Nutriënten (voedingsstoffen), onderverdeeld in 2 groepen:
Macronutriënten
- Koolhydraten (brandstoffen)
o Opgebouwd uit glucose
- Proteinen (bouwstenen)
o Opgebouwd uit aminozuren
- Lipiden (brandstoffen)
o Opgebouwd uit tryglyceriden (glycerol + vetzuren)
Micronutriënten
- Vitaminen
- Mineralen
- Sporenelementen
- Water
Koolhydraten
Een koolhydraat is een organisch molecuul dat koolstof, waterstof en zuurstof bevat in een
verhouding van 1 : 2 : 1. Bekende koolhydraten zijn ondermeer de suikers en het zetmeel waaruit
ongeveer de helft van ons dagelijks voedsel bestaat.
De belangrijkste functie van koolhydraten is het leveren van energie. De drie belangrijkste soorten
koolhydraten zijn:
- Monosachariden; enkelvoudige suiker. Glucose behoort tot deze groep en is de belangrijkste
brandstof is ons lichaam. Monosachariden lossen gemakkelijk op in water en worden snel
door het lichaam vervoerd via bloed en andere lichaamsvloeistoffen.
- Disachariden; twee aan elkaar gekoppelde monosachariden. Sucrose hoort tot deze groep en
zijn tevens goed oplosbaar is water.
Afbraak van sucrose tot monosachariden gebeurd door hydrolyse. Alle koolhydraten moeten
via hydrolyse worden afgebroken voordat ze bruikbare energie kunnen leveren.
- Tri-Polysachariden; grote koolhydraatmoleculen welke ontstaan door gekoppelde mono- en
disachariden. Polysachariden zijn niet oplosbaar in water.
Glycogeen is een polysacharide dat uit onderling verbonden glucosemoleculen bestaat en
worden opgeslagen ter voorraad van energiebehoefte.
,Koolhydraten vertering; In het begin complete ‘ketens’ van voeding; Polysachariden. Vertering
begint mechanisch, door kauwen. Voedsel kleiner gemaakt waardoor enzymen er makkelijker bij
kunnen, later ook door hydrolyse. Vertering zorgt ervoor dat het wordt afgebroken tot kleine ketens:
Monosachariden. Deze vertering van koolhydraten door enzymen noemen we carbohydrases.
Enzymen die koolhydraten verteren zijn:
- Amylase afkomstig uit speeksel
o (wordt inactief door het maagzuur)
- Alpha-amylase afkomstig uit pancreas
- Sucrase, Maltase, Lactase afkomstig uit intestinaal
epitheel (borstelzoom in
de darmen)
Koolhydraten absorptie; via enterocyten (cellen die de
darmwand bekleden).
Enterocyten in middels:
- Gefaciliteerde diffusie (passief transport)
- Co transport (transport gebonden aan natrium
ion, naar binnen kost geen
energie.
Het vervolgens weer naar buiten
transporteren van het natrium
ion kost wel weer energie ATP
transport)
Enterocyten uit:
- Gefaciliteerde diffusie
Opname in de bloedbaan:
- vena portae hepatis
Lipiden (lipos = vet)
Hebben dezelfde structuur van het organisch molecuul als koolhydraten, echter bevatten ze in
verhouding minder zuurstof en kunnen ze kleine hoeveelheden van andere elementen bevatten,
waaronder fosfor, stikstof en zwavel.
Bekende lipiden zijn; vetten, oliën en wassen. De meeste lipiden zijn niet in water oplosbaar, maar
via speciale transportmechanismen kunnen ze zin het bloed worden vervoerd.
Lipiden vormen een essentiële bouwstof voor alle cellen en zijn afzettingen van lipiden belangrijk als
energiereserve. Wanneer lipiden worden afgebroken in het lichaam leveren ze ongeveer twee keer
zoveel energie als bij afbraak van dezelfde hoeveelheid koolhydraten.
Er zijn veel soorten lipiden in het lichaam. De belangrijkste groepen zijn;
- Vetzuren; zowel onverzadigde vetzuren als verzadigde vetzuren kunnen worden afgebroken
om energie te krijgen, maar door een voedingspatroon dat grote hoeveelheden verzadigde
vetzuren bevat, wordt het risico op hart en vaatziekten verhoogd.
o Verzadigde vetzuren; boter, vet vlees, ijsjes
, o Onverzadigde vetzuren; plataardige oliën, zoals olijfolie
- Vetten; meest voorkomende in het lichaam is triglyceriden. Losse vetzuren via
condensatiereactie aan een andere verbinding, glycerol, worden gekoppeld zodat een vet
ontstaat. In een triglyceride is een glycerol aan drie vetzuren gekoppeld.
o Vetten dienen als energiereserve, isolatie en als beschermd kussen voor organen.
o Verzadigde vetten; triglyceriden met verzadigde vetzuren, onverzadigde vetten;
triglyceriden met onverzadigde vetzuren.
- Steroïden; grote vetmoleculen, bekendste voorbeeld is cholesterol. Cholesterol is nodig om
celmembranen te onderhouden en om steroïde hormonen te vormen.
o Cholesterol afkomstig uit:
Voeding; dierlijke producten vlees, room en eierdooiers
Lichaam; lever kan grote hoeveelheden cholesterol synthetiseren
- Fosfolipiden; glycerol en twee vetzuren gekoppeld aan een niet-lipide groep. Fosfolipiden
zijn de meest voorkomende lipide onderdelen van celmembranen.
Lipiden vertering; vindt plaats door gebruik van lipases
(wateroplosbaar), deze enzymen zorgen voor chemische vertering;
knippen als het ware de vetzuren van de ketens af om deze apart af te
breken. Maakt van triglyceriden: glycerol en vetzuren.
- Linguaal lipase afkomst uit tongklieren
- Lipase afkomstig uit pancreas
- Galzouten
o Zorgen ervoor dat een vet bol meer aangrijpingspunten
heeft voor de enzymen om de vetten af te breken.
Galzouten hebben een hydrofiele en hydrofobe kant,
welke zicht met de hydrofobe kant aan de vetbol bind,
de hydrofiele kant is de bindingsplaats voor de
enzymen. Dit proces van binden van galzouten aan
vetbollen noemen we emulsificaties. Dit geeft als
gevolg dat het wordt omgezet in Micellen. Micellen
diffunderen door de brush borden van de darmwand.
(zijn monoglyceriden gekoppeld aan vetzuren).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nickkjonk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.88. You're not tied to anything after your purchase.