Uitgebreide samenvatting van hoofdstuk 4, Operante Conditionering, uit het boek 'Inleiding tot de gedragstherapie' geschreven door D. Hermans, F. Raes & H. Orlemans. Het betreft de 7e herziene druk van het boek, uitgegeven in 2018. Zie voor overige hoofdstukken mijn overige aanbod aan samenvattinge...
Samenvatting boek Inleiding tot de gedragstherapie – Hermans, Raes &
Orlemans (7e herziene druk)- Hoofdstuk 4
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 4, Operante conditionering.................................................................................................................................................2
4.1. Inleiding: de operante leerprincipes..........................................................................................................................................2
4.1.1. Bekrachtiging.....................................................................................................................................................................................2
4.1.2. Bestraffing............................................................................................................................................................................................2
4.1.3. Uitdoving...............................................................................................................................................................................................2
4.1.4. Discriminatief leren.......................................................................................................................................................................2
4.2. De zes procedures voor operante conditionering...........................................................................................................2
4.3. De operante leerprincipes: verdieping....................................................................................................................................3
4.3.1. Bekrachtiging nader beschouwd........................................................................................................................................3
4.3.2. Uitdoving nader beschouwd..................................................................................................................................................3
4.3.3. Bestraffing nader beschouwd..............................................................................................................................................4
4.4. Complexe vormen van operante conditionering............................................................................................................4
4.4.1. Conflicten.............................................................................................................................................................................................4
4.4.2. Toevalsleren.......................................................................................................................................................................................4
4.4.3. Wederzijdse bekrachtigingen..............................................................................................................................................4
4.4.4. Shaping................................................................................................................................................................................................4
4.5. Theoretische verklaringen voor operante conditionering.........................................................................................5
4.5.1. Voorwaarden voor operant leren: contiguïteit versus contingentie...........................................................5
4.5.2. Wat wordt er geleerd?................................................................................................................................................................5
4.6. Interacties tussen klassieke en operante conditionering: het tweefactorenmodel van Mowrer. .5
4.6.1. Het tweefactorenmodel.............................................................................................................................................................5
4.6.2. Kritiek op Mowrers visie.............................................................................................................................................................5
4.6.3. Alternatieve visies op het tweefactorenmodel..........................................................................................................5
ISBN: 9789036819503
, Uitgave jaar: 2018
Hoofdstuk 4, Operante conditionering
4.1. Inleiding: de operante leerprincipes
Aan alles wat we doen gaat iets vooraf en er volgt iets op. Ons gedrag heeft dus in een ‘context’
plaats. En die context is een belangrijke factor wanneer we gedrag analyseren. Deze analyse van
‘antecedenten’ (=wat voorafgaat) en ‘consequenten’ (= wat op het gedrag volgt) is, samen met de
analyse van de betekenissen, een kernelement van de functieanalyse (FA), wat vervolgens weer de
basis is voor een goede interventie.
Een ABC-analyse (A= antecedent, b= behaviour, c= consequent) is een eenvoudige vorm van
functieanalyse. De persoon noteer dan voor bepaalde gedragingen welke gebeurtenissen,
gedachten en gevoelens voorafgaan aan het gedrag en welke gevolgen het gedrag heeft.
4.1.1. Bekrachtiging
Bekrachtiging= procedures die het gedrag in frequentie doet toenemen.
Bekrachtigers= stimuli, gebeurtenissen die het gedrag laten toenemen.
Het effect van een stimulus bepaalt of het een bekrachtiger is of niet.
4.1.2. Bestraffing
Strafprocedures worden vaak gebruikt, o.a. in opvoedingssituaties, om ongewenst gedrag te
reduceren. Dit is niet altijd werkzaam. Net als bij bekrachtiging moet namelijk ook hier uit de
afname van het gedrag blijken of er ook daadwerkelijk sprake is van ‘straf’.
4.1.3. Uitdoving
Uitdoving= het achterwege laten van de bekrachtiger. Het is niet iets weghalen als straf.
4.1.4. Discriminatief leren
Skinner beschrijft naast de 2 voornaamste componenten van de behavioral unit – het gedrag (R) en
wat er als resultaat op volgt (Sr)- nog een 3e component: De discriminatieve stimulus (Sd). in een
bepaalde situatie of in aanwezigheid van een bepaalde stimulus (sd) leert het organisme dat een
bepaald gedrag (R) resulteert in een bepaald resultaat (sr).
Operante analyse: Sd * R→ Sr
Behalve de consequente controle (bekrachtiging, bestraffing of uitdoving) is er bij operante
conditionering ook sprake van een antecedente controle (=stimulus control).
S-delta (S∆)= elke stimulus of situatie behalve de sd
De invloed van de discriminatieve stimuli op ons gedrag is krachtig. We worden voortdurend
omgeven door discriminatieve stimuli, zoals verkeersborden bijvoorbeeld. We hebben geleerd zeer
goed te onderscheid tussen discriminatieve stimuli. Wanneer we bijvoorbeeld een baby bij het
huilen moeten verschonen of troosten, of wanneer we wel sociaal gedrag moeten vertonen in
sommige contexten en niet in andere. Probleemgedrag is gedrag dat niet meer in verhouding staat
tot de context en als niet-aangepast wordt beleefd. Het is gedrag dat net te veel voorkomt in
verhouding tot de context.
Soms zet een Sd ook aan tot actie, hij krijgt dan een motivationele betekenis. Discriminatieve stimuli
met een negatieve waarde zullen bijvoorbeeld aanzetten tot ontspannings- of vermijdingsgedrag.
Momenten van verveling zijn bijvoorbeeld een discriminatieve stimulus voor het opzoeken van
activiteiten (R) waardoor de verveling verdwijnt (-sneg).
4.2. De zes procedures voor operante conditionering
Aard van de bekrachtiger (Sr)
Spos Sneg
+
Toedienen S positief +
S negatief
Positieve bekrachtiging, Positieve straf, passieve vermijding
toenaderingsgedrag
-
Wegnemen Spositief -
S negatief
Negatieve straf, time-out Negatieve bekrachtiging,
ontspanningsgedrag
0
Weglaten Spositief 0
S negatief
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xjeaninexx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.
