Summary
SAMENVATTING GRONDWETTELIJK RECHT
- Course
- Institution
Samenvatting Grondwettelijk Recht
[Show more]
Seller
Follow
moreenc
Content preview
SAMENVATTING STAATSRECHT SOTTIAUXBasisbegrippen & centrale thema’s van grondwettelijk recht
De grondwet
Betekenis & functie van grondwet
Bronnen
US, Declaration of Independence, 1776
Déclaration des droits de l’homme & du citoyen, 1789
Locke, Two Treatises of governement, 1689
Montesquieu, De l’esprit des lois, 1748
1e functie : democratische organisatie van overheidsmacht
Instellen van regering die rechtmatige bevoegdheden ontleent aan instemming geregeerden
Positieve functie : GW brengt overheid tot stand, constitueert overheid
Primaire rechtsbron van rechtssysteem : regels over totstandkoming & geldigheid andere
rechtsnormen
Door aannemen GW constitueert politieke gemeenschap zich tot rechtsgemeenschap
2e functie : beperken van overheidsmacht
Negatief karakter : principe van gematigd bestuur & bestrijden van willekeur
Machtsmisbruik overheid tegengaan & vrijheid van burgers beschermen
2 technieken
Verdelen van overheidsmacht
Horizontale (functionele) machtenscheiding
Trias politica
Montesquieu : le pouvoir arrête le pouvoir
Absolute machtenscheiding / evenwicht / checks & balances
James Madison, Federalist Paper, 1788
Voornaamste auteur GW VS, latere president
Vader van de GW
Grondlegger Amerikaanse federalisme, representatieve (tweekamerstelsel) & Bill of
Rights
Amerikaanse GW : scheiding & samenwerking tussen machten
Franse GW 1791 : zuivere machtenscheiding
Jurisdictioneel dualisme <-> Jurisdictioneel monisme
Verschillende types rechtscolleges <-> Enkel gewone rechter
Verbod van rechterlijke grondwettigheidscontrole van wetten
Voordeel machtenspreiding : arbeidsdeling & functionele specialisatie
Verticale (territoriale) machtenscheiding
Constitutioneel pluralisme: Gelaagde rechtsorde
Federalisme : spreiding van bevoegdheden tussen autonome rechtsordes
Decentralisatie : centrale overheid kent taken toe aan ondergeschikte besturen
Subsidiariteitsbeginsel : hogere overheid moet zich niet inlaten met taken die door
lagere instanties kunnen worden afgehandeld
Meer beslissingsautonomie aan kleiner territoriale regio’s
, Inperken van overheidsmacht door verankeren van fundamentele rechten & vrijheden
Locke : Mens heeft van nature 3 onvervreemdbare rechten : life, liberty, property
Taak van overheid om deze rechten te beschermen
Individuele grondrechten : Titel II De Belgen & hun rechten
Overige functies
Natie- of staatsvorming
Programmatorische functie : doelstellingen die staat moet nastreven
Besluit : GW als maatschappelijk contract
Constitutionele democratie (<-> anarchie & tirannie)
Fictieve overeenkomst tussen vrije individuen om georganiseerde politieke gemeenschap te vormen
Thomas Hobbes, Leviathan
Om natuurstaat te ontvluchten, sluit vrije individu maatschappelijk contract
Grondwet in materiële & formele zin
Grondwet in materiële zin : geheel van fundamentele regels over organisatie & beperking
overheidsgezag
Grondwet in formele zin : specifieke tekst ‘GW’, hiërarchisch hoogste rechtsregel
Enkele belangrijke classificaties
Verschil tussen façadegrondwet & democratische grondwet
Grondwet & democratievorm
Directe democratie : bestuur door volk
Representatieve of indirecte democratie : door bevolking gekozen Parlement representeert
Participatieve democratie : burgers rechtstreek bij beleid betrokken
Deliberatieve democratie : uitwisseling van argumenten tussen geïnformeerde vrije burgers
Burgertop
Meerderheidsdemocratie : stem van elke burger gelijk gewicht
Consensus / Pacificatiedemocratie : consensus tussen verschillende segmenten samenleving
Minderheid tegen meerderheid beschermen
Grondwet & regeringsvorm
Parlementair systeem
Regering samengesteld uit / politiek verantwoording verschuldigd aan Parlement
Eerste Minister
Institutionele samenhang tussen UM & WM, samenwerking regering & Parlement
Presidentieel systeem
President afzonderlijk verkozen, benoemt & ontslaat regering
Strikte scheiding tussen politieke machten, afzonderlijk verkozen & gescheiden bevoegdheden
Checks & balances
Frankrijk : semipresidentieel systeem
Grondwet & staatsvorm
Wijze waarop verhoudingen worden geregeld & bevoegdheden worden verdeeld tussen
verschillende overheden in gelaagde rechtsorde
Soevereiniteit : hoogste macht of gezag (suprema potestas)
Kompetenz-Kompetenz : bevoegdheid van de bevoegdheid
Hoogste gezag bij overheid / niveau dat bevoegd is te beslissen over verdeling
bevoegdheden tussen verschillende overheden
, Eenheidsstaat, centralisatie & decentralisatie
Gecentraliseerde eenheidsstaat : soevereiniteit bij centrale niveau
Deconcentratie : overdragen van taken aan lagere instanties of ambten
Hiërarchisch toezicht (substitutiebevoegdheid)
Geen rechtspersoonlijkheid
Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Decentralisatie
Administratief of bestuurlijk toezicht
Wel eigen rechtspersoonlijkheid, niet volledig autonoom
Regels hebben kracht van wel
Territoriale decentralisatie : algemene bevoegdheden gebaseerd op politieke
vertegenwoordiging
Functionele decentralisatie : specifieke bevoegdheden onafhankelijk van politieke
instellingen
Gezagsstructuur & organisatiebeginsel
Decentralisatie & federalisme : complementaire staatsvormen
Federalisme
Toekennen van autonome bevoegdheden aan deelgebieden van groter federaal geheeld
Federale staat
Deelstaten zijn autonoom, kracht van wet
Hoogste gezag bij centrale (federale) bestuursniveau
Federale GW
Federale unie of Federatie van staten
Federale samenwerkingsverbanden
Soevereiniteit gedeeld tussen federatie & lidstaten
Confederatie
Internationaal samenwerkingsverband van soevereine staten
Hoogste gezag bij deelnemende staten
Verdrag
Recht van secessie : staten kunnen eenzijdig uit confederatie treden & bevoegdheden
terugnemen
Compromis van tweekamerstel
Democratisch principe
Gelijkheid van unieburger (one man one vote)
Beslissingen bij gewone meerderheid, iedere burger gelijke kansen
Federale principe
Gelijkheid van deelstaten
Rechten van kleinere deelgebieden beschermd tegen overmacht grotere staten
Centripetale & centrifugale systemen (samenvoeging <-> devolutie)
Symmetrisch & asymmetrisch federalisme
Alle deelgebieden zelfde autonomie <-> sommige regio’s meer autonomie
Duaal & coöperatief federalisme
Federatie & deelstaten onderscheiden bevoegdheden
<-> niveaus delen bevoegdheden & werken samen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller moreenc. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.67. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77858 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now