Onderzoeksmethoden voor mens- & maatschappij (001938)
Institution
Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Book
Methodologie van de sociale wetenschappen
Hoe voer je degelijk sociaalwetenschappelijk onderzoek uit? In deze samenvatting van Onderzoeksmethodes voor mens- en maatschappijwetenschappen wordt deze vraag beantwoord door middel van een overzicht van de fundamenten en de basisprocedures van sociaalwetenschappelijk onderzoek. Op die manier lee...
Politieke Wetenschappen en Sociologie: Politieke Wetenschappen
Onderzoeksmethoden voor mens- & maatschappij (001938)
All documents for this subject (1)
2
reviews
By: elisedebley • 10 months ago
By: mariedehazelaer • 10 months ago
Seller
Follow
SweetWinny
Reviews received
Content preview
Inleiding onderzoeksmethoden voor mens- en
maatschappijwetenschappen
Doelstellingen
Vier ultieme doelstellingen:
1. Kennismaken met de fundamenten en basisprocedures van sociaalwetenschappelijk onderzoek
2. Discussies binnen het sociaalwetenschappelijke veld te volgen en studies te kunnen evalueren op
hun wetenschappelijke merites
3. Geeft nodige vocabularium om over aspecten van sociaalwetenschappelijk onderzoek te kunnen
praten
4. Kritische omgang met onderzoeksresultaten stimuleren en aanleren hoe je ze kan beoordelen op
hun kwaliteit
Wat is onderzoek?
❖ Inzicht in de rol en relevantie van sociaalwetenschappelijk onderzoek
❖ Sociale wetenschappers: voortdurend vragen over allerhande maatschappelijke fenomenen
❖ Voorbeelden
• Effect van opleiding op gezondheid
• Hoe is het gesteld met vertrouwen in de democratie?
• Effect sociale media op het denken en gedrag van mensen
Hoe onderzoek uitvoeren?
❖ Inzicht verwerven in de bronnen en methodes voor sociaal onderzoek
❖ Onderbouwde methodologische keuzes kunnen maken bij het voeren van sociaal onderzoek
• Inzicht in de verschillende stappen van sociaalwetenschappelijk onderzoek, in het verband
tussen deze stappen en deze stappen kunnen toepassen
• De methodologische terminologie en onderliggende begrippen die gebruikt wordt in de sociale
wetenschappen kunnen toepassen
• Inzicht in de voor- en nadelen van verschillende onderzoeksdesign, methoden van
dataverzameling en operationalisering
• Correcte onderzoek attitude aanleren: empirie, logica, literatuur, ethisch
Sociaal onderzoek kunnen evalueren en beoordelen
❖ Inzicht in de regels van het spel, terminologie
❖ Een wetenschappelijke en kritische houding aannemen tegenover verschillende denken werkwijzen
in de onderzoekspraktijk
Organisatie
Extreem uitgebreid domein - verscheidene aspecten komen in andere vakken aan bod: literatuurstudie,
dataverzameling, statistische verwerking en data-analyse, kwantitatieve en kwalitatieve
onderzoeksmethodologie, academisch schrijven …
1
,Deel 1: Fundamenten: basisbegrippen
1. Waarom sociaalwetenschappelijk onderzoek?
2. Bouwstenen van sociaalwetenschappelijk onderzoek
3. Filosofische achtergrond: epistemologie en ontologie
4. Ethiek en Politiek
1 Waarom sociaalwetenschappelijk onderzoek?
Bedoeling is om kennis te maken met de interne keuken van sociaalwetenschappelijk onderzoek. Resultaten
en bevindingen van sociaalwetenschappelijk onderzoek vind je tegenwoordig overal: in de populaire media,
op blogs, op websites of in het nieuws
1.1 Inleiding: waarom?
❖ Steeds ingegeven door vragen:
• Sociale onderzoekers stellen voortdurend vragen
• Bronnen voor vragen: nieuwsgierigheid, eigen ervaring, berichtgeving in media, colleges,
wetenschappelijke literatuur, boeken, conferenties …
Dus waarom:
(1) Het beschrijven van een fenomeen (wat is x? Of welke vormen veronderstelt x?)
(2) Het verklaren van oorzaken en gevolgen van een fenomeen (x beïnvloed y, of y gevolg van x?)
(3) Het voorspellen van een uitkomst (gebeurt y onder omstandigheden a en b?)
(4) Het evalueren van een fenomeen (leidt x tot bv. De voordelen die het claimt te hebben?)
(5) Het ingrijpen en ontwikkelen van goede praktijken (hoe kan y verbeterd worden?)
(6) Empowerment (hoe kunnen we het leven van degenen die we onderzoeken verbeteren?)
1.2 Voorbeelden
Voorbeelden: klimaatopwarming, the rotting of the big apple, verkiezingspolls …
1.2.1 Klimaatopwarming
❖ Twee tegengestelde visies:
• Wereldwijd wordt er geprobeerd om de uitstoot van CO2 terug te dringen d.m.v. Allerlei
oplossingen zoals milieuvriendelijkere auto’s promoten
• Bedienen zich van wetenschappelijk bewijsmateriaal en van gerenommeerde experte over
klimaatopwarming → toch verschillende conclusies over opwarming aarde
❖ Dus leidt wetenschap niet tot ware kennis over de wereld?
De moderne wetenschapsbeoefening blijkt geen proces te zijn die gedreven wordt door alleen onpartijdige
en rationeel dialoog, ook door machtsverhoudingen, ideologische assumpties, maatschappelijke en/of
politieke inmenging en agressieve retoriek
2
,1.2.2 The Rotting Big Apple
Hoge criminaliteitscijfers en armoede in New York (1990)
❖ Broken Window Theory: crimineel handelen is als gevolg van een gebrek van sociale normen en een
gebrek aan controle om aan die normen te conformeren → gebrek sociaal weefsel
• New York vormt een ideale voedingsbodem voor crimineel gedrag, omdat in sommige buurten
het sociaal weefsel onbestaande is en er dus ook geen sociale controle is op eventuele
criminaliteiten
❖ Dus beginnen met kleine criminaliteiten en onhoffelijkheden in buurten zoals graffiti, bedelen … om
zo te vermijden dat die buurten verder verloederen en grotere problemen aantrekken
❖ Concludeerde dat dankzij het toepassen van die theorie dat New York, de misdaadhoofdstad van de
wereld, hervormd is tot één van de veiligste grootsteden werd
De misdaadcijfers daalde ook werkelijk, maar is hun interpretatie gerechtvaardigd? Is die daling werkelijk
een rechtstreeks gevolg van hun beleid gericht op de aanpak van onhoffelijkheden en kleine criminaliteit,
zodat ook grotere misdrijven ingeperkt worden? → Causaal verband??
❖ Voorwaarden causaal verband:
1) Er moet een zeker statistisch verband zijn tussen gebeurtenis A (campagne) en gebeurtenis B
(geregistreerde criminaliteit)
2) Gebeurtenis A moet voorafgaan aan gebeurtenis B
3) Het statistische verband tussen A en B mag niet te wijten zijn aan een derde gebeurtenis C
(drugs, beroep …) die dat verband teweegbrengt
❖ Het was duidelijk dat de daling van de criminaliteit al voor de campagne gebeurde, was dus niet de
oorzaak ervan, maar had wel een invloed
1.2.3 Verkiezingspolls
Zodra verkiezingen dichterbij komen, schieten ze uit de grond: verkiezingspolls of peilingen.
❖ Elk medium voorziet zijn publiek van prognoses en voorspellingen over de verkiezingen → wie wordt
de grootste partij? Wie de populairste politicus?
❖ Meestal o.b.v. Surveyonderzoek gevraagd naar o.m. Kiesintenties of favoriete politicus
❖ Claimen aan de waarde van polls niet te veel belang, toch is de interesse voor de resultaten vanuit
het politieke veld groot (verliezers en winnaars)
Hoe goed is zo'n peiling echter als voorspeller voor de verkiezingsuitslag? Zijn de resultaten compleet
onbetrouwbaar en dus niet al te veel belang aan hechten? Is het zo dat hoe groter het aantal bevraagde
personen, hoe beter de poll is? Representativiteit van zo'n rondvraag?
❖ Vraagstelling peilen naar de methodologische kwaliteit van de steekproeftrekking en de
vraagverwoording van de enquête
• Zijn aspecten die zorgen dat zo'n studie al dan niet 'wetenschappelijk' is
❖ De berichtgeving in de media laat niet toe om de methodologische kwaliteit van een verkiezingspoll
te achterhalen → alleen melding van aantal deelgenomen personen
Over non-respons (mensen die gecontacteerd zijn voor het onderzoek maar niet hebben geantwoord), het
soort steekproef of de exacte vraagverwoording blijf je in het ongewisse.
3
, Als je o.b.v. Een steekproef uit een bevolking uitspraken wil doen over die bevolking, gaat dit gepaard met
een foutenmarge → alleen bij een toevalsteekproef gerechtvaardigd
❖ In een toevalsteekproef heeft ieder lid van de populatie waarover je een uitspraak wil doen, een
gekende kans om in de steekproef te belanden → gaat het hierover?
❖ Bij onderzoek uitgevoerd door marktonderzoeksbureaus is dit veelal niet het geval en kiest men voor
goedkopere vormen van steekproeftrekking
❖ Ook de vraagverwoording of de presentatie van de antwoordopties in de vragenlijst kan de
antwoorden beïnvloeden
❖ Heeft iedereen de vragen begrepen? Heeft bovendien iedereen de vragen op eenzelfde manier
begrepen? → verschil in betekenis leidt tot vertekening van de resultaten
Het is precies inzicht in die methodologische aspecten van een peiling dat je toelaat om een oordeel te vellen
over de wetenschappelijkheid - en dus de waarde - van verkiezingsonderzoek.
1.3 De wetenschappelijke aanpak
Wat wetenschappelijk kennis meer heeft dan lekenkennis, is dat wetenschappelijke inzichten gebaseerd
zijn op het toepassen van regels en procedures die de kwaliteit en het waarheidsgehalte van die inzichten
maximaliseren → om zo tot betrouwbare kennis te komen
❖ Het toepassen van regels en procedures heeft betrekking op het bezitten van kennis en inzicht in een
arsenaal theorieën over problemen en het toepassen van methoden en technieken om tot geldige en
betrouwbare kennis te komen
❖ Heeft ook een reeks onderliggende normen en waarden die binnen de wetenschappelijke gemeenschap
goed bewaakt worden (intellectuele eerlijkheid, persoonlijke integriteit …)
• Overtreders van die normen worden dan ook streng gestraft binnen de gemeenschap
Wat?
❖ Systeem/methode om tot gefundeerde kennis te komen → geldig en betrouwbaar?
• Volgens systematische procedures
• Op objectieve wijze
• Getoetste en falsifieerbare kennis
• Volgt een bepaalde cyclus (onderzoekscyclus)
❖ Langzaam eeuwenlang proces
❖ Geaccumuleerde kennis: georganiseerd in theorieën en gestoeld op empirische gegevens
1.3.1 Welke aanpak?
Systematische procedures
Procedures voor onderzoek waar wetenschap niet hetzelfde is als sociale wetenschap
❖ Onderzoek = methodisch
❖ Steeds gebaseerd op gestructureerde, empirische observatie
• Is dus waargenomen in eigen leefwereld, wat je kan observeren stoelt dus op een empirische
observatie
• Die systematiek, de regels die we volgen zijn er om conclusies te trekken
❖ Systematiek laat toe dat onderzoek herhaalbaar is → methode moet opnieuw toegepast kunnen
worden zodat het herhaalbaar is (zelfde conclusie trekken)
• Daarom aangeven hoe er aan komt (getoetst worden)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SweetWinny. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.36. You're not tied to anything after your purchase.
