Samenvatting steden en burgers in de lage landen, tot in detail samengevat
3 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
Heel erg uitgebreide samenvatting over de historische ocntext steden en burgers in de lage landen, goed te gebruiken voor tentamens in vwo 5 en 6 en de eindexamens
Steden en burgers in de lage landen (1050-1700)
Oriëntatie:
Atrecht- 12e en 13e eeuw
Brugge 14e en 15e eeuw
Antwerpen 16e eeuw
Amsterdam 17e eeuw
1.1 opbloei van handel en nijverheid in Vlaanderen
Kenmerkende aspecten:
13. De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een
agrarisch0urbane samenleving.
14. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.
Wat maakte de opkomst van een stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten
mogelijk?
Vlaanderen ca. 1000 n.C. vruchtbare grond> relatief hoge graanopbrengst, maar er waren
nog uitgestrekte bossen, moerassen en in de lage kuststreken regelmatig overstromingen
Langzame bevolkingsgroei> wel stijgende vraag naar voedsel
Daarom: ontginningen van bossen, moerassen en kustgebieden voor akkerbouw en veeteelt
Groei ook door: risterploeg, paarden i.p.v. ossen, Arabisch halsjuk, drieslagstelsel> grond
raakte minder snel uitgeput (hoofdstuk 4)
Grotere voedselproductie> grotere bevolkingsgroei> nieuwe ontginningen noodzakelijk,
verdere bevolkingsgroei etc
In de jaren 40 van de 14e eeuw> bevolkingsdaling door de pest en klimaatverslechtering.
Start van deze ontwikkeling in de Lage landne in Noord-Vlaanderen (Brugge en Gent)
Ontiginningen breidden zich uit naar het zuidelijk deel van Vlaanderen, Brabant, Holland en
Zeeland.
Handel en nijverheid
De toenemende voedselproductie zorgt voor de productie cab aardewerk en textiel
Meer voedsel betekent dat niet iedereen in de landbouw hoeft te werken, mensen gaan zich
specialiseren in het maken van b.v. aardewerk en textiel, zaken die de boeren eerst zelf
maakten> maar waar door de bevolkingsgroei nog meer vraag naar is.
Deze ambachtslieden vestigen zich in een z.g. “pre-stedelijke kern” of een oude stad met
ene regionale marktfunctie.
Boeren verhandelen hun landbouwoverschotten tegen nijverheidsproducten
Steden vormen met hun omgeving een hechte eenheid. Elke stad is het centrum van een
verzorgingsgebied. (politiek en economisch)
Deze handle vindt eerst plaats in natura.
Handle neemt toe> handel in geld neemt toe.
Koningen, edelen en stedelingen gaan munten slaan.
Ook op het platteland neemt het geldgebruik toe. Waar horigen eerst een deel van oogst
moesten afstaan en herendiensten moesten verrichten konden ze nu een geldbedrag aan
hun heer betalen.
Er ontstond een monetaire economie
Handel neemt ook door verbetering transport toe: de Kogge
,Handel en nijverheid> verstedelijking
Ontwikkeling van landbouwsamenleving naar landbouwstedelijke samenleving
De adel is blij> stedelingen betalen meer belasting
De horigen zijn blij> trek naar de stad want meer mogelijkheden> mocht niet maar, na 1 jaar
en één dag in de stad konden ze niet worden teruggehaald door hun heer. Om de horigen
op het land te houden> minder plichten
Stadsrechten
Horigen die een jaar en een dag in de stad waren werden vrije burgers of poorters
Gunstig voor de stad maar ook gunstig voor de adel> meer belastinginkomsten
De stad is blij> privileges van de heren> worden vastgelegd in stadsrechten, charters of
handvesten> meer invloed van stedelingen op bestuur en rechtspraak. De stad neemt de
taken van de adel over
Stadsrechten verschillen van stad ot stad, in de meest verregaande vorm:
- geen verplichtingenmeer tegenover de grootgrondbezitter
- zelf bestuur en rechtspraak mogen regelen
- zelf mogen bepalen wie poorter is en wie niet
Atrecht
- lag in ene vruchtbaar gebied
- Rijke graanoogsten
- Goede Romeinse wegen
- Goede verbinding met noorden via de Scarpe en Schelde
Ontginning door monniken> toename voedselproductie
Schapen>wol>textielnijverheid
Bonum Commune
Aspirant-poorters kregen een stuk grond om ene huis te bouwen
De inwonders van Atrecht streefden naar een bonum Commune: een stad waarin burgers
en stadbestuur zich samen verantwoordelijk voelen voor welvaart en welzijn.
Juridisch bescherming van de vrijheid van stadbewoners
Rechtszekerheid en reglementering van handle en nijverheid
Militaire organisaties en de bouw van een stadmuur ter bescherming van de stad
Meer invloed van de poorters op et bestuur en op de rechtspraak
Handhaving van orde en rust
In de vroege 12e eeuw moesten de inwoners van Atrecht een grondbelasting aan de graaf
van Vlaanderen betalen.
Door als gemeenschap, en dus als bonum Commune, op te treden konden ze die belasting
afkopen met een jaarlijkse belasting voor de hele stad.
Als de graaf iets wilde van de stedelingen, belastingen , leningen of beloftes van trouw
stellen zij eisen aan de graaf.
De graaf benoemt stedelingen tot schepenen> vormen een permanente rcehtbank> hoeven
niet meer te wachten tot de graaf in de stad is.
Schepenen: krijgen ook bestuurlijke taken en beheren de stadsfinanciën.
, De Franse koning is officieel de leenheer van de graaf van Vlaanderen die zich al vanaf de 9 e
eeuw. Iet zo veel van zijn leenheer aantrekt.
Atrecht: belangrijke regionale markt: boeren hebben grote overschotten aan graan en wol
Ambachtslieden> verwerken wol tot laken> de stok is zeer gewild en wordt over ene groot
gebied verkocht
De textielnijverheid innoveert> kwaliteit en productiesnelheid verbeteren> betere
weefgetouwen, combinaties van wol soorten, gebruik van watermolens in et
productieproces.
12e eeuw: Diverse ambachten waren in Atrecht in gilden georganiseerd
Dit waren verenigingen van werkgevers en werknemers in een stad met hetzelfde beroep
Godsdienstige functie: ze hadden een patroonheilige en een eigen altaar in de kerk
Sociale functie: zorgden voor begrafenissen van leden, zorgden voor de weduwen en wezen
van overleden leden. Ziekenzorg. Feesten op de naamdag van patroonheilige
Militaire functie: beschemring van een deel van het bestuur
Economische functie: regels zodat goede producten gemaakt werden> keurmeesters>
garantie voor hoge kwaliteit
Gilden zorgden voor bonum Commune> bevorderen nijverheid en handel en dus de
welvaart van de stad.
De graaf van Vlaanderen garandeert een veilige markt> marktvrede en strenge rechtspraak
Atrechtse handelaren waren natuurlijk te vinden in Vlaanderen maar al snel> interregionale
handel
Keizer schenkt hen tolvrijheid en vrij toegang tot de steden in Heilig Roomse Rijk.
Ze gaan naar jaarmarkten in Noord-Frankrijk en ontmoetten kooplieden Noord-Italië
Atrechts laken en wandtapijten werden verkocht door heel Europa
De kooplieden organiseerden zich in koopliedengilden
Kooplieden uit verschillende steden Brabant, Henegouwen gaan samenwerken> zo ontstaan
de Hanze van XVII steden.
De Hanze bedreef handel op jaarmarkten van de Champagne en bevorderd de export van
laken. Verder:
Gewapende bescherming bij het vervoer van de handelswaren
verdedigde belangen van handelaren
Juridische hulp
Atrecht als financieel handelscentrum
Omdat er veel verschillende munten bestonden ontstond het beroep van geldwisselarr
Het waren nog steeds onveilige tijden daarom:
Wisselbrieven> in plaats van geld krijgt een handelaar een soort van schuldbekentenis van
de koper
Die wissel kan elders weer ingeruild worden voor geld of goederen
Gedurende de Middeleeuwen verbood de kerk het heffen van rent
Door de belofte bij inlossing van de wissel een hoger bedrag te betalen dan de waarde van
de koopwaar, werd die renteverbod omzeild.
Winsten werden geïnvesteerd> handel, nijverheid en ontginningen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller biancakieszl. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.45. You're not tied to anything after your purchase.
