Samenvatting Ondernemingsrecht
Week 1: Algemene inleiding en ondernemingsvormen zonder rechtspersoonlijkheid (h. 2)
Kenmerk rechtspersoon: er bestaat een scheiding tussen het vermogen van de onderneming
en dat van de ondernemer.
De eenmanszaak is een onderneming die toebehoort aan een natuurlijk persoon.
De maatschap, de vennootschap onder firma (vof) en de commanditaire vennootschap (cv)
zijn samenwerkingsvormen. Twee of meer rechtssubjecten (personen) hebben samen één
onderneming.
De personenvennootschappen zijn geregeld in het Wetboek van Koophandel, art. 16 e.v.
WvK en het Burgerlijk Wetboek, art. 7a:1655 e.v. BW.
Eenmanszaak
- Een onderneming behoort toe aan een natuurlijk persoon. Deze moet de onderneming
inschrijven in het Handelsregister, art. 18 Hrgw. Hij heeft het recht op een handelsnaam, art.
1 t/m 3 HNW. Daarnaast is hij verplicht de administratie bij te houden, zodat te allen tijde zijn
rechten en verplichtingen kunnen worden gekend, art. 3:15i BW.
- Er is geen scheiding tussen het vermogen van de onderneming en het privévermogen van
de ondernemer. De crediteuren van de onderneming kunnen dus ook verhaal zoeken op het
privévermogen van de ondernemer. Ook kunnen privécrediteuren verhaal zoeken op het
vermogen van de onderneming, art. 3:276 BW.
- Bij een faillissement van de onderneming zal het gehele vermogen van de ondernemer,
zowel privé als zakelijk, in de boedel vallen. Als hij of zij getrouwd is in algehele gemeen-
schap van goederen, valt ook het vermogen van de echtgenoot hieronder. Dit kan worden
voorkomen door huwelijkse voorwaarden op te stellen.
- Doordat er geen onderscheid is, is de ondernemingswinst ook het ondernemersinkomen.
Alle winst van de onderneming wordt als inkomen van de ondernemer door de fiscus belast.
Omdat we een progressief belastingstelsel hebben, kan het voordeliger zijn om de onder-
neming om te zetten in bijvoorbeeld een bv.
Maatschap en VOF
Er zijn drie soorten personenvennootschappen:
1. maatschap;
2. vennootschap onder firma;
3. commanditaire vennootschap.
Maatschap
- De maatschap is een overeenkomst waarbij twee of meer personen zich verbinden om elk
iets in gemeenschap te brengen met het oogmerk het voordeel dat daaruit ontstaat met
elkaar te delen, art. 7a:1655 BW. 3 kenmerken: samenwerking; inbreng; voordeel behalen en
verdelen. Zowel een natuurlijk persoon als rechtspersoon kan maat of vennoot zijn.
- Stille maatschap: er werken meerdere partijen samen, maar deze samenwerking is naar
buiten toe niet bekend.
- Openbare maatschap: er werken meerdere partijen samen, die naar buiten toe bekend is.
- Interne verhouding: bijvoorbeeld de oprichting en ontbinding, de inbreng en de verdeling
van de winst en het verlies, art. 7a:1661 e.v. BW.
- Externe verhouding: de verhouding met bijvoorbeeld de schuldeisers. Het gaat hier onder
andere over de aansprakelijkheid, art. 7a:1679 e.v. BW.
- Algehele maatschap: een algehele samenwerking, waarbij twee of meer maten hetzelfde of
aanvullend werk verrichten in een volledige dagtaak, art. 7a:1658 BW.
- Bijzondere maatschap: er is slechts sprake van een gedeeltelijke samenwerking,
bijvoorbeeld voor een beperkt aantal uren, art. 7a:1660 BW.
- De inbreng kan bestaan uit het ter beschikking stellen van zaken of van arbeidskracht, art.
7a:1662 BW. Het ter beschikking stellen van zaken kan inhouden ‘eigendom verschaffen’,
maar het kan ook bestaan uit het genot c.q. gebruik van een zaak. De maten moeten de
1
,zaken economisch ter beschikking stellen aan de maatschap en dat kan inbreng van
eigendom of inbreng van genot betreffen.
Bij de inbreng van eigendom rijst het (juridische) probleem dat een maatschap of vof geen
eigenaar kan zijn. Eigenaar zijn in dat geval alle maten of vennoten tezamen. Zij hebben een
gemeenschappelijk vermogen, waarin elke maat een aandeel heeft. Omdat zij niet kunnen
beschikken over dat aandeel zolang de maatschap of vof bestaat, is er sprake van een
‘gebonden’ gemeenschap.
Bij de inbreng van genot blijft de vennoot die genot inbrengt de eigenaar. De andere maten
of vennoten hebben dan uiteindelijk geen zeggenschap over deze zaak.
Vennootschap onder firma
- De bepalingen met betrekking tot de maatschap zijn ook van toepassing op de vof. De vof
is de maatschap die tot uitoefening van een bedrijf onder een gemeenschappelijke naam is
aangegaan, art. 16 WvK. 3 kenmerken: maatschap; uitoefening van bedrijf; en
gemeenschappelijke naam.
- Op de vof zijn de bepalingen van het BW en de bepalingen van het Wetboek van Koop-
handel, art. 15 e.v., van toepassing. De bepalingen van het BW zijn van belang voor de
interne verhouding binnen de vof. Dat zijn de bepalingen over de inbreng, de verdeling van
de winst en het verlies, en de ontbinding van de maatschap / vof. Intern is de vof een
maatschap. Voor het rechtsverkeer met derden gelden de speciale regels die in het Wetboek
van Koophandel zijn opgenomen. Dat zijn de bepalingen die de vertegenwoordigings-
bevoegdheid, aansprakelijkheid en de oprichting regelen.
Oprichting
- Maatschap: samenwerkingsovereenkomst. Een maatschap is een vormvrije overeenkomst.
Voor het aangaan van een maatschap is wilsovereenstemming voldoende. In de praktijk
wordt meestal wel een maatschapscontract door partijen opgesteld.
- Vof: wordt aangegaan bij onderhandse of authentieke akte, art. 22 WvK. Een onderhandse
akte wordt door partijen zelf opgesteld. Een authentieke akte is een geschrift dat ten over-
staan van een openbaar ambtenaar wordt opgesteld. Het verschil zit in de bewijskracht in
een eventuele procedure. Het gemis van een akte kan echter aan derden niet worden tegen-
geworpen. Vennoten kunnen niet beweren dat er geen vof bestaat, omdat de akte ontbreekt.
Inschrijving in het Handelsregister
- Maatschap: zowel stille als openbare moeten zich inschrijven in het Handelsregister van de
KvK als ze een onderneming uitoefenen. Er moet voldaan zijn aan vereisten zoals het tegen
betaling leveren van goederen en diensten, art. 2 lid 1 Hrb. De KvK beoordelen aan de hand
van een aantal criteria of inschrijving vereist is of niet. Ook de maten moeten als zodanig in
het Handelsregister worden ingeschreven, ook de stille maat die alleen geld, goederen of
arbeid inbrengt, omdat deze via een verleende volmacht aan de andere maten aansprakelijk
gesteld kan worden voor verplichtingen die door een van de andere maten zijn aangegaan.
De stille maatschap zonder onderneming kan niet worden ingeschreven in Handelsregister.
- Vof: moet worden ingeschreven in het Handelsregister bij de KvK, in het ressort waarin de
onderneming gevestigd is, art. 23 WvK, art. 5 Hrgw, art. 17 e.v. Hrb. De inschrijving is geen
oprichtingsvereiste. Niet inschrijven zou tot gevolg hebben dat de vof niet was opgericht. Dat
is echter niet het geval. Zolang de vennootschap niet is ingeschreven, geldt dat de vennoot-
schap als algemeen voor alle zaken en als aangegaan voor onbepaalde tijd, en zijn alle ven-
noten zonder enige beperking bevoegd namens de vennootschap op te treden, art. 29 WvK.
In de praktijk zal de KvK een vof weigeren in te schrijven als er geen akte is. De Kamer stelt
zelf formulieren ter beschikking, die door de betrokkenen ingevuld en ondertekend naar de
KvK moeten worden toegezonden, art. 3 Hrb. De vof wordt dan op basis van de formulieren
ingeschreven in het Handelsregister. De KvK moet onderzoeken of degene die de vof wil
inschrijven, bevoegd is dat te doen, art. 4 Hrb. Zolang zij daarvan niet overtuigd is, zal zij de
inschrijving weigeren, art. 5 Hrb.
2
,Externe verhouding
De relatie van de maatschap en de vof ten opzichte van anderen.
Vertegenwoordigingsbevoegdheid
- Maatschap: er ontbreekt een algemene vertegenwoordigingsbevoegdheid. Maten binden
elkaar niet, tenzij het beheersdaden betreft, art. 7a:1676 BW. Beheersdaden zijn handeling-
en die tot de normale gang van zaken van de maatschap behoren. Zij staan tegenover
beschikkingsdaden. Of er sprake is van een van deze twee zal onder meer afhangen van de
soort onderneming van de maatschap.
Maten en vennoten binden elkaar niet, tenzij:
- een volmacht is verleend, art. 7a:1681, art. 3:60 e.v. BW;
- het beheersdaden betreft, art. 7a:1676 BW;
- de handeling ten voordele van de maatschap heeft gestrekt, art. 7a:1681 BW;
- de schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid is gewekt, art. 3:61 BW;
- er sprake is van bekrachtiging, art. 3:69 BW. De andere maten hebben achteraf
alsnog met de onbevoegd verrichte rechtshandeling van een van hen ingestemd.
- Vof: elke vennoot is bevoegd namens de vennootschap op te treden, dus de vennootschap
te vertegenwoordigen, art. 17 WvK. Het gevolg hiervan is dat de rechtshandelingen die door
een vennoot zijn verricht, toegerekend worden aan de vennootschap en aan alle vennoten.
De schuldeisers kunnen elke vennoot tot nakoming aanspreken, art. 18 WvK. En zo kan
weer elke vennoot nakoming eisen, art. 7a:1682 BW. De vertegenwoordigingsbevoegdheid
van de vennoten wordt beperkt door: het doel van de vof en een bevoegdheidsbeperking die
is afgesproken. Een bevoegdheidsbeperking werkt alleen intern. Het heeft pas externe
werking en geldt pas tegenover derden als zij in het Handelsregister is gepubliceerd, art. 29
WvK en 25 Hrgw. Is een vennoot onbevoegd, dan bindt hij in principe niet de vennootschap
en de andere vennoten, maar wel zichzelf.
Er zijn twee uitzonderingen. Een onbevoegd vennoot bindt de overige vennoten en de
vennootschap wel: als het beheersdaden betreft, art. 7a:1676 BW en als de transactie
voordelig voor de vennootschap is geweest, art. 7a:1681 BW.
Aansprakelijkheid van de vennoten
Tot wie kan de schuldeiser zich wenden tot nakoming van de verbintenis.
- Stille maatschap: omdat een maat van een stille maatschap alleen zichzelf bindt, is alleen
hij aansprakelijk voor de nakoming van de verplichtingen die hij op zich heeft genomen.
Betreft het een handeling waardoor de andere vennoten ook zijn gebonden, dan ontstaat er
een aansprakelijkheid voor gelijke delen voor alle vennoten, art. 7a:1680 BW. Heeft de maat-
schap geen onderneming en is zij op grond daarvan niet ingeschreven in het Handelsregister
bij de KvK, dan kan de maatschap op grond van ‘toerekenbare schijn’ toch gebonden worden
aan de betreffende rechtshandeling, art. 3:61 lid 2 BW. Staat de maatschap wel ingeschrev-
en bij de KvK, dan kunnen derden door het Handelsregister te raadplegen controleren of de
handelende vennoot bevoegd was namens de maatschap en de andere maten op te treden.
- Openbare maatschap: omdat elke openbare maatschap staat ingeschreven in het Handels-
register, kunnen derden door raadpleging van het register weten welke maat vertegenwoor-
digingsbevoegdheid heeft en hoever deze bevoegdheid gaat. Heeft een bevoegde maat de
rechtshandeling verricht, dan zijn de maatschap en de andere maten ook gebonden en dus
aansprakelijk voor de nakoming van de betreffende verplichting. Wat betreft de maten
ontstaat er dan een aansprakelijkheid voor gelijke delen, als het een deelbare prestatie
betreft, art. 7a:1680 BW.
Als er wordt uitgegaan van een overeenkomst van opdracht, art. 7:400 BW, dan kunnen de
maten ook aansprakelijk worden gesteld voor eventuele tekorten in de nakoming van een
aangegane verplichting. De ovo verplicht de opdrachtnemer bepaalde werkzaamheden te
verrichten, feitelijke handelingen. De HR heeft geoordeeld dat als een maat namens de
maatschap is opgetreden, er sprake kan zijn van een door de maatschap aanvaarde
opdracht. We hebben hier te maken met een maat enerzijds en anderzijds de maatschap.
Als twee of meer personen samen een opdracht aanvaarden, is elk van hen voor een tekort-
koming aansprakelijk tenzij deze hem niet kan worden toegerekend, art. 7:407 lid 2 BW. Is
3
, een opdracht aan een maatschap verstrekt met het oog op een bepaalde persoon die met de
opdrachtnemer of in zijn dienst een bedrijf uitoefent, moet die persoon de werkzaamheden
die nodig zijn voor de opdracht in principe zelf verrichten, art. 7:404 BW. Dat maakt deze
persoon medeverantwoordelijk naast de opdrachtnemer. De persoon / maat, met het oog op
wie de opdracht is verleend, is hoofdelijk aansprakelijk voor tekortkomingen in het vervullen
van de opdracht. Dus als er een overeenkomst met een maatschap is gesloten, kan ook de
maatschap zelf worden aangesproken. Deze is immers de ‘opdrachtnemer’.
Art. 7:404 en 7:407 lid 2 BW zijn van regelend recht en kunnen contractueel of in de
algemene voorwaarden worden uitgesloten.
- Vof: de vennoten kunnen allemaal nakoming eisen van de schuldenaren, art. 17 WvK. Bij
verbintenissen uit onrechtmatige daad beperkt de aansprakelijkheid zich tot de onrecht-
matige daad die de vennoot heeft begaan tijdens zijn optreden namens de vennootschap,
dus als vennoot. In de eerste plaats kan de schuldeiser de vennootschap zelf aanspreken.
Vervolgens kan hij de vennoten privé aanspreken tot nakoming, want zij zijn ook gebonden
aan de gesloten overeenkomst. Alle vennoten zijn hoofdelijk voor het geheel aansprakelijk
voor verbintenissen van de vennootschap, art. 18 WvK. Dus als een van de vennoten
namens de vennootschap contractuele verplichtingen op zich neemt, is niet alleen hijzelf
aansprakelijk voor het geheel, maar ook de vennootschap en zijn medevennoten. Een
vennoot staat dan ook weer met zijn gehele vermogen in voor de schulden van de
vennootschap.
Zie schema boek, blz. 43.
Afgescheiden vermogen
Een afgescheiden vermogen betekent dat het vermogen van de maatschap of vof
gescheiden is van het privévermogen van de vennoten.
- Maatschap: maten of vennoten brengen wat in, maar dat leidt niet tot een afgescheiden
vermogen. Dit heeft tot gevolg dat de schuldeisers van de maatschap niet voor de privé-
schuldeisers van de vennoten gaan. Zij kunnen zich gelijkelijk verhalen op het vermogen van
de maatschap en op het privévermogen van de vennoot die hun schuldenaar is. Dit geldt
alleen voor de stille maatschap. De HR heeft besloten dat een openbare maatschap wel een
eigen afgescheiden vermogen kan hebben, waarop de schuldeisers zich bij uitsluiting
kunnen verhalen.
De maatschap heeft een gebonden vermogen. Dit betekent dat maten tijdens het bestaan
van de maatschap niet aan het gemeenschappelijke vermogen kunnen komen.
- Vof: vennoten brengen door hun inbreng een vennootschappelijk vermogen tot stand dat
hun gezamenlijk toebehoort. Dit vennootschappelijk vermogen is afgezonderd van hun
privévermogens. Zij gebruiken het vennootschappelijk vermogen om het vennootschappelijk
doel te kunnen verwezenlijken, kortom om hun bedrijf uit te oefenen. Privéschuldeisers van
de vennoten kunnen zich zolang de vennootschap bestaat niet verhalen op het aandeel van
een vennoot in het vermogen van de vennootschap. Er is hier sprake van een gebonden
gemeenschap. Het omgekeerde kan wel. Schulden van de vennootschap kunnen op de
privévermogens van de vennoten worden verhaald, art. 18 WvK.
Er kunnen twee soorten schuldeisers voorkomen: de schuldeisers van de vennootschap en
de schuldeisers van de vennoten privé.
Vennoten zelf kunnen na de ontbinding van de vennootschap geen scheiding en deling van
het vennootschappelijk vermogen vragen voordat de schulden van de vennootschap zijn
voldaan. Het omgekeerde kan wel. Vennootschapscrediteuren kunnen verhaal zoeken voor
vennootschapsschulden op de privévermogens van de vennoten.
Het aandeel van een vennoot in het gemeenschappelijk vermogen van de vof valt niet in een
eventuele gemeenschap van goederen waarin een vennoot is getrouwd of als partner is
geregistreerd. Ook de schulden van de vennootschap vallen niet in de huwelijksgemeen-
schap, maar zijn privéschulden van de betreffende vennoot. Wel kan de waarde van het
aandeel bij ontbinding van het huwelijk / gp aan de echtgenoot / partner / erfgenaam worden
uitgekeerd; economische deelgerechtigdheid.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller IrmaRadder. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.40. You're not tied to anything after your purchase.