BLOK 1 GROEI EN
ONTWIKKELING
Uitwerking Casus 1-13
Heel, Femke van (Stud. FHML)
,Casus 1: De cel
Wat zijn de belangrijkste structuren van een cel?
Verschillende celorganellen en hun functies:
• Celmembraan: scheiding tussen het interne en externe milieu van een cel
o Opgebouwd uit een dubbele laag fosfolipiden, eiwitten, cholesterol en
koolhydraatketens
o Semi-permeabel: kleine en/of ongeladen moleculen kunnen wel door het
celmembraan heen en andere moleculen niet
• Celkern: bevat DNA in de vorm van chromosomen
o Wordt door een membraan met kernporiën gescheiden van het cytoplasma
▪ Kernporiën zijn openingen waar bijvoorbeeld mRNA doorheen kan
o De kern bevat ook kernlichaampjes (nucleoli)
• Mitochondrium: energiecentrale binnen de cel
o Bestaat uit een dubbele lipiden membraan: een uitwendig ‘glad’ membraan en
een inwendig membraan met uitstulpingen
▪ Deze uitstulpingen vergroten de oppervlakte en verhogen hierdoor de
reactiesnelheid
o Er is een verband tussen het aantal mitochondriën van een cel en de energie
die zij verbruiken: spiercellen bevatten bijvoorbeeld veel meer mitochondriën
dan huidcellen
o In mitochondriën vinden chemische processen plaats voor de productie van
ATP, NADH en FADH2
• Ribosoom: complex van eiwitten en RNA ketens in de cel dat heel belangrijk is voor
de opbouw van eiwitten
o Ribosomen bestaan uit een groot en klein deel
o Ribosomen bevinden zich zowel in de cel als op het ruwe endoplasmatisch
reticulum
• Endoplasmatisch reticulum (ER): netwerk van membranen gelegen in het
cytoplasma, om de celkern heen
o Bestaat uit twee dicht tegen elkaar aan liggende membranen waartussen
holten en kanalen worden gevormd
o De structuur is hetzelfde als die van de celkern
o Ruw ER: bevat ribosomen en heeft daardoor een belangrijke rol in de
eiwitsynthese
, o Glad ER: vervoert stoffen vanuit het ruw ER naar het Golgi-systeem door
middel van het afsnoeren van blaasjes
• Golgi-systeem: hier worden producten afkomstig van het ER bewerkt en
opgeslagen, om vervolgens naar andere systemen gestuurd te worden
o Bestaat uit een stapel platte blaasjes met enige ruimte ertussen
o Vooral cellen die veel producten uitscheiden bevatten veel Golgi-systemen
• Lysosoom: blaasje dat zich in het cytoplasma bevindt en lysosomale eiwitten bevat
o Lysosomale eiwitten breken alles af wat ze tegenkomen, zodat de
afbraakproducten hergebruikt of veilig uitgescheiden kunnen worden
Hoe ziet DNA/RNA eruit?
• DNA is een molecuul (polynucleotide) dat al het erfelijk materiaal van een
organisme bevat
• DNA fungeert als een code die kan worden afgelezen voor de synthese van eiwitten
• Opbouw van DNA:
o DNA bestaat uit nucleïnezuren, opgebouwd uit verschillende nucleotiden
o Nucleotiden zijn opgebouwd uit een suikergroep (desoxyribose), een
fosfaatgroep en een stikstofbase
▪ Er zijn vier verschillende stikstofbasen: cytosine, guanine, adenine
en thymine
▪ Deze basen vormen vaste koppels: cytosine en guanine zijn door
middel van drie waterstofbruggen met elkaar verbonden. Adenine en
thymine zijn met elkaar verbonden door middel van twee
waterstofbruggen
▪ De C-G binding is sterker dan de A-T binding. Door de vorming van
deze bindingen ontstaat de helix-structuur van DNA
▪ De fosfaatgroep en desoxyribose zijn met elkaar verbonden door
middel van een phosphodiester binding
o Een DNA streng bestaat uit twee DNA-moleculen, die een tegengestelde
richting hebben (antiparallel)
▪ De ene streng is in de richting 5’-3’, de andere streng in de richting 3’-
5’
, • DNA zit in de celkern opgeborgen in de vorm van chromosomen
o DNA is gewikkeld om speciale eiwitten genaamd histonen
o Nucleosoom: ‘pakketje’ van histonen met DNA eromheen gewikkeld
o Chromatide: dikke draad om elkaar heen gedraaide nucleosomen
o Chromosoom: streng opgerolde chromatines in een heel compacte structuur
▪ Een mens heeft 23 chromosomenparen, dus 46 chromosomen
• Verschillen tussen RNA en DNA:
o DNA bestaat uit een dubbele streng, RNA uit een enkele streng
o In plaats van thymine bevat RNA uracil
o In plaats van de suikergroep deoxyribose bevat RNA de suikergroep ribose
Hoe werkt DNA replicatie?
• DNA-replicatie: verschillende stappen
1. Topo-isomerase rolt het DNA af
2. Helicase breekt waterstofbruggen tussen de stikstofbasen, waardoor de twee
DNA-moleculen van elkaar worden losgemaakt
3. Eiwitten gaan op de strengen zitten zodat de strengen niet weer terug aan
elkaar komen
4. Deze scheiding creëert een ‘Y’-vorm, genaamd replicatievork. Deze strengen
fungeren als sjablonen voor het maken van nieuwe strengen DNA
5. Een van de strengen is georiënteerd in de richting van 3’ naar 5’: de leading
strand. De andere streng is georiënteerd in de richting van 5’ naar 3’: de
lagging strand. Hierdoor worden deze strengen op een verschillende manier
gerepliceerd
6. Leading strand: een RNA-primer bindt aan het einde van de leading strand
en fungeert als het startpunt voor DNA-synthese
Lagging strand: Talloze RNA-primers binden op verschillende punten langs de
lagging strand
7. Leading strand: DNA-polymerase bindt zich aan de leading strand en ‘loopt’
vervolgens mee, terwijl hij nieuwe complementaire basen toevoegt aan de
DNA-streng in de richting 5’ naar 3’
Lagging strand: Stukjes DNA, Okazaki-fragmenten, worden vervolgens ook
in de 5’-3’ richting aan de lagging strand toegevoegd
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller femkevanheel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.49. You're not tied to anything after your purchase.