Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
Hierbij wordt antwoord gegeven op de deelvragen ´Wat maakte de opkomst van de stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten mogelijk?'
'Welke invloed hadden sociaaleconomische en politieke ontwikkelingen op de positie van de burgerij in de Nederlandse gewesten?'
'In hoeverre bepaalde de burgeri...
1.1 Steden in Vlaanderen en Artesië ( 1050 – 1302 )
Wat maakte de opkomst van een stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten
mogelijk?
1000 na christus
o bevolking groeide > meer voedsel nodig
1) meer grond, ontginning
2) betere technieken, drieslagstelsel, juk, keerploeg
> voedseloverschot wat leidde tot specialisatie, zij verkochten hun producten
op markten
> rondom deze markten ontstonden steden, terugkeer van de steden
o veiligheid neemt toe, er kwam einde aan de invasies van de Vikingen en
hunnen
> internationale handel neemt toe > jaarmarkten > ontstaan steden rondom
de markten
Waar ontstonden de steden in de late middeleeuwen?
o Blauwe banaan : aaneenschakeling van verstedelijkte gebieden in Europa,
beginnend in de stadstaten in Noord-Italië, via de Zuid-Duitse steden
Vlaanderen
- een van de meest verstedelijkte gebieden van Europa
- vanwege de marktfunctie van steden ontstond een netwerk dat steeds
verder vertakte
- om zichzelf in stand te kunnen houden hadden steden nieuwe poorters
( burgers ) nodig voor geld, ideeën en standhouden van de markten en
steden, poorter : een persoon die binnen een stad burgerschap heeft
verworven door een bepaalde tijd in die stad te verblijven en / of een
bepaald bedrag te betalen
- bij markten steeds meer horige boeren gaan zich vestigen in een stad >
daar hebben ze meer vrijheid > afspraken met hoge adel
- boeren geeft belasting aan de hoge adel en die geeft stadsrechten :
bijzondere rechten en / of privileges die aan een stad werden toegekend
door een vorst in ruil voor belasting
eigen wetten en rechtspraak
stadsmuur
jaarmarkt organiseren
tol heffen
gilden
voordeel : bescherming eigen belangen
gunstig : in bijna alle gevallen in een situatie met stadsrechten was het gunstig
voor de vorst, omdat hij heel veel eraan verdienden. voor hoge edelmannen kon
het ook gunstig zijn als ze zelf de belasting ophaalden en dus die stadsrechten
had uitgedeeld. maar als hij toevallig in het gebied van de vorst woonden, kon
het zijn dat alle macht bij de vorst lag en hij er niks meer over te zeggen had.
lage edelmannen hadden vrijwel niks te zeggen > conflicten en spanning in het
politieke bestuur
, Atrecht
o het begin van de stedelijke bloei in de Nederlandse gewesten
- landbouwproductiviteit was hoog
- schapenhouderij was succesvol
> centrum van de lakennijverheid : nijverheid die zich bezighield met het
maken van lakenstoffen. laken is een wollen stof die eerst wordt geweven
en daarna gevilt, daardoor is het slijtvast en vuilafstotend
o lakennijverheid vormde de basis van het succes voor Atrecht
o groei door aansluiting op handelsnetwerk en goede organisatie
handelsnetwerk
- contacten met de Franse jaarmarkten
- naar Italiaanse stadstaten, goede contacten gelegd
bisschopsstad : stad waar een door de paus aangestelde bisschop zetelt
- goed contact met Rome en de paus
rijke kooplieden verstevigen hun positie
- verenigen zich in een koopliedengilden : samenwerkingsverband van
ambachtslieden met hetzelfde beroep in een stad ; bedoeld om
bijvoorbeeld veiligheid te vergroten, risico’s te verkleinen en prijzen te
kunnen reguleren
- verstrekken van leningen aan edelen
> kooplieden in stadsbestuur
Brugge
o vindt via de Noordzee aansluiting bij het handelsnetwerk Hanze :
samenwerkingsverband in de Late Middeleeuwen van Noord-Europese
steden om elkaar te ondersteunen bij de handel
o is één van de vier grote handelsposten van Hanze
o heeft handelscontacten in Spanje en de Italiaanse stadstaten
o het lag beter gelegen, is een haven
o wordt centrum voor wol- en lakenhandel
o heeft eerste kapitaalmarkt, omdat er zoveel handel is, handel in valuta
> rijkste handelaren gedragen zich steeds meer als edelen. patriciërs : rijkste
burgers in een stad die ook grond bezitten, vaak vormen zij de elite
! verschil met adel, adellijke titel verkrijg je van afkomst en patriciërs konden
nooit een adellijke titel verkrijgen
spanning tussen patriciërs en het gemeen
bestuur
- in de meeste steden bestond het bestuur uit een raad van schepenen :
aangewezen of gekozen bestuurders en rechters in een middeleeuwse stad
- de graaf van Vlaanderen koos vaak patriciërs als schepenen, die werden
voor het leven aangesteld
> stadsbestuur is een kleine rijke elite, maakte gebruik van machtsmisbruik
> conflicten tussen patriciërs en het gemeen : het armere deel van de
middeleeuwse stadsbevolking
guldensporenslag
- Vlaanderen hoorde eigenlijk bij de Franse koning Filips IV, hij wilde zijn
greep op Vlaanderen vergroten, patriciërs gaven hun steun en hoopte hun
bestuursmacht te kunnen behouden
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nienkehack. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.48. You're not tied to anything after your purchase.
