Uitgebreide samenvatting van Helder denken (gids voor helder denken). Hoofdstuk 1 tot en met 5. Geschreven door Kraaijeveld en Weusten. Ook zijn is het artikel van Teaching for Critical Thinking en het artikel uit het filosofie magazine samengevat. Daarnaast zijn ook de aantekeningen van de hoorcol...
Samenvatting Helder denken
Kees Kraaijeveld en Suzanne Weusten
Hoofdstuk 1: Wat heb je aan denken?
Denken is een overschatte bezigheid:
- Ons brein is niet zo goed in denken
- Als we ergens lang over nadenken leidt dit vaak niet tot betere beslissingen
- We weten amper waarom we denken wat we denken
- We denken eigen niet eens zelf
Dat mensen doorgaans niet goed denken komt vooral door de rechtlijnigheid die is ingebakken in ons
brein: onze hang naar denken in oorzaak en gevolg. Onze hersenen houden niet van toeval en
vermijden tegenstrijdigheden. We vertellen graag kloppende verhalen en zoeken een patroon achter
toevallige gebeurtenissen. Als we een verklaring hebben gevonden en onze mening hebben bepaald,
zijn we geneigd hieraan vast te houden. Bekende patronen belemmeren ons in het vinden van
alternatieven. Rechtlijnigheid wordt vaak macht der gewoonte genoemd, maar in feite is het de
onmacht van het brein om buiten de gebaande paden te treden (bijv. sleutels zoeken in je jaszak
omdat ze daar meestal liggen in plaats van de reconstrueren waar je ze het laatst zag). Het brein is
behoudend van aard. Onder druk wordt het brein vasthoudender en minder flexibel. Wie te veel zijn
best doet, blijft hangen bij het eerste wat in hem opkomt. Het brein blokkeert de creativiteit.
Menselijk brein denkt ook causaal (bijv. wie succesvol speculeert op de beurs zal niet zeggen dat hij
toevallig rijk is geworden maar zoekt een oorzaak) . Dit maakt de wereld overzichtelijk en begrijpelijk.
Rechtlijnigheid van het brein en voorliefde voor causaliteit leveren samen soms vreemde
redeneringen op (bijv. stoppen met roken is ongezond want dan heb je meer kans op suikerziekte:
geen causaal verband).
Veel denkwerk leidt niet tot betere beslissingen. Soms heb je ook intuïtief al een beslissing genomen
en denk je pas achteraf echt goed na. Al denkend tot de juiste beslissing komen is ook moeilijk omdat
ons brein slecht kan omgaan met waarschijnlijkheden en kansen (bijv. liever met auto reizen omdat
je bang bent om te vliegen, terwijl kans op vliegtuigongeluk kleiner is).
Ons denkwerk is ook vaak gebaseerd op zaken waar we zelf geen weet van hebben. Het slechtst kent
de mens zichzelf. We laten ons tijdens het denken beïnvloeden door allerlei onzin, zonder dat we het
doorhebben (bijv. strenger oordelen als je achter een rommelig en smerig bureau zit dan als je achter
een opgeruimd en schoon bureau zit). De omgeving waarin iemand een moreel oordeel moet vellen
heeft dus invloed.
Ons denken bepaalt niet hoe we ons leven inrichten. Het maakt er op zijn best achteraf verhalen
over. Ons eigen ‘ik’ waarvan we het gevoel hebben dat het denkt en besluiten neemt, is in deze visie
een innerlijke verhalenverteller die als een voetbalcommentator verslag doet vanaf de zijlijn van wat
er zich afspeelt op het speelveld van het leven. Interne verteller speldt ons continu dingen op de
mouw (bijv. waarnemingsillusies). Denken is neurologisch beschouwd een ingewikkelde activiteit
waar continu meerdere delen van het brein bij betrokken zijn en die grotendeels onbewust verloopt.
Het ‘ik’ is het resultaat van deze hersenactiviteiten, niet zozeer de initiator ervan.
Ik denk niet zelf, ik denk alleen dat ik zelf denk omdat mijn brein mij zo heeft bedacht.
Helder denken moet
Redenen voor wel een boek over helder denken:
- Helder denken helpt overzicht te houden over de hedendaagse informatiegolf
- Helder denken is nodig als tegenhanger van de macht van het verhaal
- Helder denken is onmisbaar voor het goed functioneren van de samenleving
- Helder denken maakt mensen gelukkig
Door digitalisering en internet groeit de hoeveelheid informatie die we als mensheid produceren
exponentieel. We worden bedolven onder bergen informatie op basis waarvan we keuzes moeten
maken. Er is meestal zoveel informatie beschikbaar dat we door de bomen het bos niet meer zien.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller romyvandijk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.12. You're not tied to anything after your purchase.
