Inleiding tot het Nederlandse internationaal privaatrecht
In dit document is een samenvatting van de leesstof van week 1 van het vak Internationaal Privaatrecht aan de Vrije Universiteit te vinden. Samengevat is de voorgeschreven paragrafen uit het boek 'Inleiding tot het Nederlandse Internationaal Privaatrecht' en het artikel van 'A.E. Oderkerk, Hoofdstu...
o Strikwerda/Schaafsma nrs. 1-25; 27-37; 70-71; 94-108; 111-118; 119-123; 130-136; 158-164; 193- 198;
258-261; 274-275.
o A.E. Oderkerk, Hoofdstuk 6 ‘Ontbinding van het huwelijk’, in: F. Ibili (red.), Nederlands internationaal
personen- en familierecht, 3e druk, Deventer: Wolters Kluwer 2022, geheel (via Canvas/bibliotheek online
beschikbaar).
Samenvatting Strikwerda/Schaafsma
H1 Inleiding
1.1 Begrip en functie van het internationaal privaatrecht
Het IPR dankt zijn bestaan aan twee omstandigheden:
1. Het (privaat)recht verschilt van land tot land
2. Rechtshandelingen en rechtsfeiten storen zich niet aan landsgrenzen; de betrokken personen kunnen
door nationaliteit of woonplaats met verschillende landen verbonden zijn, de handelingen of feiten
kunnen op het grondgebied van meer dan één land plaatsvinden, de gevolgen daarvan kunnen zich
doen gevoelen in verschillende landen etc.
Het IPR heeft ten doel de problemen die voortvloeien uit de samenloop van nationale rechtsstelsels bij
internationale privaatrechtelijke rechtsverhoudingen te normeren
Een doelmatige en rechtvaardige regeling van het door rechtsverscheidenheid gecompliceerde internationale
rechtsverkeer is het primaire doel van het IPR
Drie hoofdonderdelen van het IPR:
1. De bevoegdheid van de nationale rechter in internationaal verband: het internationale
bevoegdheidsrecht bevat regels met betrekking tot de vraag welke zaken met een internationaal
karakter de nationale rechter mag berechten en welke niet (bakent de internationale bevoegdheid van
de nationale rechter af)
2. Het op internationale rechtsverhoudingen toe te passen recht: het conflictenrecht geeft aan door
welke rechtsregels rechtsverhoudingen met een internationaal karakter worden beheerst
3. De rechtskracht van buitenlandse vonnissen in onze rechtsorde: het recht inzake de erkenning en
tenuitvoerlegging van buitenlandse rechterlijke beslissingen bevat regels met betrekking tot de
vraag onder welke voorwaarden en in welke omvang rechtskracht kan worden toegekend aan
buitenlandse rechterlijke beslissingen en in geval van veroordelende beslissingen, onder welke
voorwaarden en op welke wijze die buitenlandse beslissingen kunnen worden ten uitvoer gelegd
4. Internationale rechtshulp regelingen waarbij staten zich over en weer verplichten elkaar hulp en
bijstand te verlenen op bepaalde terreinen van het internationale privaatrechtelijke rechtsverkeer
(week 2: Haags Kinderontvoeringsverdrag)
IPR is nationaal recht: elk land is vrij het ipr naar eigen dunken in te richten en ieder land heeft zijn eigen regels
van ipr.
Het IPR is te beschouwen als een autonoom rechtsgebied binnen het privaatrecht in ruime zin: materieel ipr
heeft meer verbanden met rechtsgebieden als overgangsrecht dan privaatrecht in eigenlijke zin.
1.2 Bronnen van het Nederlandse IPR
- EU verordeningen
- Een vrij groot aantal verdragen van verschillende herkomst
- Wettelijke regelingen (boek 10 BW en boek 1 Rv)
- Ongeschreven recht (slechts op het gebied van de erkenning van buitenlandse vonnissen speelt dit
nog een belangrijke rol)
Uitgangspunten verscheidene bronnen:
- Bij samenloop van een IPR-regel uit internationale bron en een IPR-regel uit nationale bron gaat de
internationale regel in beginsel voor art. 10:1 BW, art. 1 Rv), verdrag > wet
- Bij samenloop van IPR-regels uit verschillende internationale bronnen wordt de onderlinge afbakening
en rangorde bepaald door hetgeen de desbetreffende internationale verdragen of regelingen daarover
zelf aan voorzieningen bevatten (in de bron zelf bepaald)
- Bij gebreke van dergelijke voorzieningen wordt de onderlinge afbakening en rangorde bepaald door de
algemene regels van het volkenrecht art. 30 van het Verdrag van Wenen inzake het verdragenrecht
Om vast te kunnen stellen dat sprake is van een daadwerkelijke samenloop van internationale regelingen
(verdragen en EU verordeningen) dient men scherp voor ogen te houden wat de toepassingsgebieden van de
betrokken regelingen zijn
Daarbij dient onderscheid te worden gemaakt tussen het materiële, formele en temporele toepassingsgebied
van de regeling:
- Materiële toepassingsgebied betreft de door de regeling bestreken onderwerpen, de afbakening van
de regeling ratione materiae
- Formele toepassingsgebied is te verstaan het naar personele en/of territoriale criteria bepaalde
ruimtelijke toepassingsgebied van de regeling
- Temporele toepassingsgebied betreft de overgangsrechtelijke voorzieningen van de regeling
Samenloop doet zich slechts voor indien de concrete casus valt binnen zowel het formele, het
materiële als het temporele toepassingsgebied van twee of meer internationale regelingen
H2 Internationaal bevoegdheidsrecht
2.1 Algemeen deel
Begrip en functie van het internationaal bevoegdheidsrecht
Het internationaal bevoegdheidsrecht betreft de vraag naar de bevoegdheid van de nationale rechter in
internationaal verband.
Het bevat regels die bepalen onder welke omstandigheden en voorwaarden de nationale rechter bevoegd is
een privaatrechtelijke zaak met een internationaal karakter te berechten en wanneer niet.
Uitgangspunt is dat het internationaal bevoegdheidsrecht nationaal recht is.
Elke staat heeft zijn eigen regels van internationaal bevoegdheidsrecht en is in beginsel vrij deze regels naar
eigen goeddunken op te stellen.
De nationale regels van internationaal bevoegdheidsrecht hebben een eenzijdig karakter. Zij bepalen wanneer
de eigen nationale rechter bevoegd is een internationale privaatrechtelijke zaak te berechten en wanneer niet.
Dit eenzijdige karakter hangt samen met het feit dat de primaire functie van dit rechtsgebied niet is de
verdeling en coördinatie van bevoegdheid over de gerechten van de verschillende staten, maar slechts de
toekenning, attributie, van internationale bevoegdheid aan de eigen nationale rechter.
De regels van internationaal bevoegdheidsrecht zijn in procesrechtelijke zin van openbare orde: de rechter
moet ambtshalve de internationale bevoegdheid van de Nederlandse rechter onderzoeken én de rechter moet
dit onderzoek verrichten ongeacht of hij daarmee buiten de rechtsstrijd van de partijen treedt en ongeacht of
hij zich daarbij baseert op andere feiten dan die welke partijen hebben aangevoerd.
Perpetuatio fori-beginsel: in beginsel is het tijdstip waarop de procedure in eerste aanleg aanhangig is gemaakt
(betekening van dagvaarding of indiening van verzoekschrift bij het gerecht), beslissend voor de internationale
bevoegdheid van de Nederlandse rechter.
Een wijziging van de bevoegdheidsbepalende feiten en omstandigheden na dit tijdstip heeft in
beginsel geen invloed op de bevoegdheid.
Het bevoegdheidsrecht dient te worden beoordeeld naar het bevoegdheidsrecht zoals dat geldt op
het tijdstip waarop de procedure in eerste aanleg aanhangig is gemaakt.
Van de internationale bevoegdheid moet worden onderscheiden de vraag naar de immuniteit van een vreemde
staat of een internationale organisatie. Rechtsgrond voor immuniteit is een volkenrechtelijk beginsel.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller notarieelrechtvu. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.
