Samenvatting boek Er zit systeem in (Steven Pont) - Systeemtheorie
386 views 7 purchases
Course
Gedrags- en opvoedingsproblemen
Institution
Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Samenvatting van het hele boek "Er zit systeem in...!" van Steven Pont, nieuwste druk (5e). Belangrijke begrippen zijn dik gedrukt en worden uitgelegd. Ook zitten er plaatjes bij. Samenvatting is 26 blz. Ik heb hem gemaakt voor het vak Gedrags- en opvoedingsproblemen 1, maar dit vak krijgt vanaf 20...
Inleiding
Het gezin is voor de wet centraler komen te staan dan voorheen het geval was. Systeemtheorie is
een theorie die de invloed van de omgeving op iemands gedrag onderzoekt. Een ander groot
voordeel van de systeemtheorie is dat deze de kindspecifieke theorieën vanuit de orthopedagogie en
ontwikkelingspsychologie niet tegenspreekt, maar aanvult. Zowel op het gebied van de analyse als
die van de interventies geeft de combinatie een completer beeld van de problematiek. Wanneer er
in de jeugdhulpverlening geen ruimte is voor een gelijkwaardige samenwerking tussen de
kindspecifieke aanpak en de systeemtheorie, bestaat het gevaar dat belangrijke aspecten van de
problematiek rond het kind over het hoofd worden gezien.
Maar, ook de systeemtheorie heeft niet overal het antwoord op en kan in sommige gevallen meer
kwaad dan goed doen, bijv. wanneer er alleen naar het systeem wordt gekeken en niet naar het
kindspecifieke vlak. de bron van het gedrag dient dus zowel kindspecifiek als systematisch te
worden onderzocht.
Ook bij problemen rond de opvoeding spelen dus 2 soorten factoren een rol:
1. Individuele kenmerken
2. Relaties
De systeemtheorie verbindt deze beide gebieden en onderzoekt hoe ze elkaar beïnvloeden en
versterken. De kans op problemen neemt toe als er meer risicofactoren zijn. Individuele kenmerken
van het kind hebben daarbij altijd invloed op de relaties en problemen binnen de relaties hebben
altijd consequenties voor het kind.
Systeemtheorie: een kind is nooit alleen op de wereld
Niet de persoon als individu is de eenheid van behandeling, maar de persoon in relatie tot zijn
omgeving.
Wanneer een groep mensen relaties met elkaar aangaan, ontstaat er een systeem. Er wordt een
grens opgetrokken tussen ‘wij’ (die erbij horen) en ‘zij’ (die er niet bij horen). Er heerst binnen elk
systeem een eigen sfeer, omdat de relaties in elk systeem op een andere manier worden ingevuld.
Daarbij zijn 3 aspecten belangrijk:
1. De mate van binding, die de onderlinge betrokkenheid regelt
2. De balans van geven en nemen, die de rechtvaardigheid regelt
3. De sociale ordening, die de structuur regelt
de optelsom van deze 3 aspecten bepaalt voor een groot gedeelte het vertrouwen en de cohesie
die er in een systeem heerst. Wanneer er op deze 3 gebieden geen problemen zijn, heerst er binnen
de grenzen van het systeem veiligheid en geborgenheid.
Betrekkingen: de manier waarop de onderlinge relaties zijn vormgegeven (o.a. posities, hiërarchische
regels).
Communicatie: de focus ligt op de ontmoeting (o.a. hoe praten mensen met elkaar, interpreteren
van andermans gedrag).
Relaties en communicatie zijn sterk met elkaar verweven, maar tegelijkertijd zijn ze verschillend
genoeg om ze apart te behandelen.
Homeostase: Als naast de binding, balans en ordening ook de betrekkingen en
communicatiepatronen geen bijzondere problemen geven, kunnen we spreken van een functioneel
evenwicht binnen het gezin. Er is een patroon gevonden waarbinnen het gezin z’n manier van leven
, heeft ontwikkeld.
Het behouden van de homeostase is niet altijd eenvoudig. Elk gevonden evenwicht wordt constant
bedreigd door invloeden van buitenaf en binnenuit.
Homeostase is een dynamisch evenwicht: constante fluctuaties binnen gezinssystemen.
Ook gezinnen die in de problemen zijn geraakt kennen dus een homeostase. Alleen voelen niet alle
gezinsleden zich veilig en geborgen bij dat evenwicht. Het gevonden evenwicht is dan niet
functioneel.
Een hulpverlener moet wat aan het gedrag zelf iets zien te doen, maar tegelijkertijd ook onderzoeken
welke functie dat gedrag binnen het gezin heeft. Wanneer niet naar de betekenis wordt gezocht,
maar slechts wordt geprobeerd het probleemgedrag zelf te onderdrukken, verwart de hulpverlener
het symptoom met de ziekte.
Nadat een hulpverlener heeft gekeken naar de individuele problematiek, de omgeving van het kind,
binding, balans van geven en nemen, sociale ordening, betrekkingen en communicatie (=
systeemanalyse) kan de hulpverlener vervolgens hypothesen opstellen, zijn doelen formuleren en
interventies plaatsen.
begint dus abstract, maar eindigt in een concrete professionele handeling van de hulpverlener.
Proces op een rijtje:
1. Systeemanalyse
(-Individuele problematiek)
-Omgeving waarin het kind leeft
-Binding
-Balans van geven en nemen
-Sociale ordening
-Betrekkingen
-Communicatie
2. Hypothesen opstellen
3. Doelen formuleren
4. Interventies plaatsen
De systeemtheorie: binding, balans en orde
Dezelfde binding die ons het gevoel geeft aangesloten te zijn bij andere mensen, kan er ook de
oorzaak van zijn dat bijv. incestverhoudingen zo lang kunnen blijven voortbestaan. Wat is die
binding? Wat is bijna niet te benoemen.
Binding: een soort abstract ‘sociaal magnetisme’ dat ervoor zorgt dat mensen bij elkaar betrokken
blijven; hetzij positief, hetzij negatief.
Binnen elk systeem ontstaat een soort ruilhandel, een interactie van geven en nemen. De mensen
binnen het systeem moeten het gevoel hebben dat het geven en nemen eerlijk in balans zijn.
Daarvoor is nodig dat ze ongeveer dezelfde waarde aan dingen toekennen. Dit is ook zo bij emoties.
Als we onszelf laten zien, verwachten we bijv. dat de andere partij dat ook doet.
Binnen elk systeem geldt een andere manier van uitwisseling. Maar interne rechtvaardigheid is
daarin altijd de belangrijkste factor. In gezinnen die in problemen raken, is de balans van geven en
nemen meestal ernstig verstoord.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sylvanacs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.
