Summary
Samenvatting kwalitatief onderzoek
- Course
- Institution
Samenvatting van de te kennen teksten over kwalitatief onderzoek ikv het vak Interview- en observatievaardigheden van Prof. De Gieter.
[Show more]
Seller
Follow
ghanneke
Reviews received
Content preview
KWALITATIEF ONDERZOEKTEKST 1: WAT IS KWALITATIEF ONDERZOEK?
1.1 De familiefoto
Kwalitatief onderzoek is niet gebonden aan één dataverzamelingsmethode, noch aan één
theoretische invalshoek of discipline.
- Participerende observatie is een kwalitatieve techniek waarbij de onderzoeker gedurende
een langere tijd ‘participeert’ in de sociale omgeving die hij wil observeren. In zogenaamde
veldnota’s schrijft de onderzoeker neer wat hij ziet, hoort en meemaakt.
- In diepte-interviews wordt aan respondenten gevraagd om langdurig en diepgaand te
vertellen over hun leven in zoverre dit betrekking heeft op het onderzoeksvoorwerp.
1.2 Gemeenschappeiljke genen in de familie
Intuïtief voelen veel mensen kwalitatief onderzoek aan als ‘iets zonder cijfers’ of ‘iets met open
interviews’.
We kunnen stellen dat de eigen aard van het kwalitatief onderzoek te vinden is op het domein van de
vraagstelling, het gehanteerde onderzoeksdesign, de gebruikte dataverzamelingsmethode, de manier
van analyseren en de output die het onderzoek uiteindelijk oplevert.
1.2.1 De vraagstelling
- In kwalitatief onderzoek staat niet de onderzoeker centraal maar de onderzochte. Niet de
alwetende wetenschapper met zijn wijsheid is het centrum maar de dagelijkse leefomgeving
van de persoon of groep die in het onderzoek bestudeerd wordt.
- Een etic-perspectief gaat uit van een onderzoeker die door literatuurstudie en voorgaande
resultaten met een voorafbepaald schema zijn studieobject tegemoet treedt.
- De emic-benadering uit het kwalitatief onderzoek zoekt deze schema’s bij de onderzochten
zelf.
1.2.2 Het onderzoeksdesign
- We gaan ervan uit dat sociale fenomenen bestaan en dat een wetenschapper in staat is om
wetmatigheden en redelijk stabiele relaties in de objectieve wereld te ontdekken.
- Die wetmatige en stabiele grondslagen van het sociale leven maken het mogelijk om
concepten te ontwikkelen en theorieën te maken die inzicht geven in onderliggende
processen in de sociale werkelijkheid.
- Als kwalitatief onderzoeker wil je ook kijken naar wetmatigheden waarbij je doel is om aan
theorievorming te doen.
- In kwalitatief onderzoek ligt die focus alleen heel dicht bij de betrokkene zelf. Dwz dat je de
rijke context waarin mensen leven meeneemt in je onderzoek. Doe context is niet
‘voorgevormd’ zoals in kwantitatief onderzoek.
- In kwalitatief onderzoek is er een voortdurende interactie tss je onderzoek en de context.
Hierbij wordt context soms onderzoek en onderzoek soms context. Er gebeuren immers
steeds onverwachte dingen tijdens een kwalitatief onderzoek.
- Om een inzicht te krijgen in hoe mensen betekenis geven aan hun omgeving, is het
noodzakelijk om een onderzoeksdesign te hanteren dat zo open mogelijk is.
1
, Een onderzoeksdesign is de manier waarop een onderzoeker vooraf een onderzoek
uitdenkt en organiseert. Het is in feite zijn werkplan.
Zo’n plan van aanpak moet holistisch zijn. Dwz dat het onderzoeksdesign in staat moet
zijn om het onderzoeksonderwerp op een systematische, alomvattende en
geIntegreerde manier te benaderen.
1.2.3 De dataverzamelingsmethode
In kwalitatief onderzoek pin je jezelf niet vast op één dataverzamelingsmethode of gebruik je ook
niet steeds dezelfde methode. Overschakelen van dataverzamelingsmethode in de loop van een
onderzoek, omdat de setting in het onderzoek dit nu eenmaal vereist, is vaak voorkomend.
Ook het gebruik vab meerdere methoden om aan je gegevens te komen is eerder regel dan
uitzondering.
- Een kenmerk dat vele kwalitatieve methoden van dataverzameling gemeen hebben, is dat er
een langdurig contact is met het onderzoeksveld en dat dit contact tevens diepgaand is.
1.2.4 De analyse
- Soms wordt kwalitatief onderzoek heel eng gedefinieerd ls een methode die resultaten
produceert zonder statistische procedures of zonder enige kwantificering. Het ontbreken van
statistiek is een gemeenschappelijk kenmerk van zowat alle kwalitatieve varianten.
- Statistisch cijfermateriaal kan verhelderend werken om de contouren van een bepaald
probleem te schetsen en zo aan te geven waar de onderzoeker mee bezig is.
- Ook bij de analyse van het kwalitatitef materiaal kan kwantitatieve randinfo nuttig zijn.
Desondanks is het basismateriaal dat geanalyseerd wordt hoofdzakelijk tekstueel van aard.
- Kwalitatieve onderzoekers lezen, coderen en interpreteren hun data. ZE maken concepten en
construeren op basis daarvan theorieën. Ze gaan doorgaans inductief te werk, zonder vooraf
opgestelde hypothesen te testen.
- Omdat het doel van de analyse erin bestaat de betekenisgeving van mensen te achterhalen
en inzicht te verwerven in sociale processen, is ook bij de analyse van kwalitatieve gegevens
de nodige flexibiliteit noodzakelijk.
1.2.5 De rapportage
- Ook al ligt bij kwalitatief onderzoek het accent ook op toegankelijk en leesbaar weergeven
wat de resultaten zijn van het onderzoek, de manier van schrijven verschilt van het
kwanititatief onderzoek.
- Bij kwalitatief onderzoek wil je een uitgebreide beschrijving geven van het materiaal dat je
verzamelde. Het doel is niet om alle resultaten zo compact mogelijk te presenteren maar
juist om een rijke contextschets te geven van wat je gevonden hebt.
- Itt bij kwantitatief onderzoek, waar de respindenten in vele gevallen via de pers resultaten
vernemen van een onderzoeker, wordt bij kwalitatief onderzoek rechtstreekts aan de
betrokkenen feedback gevraagd over de resultaten. Op die manier wordt nagegaan of de
analyses die de onderzoeker uitvoerde stroken met wat de respondenten zelf aanvoelen.
1.3 Kwantitatief onderzoek: verre familie of aangetrouwd?
Tussen het kwanititatief en kwalitatief onderzoek is sinds jaren een methodenstrijd aan de gang.
- Kwantitatieve onderzoekers vinden kwalitatief onderzoek onwetenschappelijk en zelfs
journalisitek.
- Kwalitatieve onderzoekers bekritiseren het kwantitatief onderzoek owv zijn positivisme.
- Omgekeerd wordt het kwalitatief onderzoek verweten “soft” en “onbetrouwbaar” te zijn.
2
,1. Is kwalitatief onderzoek wel wetenschappelijk?
- Kwalitatief onderzoek probeert te begrijpen en diep door te dringen in de leefwereld van mensen.
Dat is een andere benadering om de werkelijkheid te onderzoeken. Een benadering die ook grondig
uitgevoerd kan worden en de wetenschapelijke kennis op een domein kan verrijken.
2. Kwalitatieve onderzoeksresultaten zijn niets meer dan persoonlijke opinies van de onderzoeker en
zijn respondent
- De kern van het kwalitatief onderzoek is nu net dat de opinies van de onderzochte centraal staan.
- Wanneer kwalitatief onderzoek goed word uitgevoerd, dient de onderzoeker controles in te
bouwen om onderzoekereffecten zo veel mogelijk uit te schakelen.
- Wanneer de onderzoeker neuwkeurig werk verricht, zijn de steekproeftrekking, dataverwerking,
codeerwerken, analyse en de resultaten uit het onderzoek net zo betrouwbaar als die van
kwantitatief onderzoek.
3. Kwalitatief onderzoek is “soft’ onderzoek
- Het woord soft verwijst naar onnauwkeurigheid en onzorgvuldigheid.
- Ook het feit dat data komen van de persoonlijke opinies van respondenten maakt dat het
onderzoek het etiket soft opgekleefd krijgt.
- Hard onderzoek verwijst in deze context steeds naar cijfers en kwantificering.
- Ook al krijgen cijfers een grotere geloofswaarde bij het algemene publiek, als wetenschapper dien
je toch in te zien dat de zgn softe data bijzonder interessante resultaten kunnen opleveren die je met
cijfers niet kan uitdrukken.
4. Kwalitatief onderzoek is niet gebaseerd op een toevalssteekproef en bovendien zijn de
steekproeven nogal klein.
3
,TEKST 2: KWALITATIEF ONDERZOEK, EEN KORTE INLEIDING
1.1 Wat is kwalitatief onderzoek?
Definities van kwalitatief onderzoek:
In kwalitatief onderzoek richt de vraagstelling zich op onderwerpen die te maken hebben
met de wijze waarop mensen betekenis geven aan hun sociale omgeving en hoe ze zich
op basis daarvan gedragen. Er worden onderzoeksmethoden gebruikt die het mogelijk
maken om het onderwerp vanuit het perspectief van de onderzochte mensen te leren
kennen met het doel om het te beschrijven en waar mogelijk te verklaren
Kwalitatief onderzoek is een parapluterm voor onderzoek met de volgende kenmerken:
The data collected have been temed ‘soft’, that is rich in description of
people, places and conversations and not easily handled by statistical
procedures.
They are also concerned with understanding behavior from the informant’s
own frame of reference.
They tend to collect their data through sustained contact with people in
settings where subjects normaly spend their time.
Kwalitatief onderzoek is een vorm van empirisch onderzoek, dat zich laat typeren ahv de
manier van info verzamelen, de onderzoeksopzet, het onderzoeksonderwerp, het sort
analyse en de rol van de onderzoeker. Kenmerken van kwalitatief onderzoek zijn:
De informatieverzameling is open en flexibel
De analyse werkt met alledaagse, natuurlijke taal
Inde onderzoeksopzet wisselen dataverzameling en –analyse elkaar typisch
cyclisch-interactief af.
Het onderzoeksonderwerp richt zich op alledaagse betekenisgeving en
betekenisrelaties tss verschijnselen. Daarbij zijn de betekenissen die mensen
in hun teracties creëren belangrijk.
Kwalitatieve onderzoekers zetten zichzelf in om inzicht te krijgen in het leven
van anderen.
Kwalitatief onderzoek kenmerkt zich door:
De gerichtheid op de beschrijving van de betekenisverlening van
betrokkenen
Het aantonen van de relatie tussen verzamelde gegevens en begrippen, dat
een open proces is dat juist in onderzoek wordt aangetoond
De situatie dat de onderzoeker uitgebreid contact heeft met de te
onderzoeken werkelijkheid waarbij het onderzoeksonderwerp hem in staat
stelt de werkelijkheid in al haar facetten te leren kennen.
1.2 Kenmerken van kwalitatief onderzoek
1. Directe waarneming in de natuurlijke situatie
In kwalitatief onderzoek worden de data in de natuurlijke situatie verzameld. De onderzoeker is
geïnteresseerd in de natuurlijke omgeving van de respondenten, verblijft daar zo mogelijk vor
langere tijd, bevindt zich onder en tussen hen, staat in direct contact met hen.
4
, 2. De onderzoeker is nadrukkelijk aanwezzig bij de dataverzameling
De onderzoeker verblijft in het veld, kijkt rond, iterviewt respondenten, bepaalt de duur van het
verblijf in het veld, het aantal interviews, maakt een keuze voor respondenten, bepaalt het
onderwerp van het interview.
De onderzoeker is in het veld op te ‘leren’, om een nieuw terrein te betreden, om te begrijpen wat
daar gebeurt, wat er zich afspeelt.
3. De inductieve werkwijze prevaleert meestal
De info die uit het veld wordt verkregen, vormt de belangrijkste databron, het is het uitgangspunt
voor de analyse die tot de ‘bevindingen’ of ‘resultaten’ leidt.
4. Het perspectief van de respondenten staat centraal
In het onderzoek wordt geprobeerd zicht te krijgen op betekenissen die respondenten aan hun
omgeving geven of die zij hanteren.
De onderzoeker is geïnteresseerd in deze ‘binnenwereld’, de eigen betekenissen van de respondent;
om deze binnenwereld te leren kennen plaatst de onderzoeker het eigen perspectief tussen haakjes.
5. Holistische of contextuele benadering
De onderzoeker is geïnteresseerd in de hele context van de respondent.
6. Onderzoeksresultaten vaak in verhalende vorm
De onderozker legt in de weergave van het verhaal, van de resultaten, nadruk op patronen,
begrippen, thema’s, betekenissen, perspectieven of strategieën van de respondenten.
Het gaat niet om een weergave in termen van aantallen, percentages, statistische verbanden tussen
variabelen ed.
1.3 Kwalitatieve benaderingen: stromingen en methoden
Sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw is de term ‘kwalitatief onderzoek’ een parapluterm voor een
heel scala aan onderzoekstypen.
Ze zijn terug te voeren tot 2 groepen benaderingen:
1. Paradigmatische benadering
a) Empirisch-analytische benadering, gestoeld op een (neo)positivische
wetenschapsopvatting, waarbij de werkelijkheid objectief kenbaar, systematisch
georganiseerd, verifieerbaar en voorspelbaar wordt geacht.
b) Hermeneutische-interpretatieve benadering, uitgaand van het hermeneutisch idee van
‘Verstehen’, ontstonden als verzet daartegen omdat zeker de sociale werkelijkheid niet
zo objectief kenbaar, voorspelbaar en systematisch geacht werd. Men wilde meer
erkenning voor de subjectieve beleving van de werkelijkheid en wilde die werkelijkheid
begrijpen vanuit degene die haar ondergaat.
c) De maatschappijkritische benaderingen vertonen overeenkomsten met de
interpretatieve benaderingen qua wetenschapsopvatting, maar voegen daar een politiek
dimensie aan toe in de zin van een maatschappelijk ideaal.
5
, 2. Pragmatische benadering
De pragmatische benadering gaat niet zozeer uit van een theoretische stroming om het
onderzoek vorm te geven, maar van de probleemstelling van het onderzoek als leidraad voor
de methodische-technische keuzen.
Daarnaast bestaat er nog het constructivisme, een wetenschapsopvatting die uitgaat van het
gegeven dat er meerdere interpretaties van de werkelijkheid naast elkaar bestaan en dat
werkelijkheid actief geconstrueerd wordt en altijd ‘partieel, gesitueerd en belichaamd’ is.
Stromingen in kwalitatief onderzoek:
- De basis van veel kwalitatieve onderzoeksbenaderingen vormt een ontologisch uitgangspunt
dat bekend is uit de fenomenologie. ‘De’ werkelijkheid bestaat niet volgens de
fenomenologen, maar wordt gevormd door de interpretatie ervan door mensen. Het
subjectieve ervaren en de interpretatie daarvan door de respondent is het onderzoeksdoel.
- Een andere belangrijke stroming, het symbolisch interactionisme, gaat ook net als de
fenomenlogie ervan uit dat de menselijke ervaring alleen betekenis krijgt via de interpretatie
ervan.
In de Grounded Theory wordt het interview vaak toegepast. Als je volgens de methodologie van
de principes van de GT-benadering een onderzoek uitvoert, zullen de eerste interviews een
‘open’ en ‘explorerend’ karakter hebben. De onderzoeker is geïnteresseerd in alles wat de
respondent vertelt over het te onderzoeken fenomeen.
Na enkele interviews start de data-anaylse en reflectie op de eerste analyseresultaten.
Volgende interviews die de IV afneemt, kunnen al minder open van karakter zijn omdat de IV
bepaalde thema’s wil uitdiepen die in de eerste interviews naar voren kwamen.
Bij de etnografische methode verblijft de onderzoeker vaak langere tijd in het veld en doet mee
aan het dagelijks leven van de respondenten. Deze methode werd ontwikkeld vanuit het idee dat
de andere cultuur alleen te doorgronden is door er langere tijd te zijn en door alle info te
verzamelen die voorhanden is.
In de fenomenologie als methode ligt de nadruk op de leefwereld en de ervaring van het
individu. Het doel is het doorgronden van een ervaring.
In de narratieve methodes speelt het open interview ook een cruciale rol. De nadruk ligt niet
zozeer op de beleving van een gevoel of fenomeen, het gaat eerder om de weergave van een
gebeurtenis binnen een bepaalde context.
In de gevalsstudie speelt het interview een rol naast andere methoden van dataverzameling, net
als in het etnografisch onderzoek. Het gaat er om één geval in zowel de diepte als de breedte te
onderzoeken.
1.4 Typen dataverzamelingsmethoden in kwalitatief onderzoek
Een belangrijk kenmerk van dataverzameling in kwalitatief onderozke is het open en flexibel karakter
ervan. Je stemt je als onderzoeker af op dat wat zich in het veld voordoet. Daarbij kun je ervoor
kiezen om op een geheel open wijze te starten. Je begint met een periode waarin je ‘leert’ en de
omgeving ahw exploreert. Pas na die eerste fase ga je de diepte in of formuleer je meer precies je
probleemstelling.
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ghanneke. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.82. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now