en de Engelsen
deze monopolies. In 1600 richtten rijke kooplieden de East India Compagnie op, ze hadden een eigen
munt en eigen legers, het was de basis van een handels rijk. Frankrijk probeerde in de 17e eeuw
positie de wereldhandel te veroveren, daartoe hadden ze in 1664 de Compagnie des indes orientales
opgericht. Het werd gestimuleerd door belastingvrijstellingen en geld. Het had weinig succes.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fesam. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.
