Samenvatting van zowel de lessen als de artikels (basis én verdiepend).
Geslaagd in eerste zit: 17/20
Afgestudeerd (master of science in de verpleegkunde en vroedkunde - verpleegkundig specialist): grootste onderscheiding
SAMENVATTING – INTERDISCIPLINAIRE PERSPECTIEVEN OP ARBEID EN
GEZONDHEID
Les 1
Basismodellen
1. Een inleidende cursus (inhoud van de cursus)
− Kernvariabelen en – processen ivm arbeid en gezondheid
− Theoretische kaders ivm arbeid en gezondheid
− Onderzoeksbevindingen ivm arbeid en gezondheid
− Interdisciplinaire benadering van arbeid en gezondheid
2. Kernvragen (onderdeel Vlerick)
− Welke werkaspecten beïnvloeden het (psychisch) functioneren/de gezondheid van
werknemers?
− Wat zijn de micro-, meso-, en macro-gevolgen van het uitvoeren van werk?
3. Conceptueel kader
− Psychologisch functioneren/gezondheid: willen we voorspellen (afhankelijke variabelen)
o Voorbeeld gedrag: burn-out
o Voorbeeld welzijn: job satisfactie
o Voorbeeld attitude: rekening houden met straling op OK
− Arbeidssituatie: beïnvloedende factoren (onafhankelijke variabelen, oorzaken,
determinanten, energievreters)
− 5 A’s (job analyseren ikv 5 A’s)
o Arbeidsinhoud
▪ Voorbeeld: variatie/inhoud van de job
o Arbeidsomstandigheden
, ▪ Voorbeeld: protectiemateriaal
o Arbeidsvoorwaarden
▪ Voorbeeld: auto, dienstencheques (positief/negatief)
o Arbeidsverhouding
▪ Voorbeeld: relatie met collega’s
o Arbeidsorganisatie
▪ Voorbeeld: bedrijfscultuur (positief/negatief)
• Groot ziekenhuis, klein ziekenhuis
• Privé ziekenhuis, publiek ziekenhuis
− Moderator
o Een derde variabele die los staat van de onafhankelijke en de afhankelijke variabele
o Een derde variabele die de relatie tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele
beïnvloedt (versterken/afzwakken)
o Variabele buiten de werkcontext die de relatie beïnvloed
o Voorbeelden: geslacht, leeftijd, alleen wonen/samen wonen, wetgeving
▪ Mensen die alleen wonen ervaren mogelijks meer negatieve gevolgen van
stress dan mensen die niet alleen wonen
o Kan ook op macro-niveau: bijvoorbeeld kenmerken van een land
− Mediator
o Een derde variabele die afhankelijk is van de onafhankelijke variabele
o Een derde variabele die het effect van de onafhankelijke variabele omzet in een
afhankelijke variabele
o Verklaringsmechanisme
o Voorbeelden
▪ Goede relatie met baas → vertrouwen in baas (mediator) → performanter
werken
▪ FOMO → meer ICT-gebruiken (mediator) → kan invloed hebben op
slaapkwaliteit
• Met andere woorden: direct verband tussen FOMO en
slaapkwaliteit, why (verklaring) = ICT-gebruik
▪ Er bestaat een verband tussen mentale stress en gezondheid
• Mentale stress → invloed op darmbacteriën
• Darmbacteriën → fysieke gezondheid
− Soms kan een mediator ook een moderator zijn afhankelijk van hoe je de variabele
formuleert
,4. Arbeidspsychologische modellen
4.1 Michigan-model (Kahn et al., 1964)
− Wil je gezondheid en ziekte begrijpen dan weten we dat dit samen hangt met stress-reacties
− Stress hangt ook samen met de subjectieve omgeving
− We leven in een objectieve omgeving, maar creëren er een subjectieve omgeving (betekenis
geven) van door bijvoorbeeld te piekeren
− Deze subjectieve omgeving (oa wat je denkt van iemand) speelt een grotere rol in de stress-
reacties dan de objectieve omgeving
o Het is niet van de grootte van het ziekenhuis dat je stress krijgt (objectief)
o Maar wel van de betekenis die je er zelf aan geeft (sibjectief)
− EXAMEN: 2 soorten moderatoren
o MAAR dit hangt af van moderatoren zoals persoonlijkheid (individuele kenmerk)
o MAAR dit hangt af van moderatoren zoals sociale ondersteuning (omgevingskenmerk)
▪ Goede sociale ondersteuning kan de relatie tussen stress en
gezondheid/ziekte doen afzwakken
4.2 Job Characteristics Model (Hackman & Oldman, 1976)
− Vraag: beschrijf je droomjob
− Afhankelijke variabelen (outcomes)
o Job satisfactie
o Intrinsieke motivatie
o Werk effectiviteit
o Verminderde afwezigheid
o Verminderde turnover
− Hangt samen met enkele job karakteristieken (zie 5A’s)
5 kenmerken eigen aan ideale jobs
o 1. Variëteit van vaardigheden
o 2. Task identity: in welke mate is je job duidelijk afgelijnd, weet je wat de grenzen zijn
van je taak
o 3. Task significance: wat je doet vind je zinvol/betekenisgevend
o 4. Autonomie
o 5. Feedback ontvangen
− 3 mediatoren, verklaringsmechanismen (EXAMEN)
o Betekenisgevende factoren
▪ Meer variatie + duidelijk aflijning + zinvol → meer betekenisgevend →
uitkomsten
o Verantwoordelijkheid
▪ Meer autonomie → meer verantwoordelijk voelen → uitkomsten
o Het hebben van kennis
▪ Meer feedback → meer kennis → uitkomsten
− Kortom: je kan je job zodanig ontwerpen
− EXAMEN: 1 moderator
o Groei behoefte
▪ Niet iedereen wil autonomie, wil feedback krijgen → mensen verschillen
▪ Het positieve effect van deze 5 job kenmerken zal voornamelijk aanslaan bij
mensen met een grote groeibehoefte
, ▪ Mensen met een grote groei behoefte hebben meer voordelen van deze
jobkenmerken dan anderen
4.3 Person-Environment fit model (French, 1981)
− Manier van kijken naar problemen
− Elke mens heeft een objectieve omgeving
o Maar je vormt het tot een subjectieve omgeving (zie Michigan model)
− Je bent een objectief persoon
o Maar je hebt een bepaald zelfbeeld (subjectief persoon)
− Ideaal: fit tussen omgeving en persoon
o Objectieve misfit (mo)
▪ Voorbeeld: objectieve omgeving vereist een masterdiploma, maar heb je
momenteel nog niet
o Subjectieve misfit (ms)
▪ Voorbeeld: ik verwacht een intellectueel uitdagende job, maar mijn
subjectieve omgeving verwacht dit niet
− Dit model kijkt naar hoe mensen omgaan met een misfit = verschillende reacties
o Sommige mensen gaan dit reduceren door sociale steun te zoeken (copingedrag)
o Anderen gaan gebruik maken van projectie/verdringing (schuld op een ander
pojecteren) (defensiemechanisme)
− Een misfit kan leiden tot stressreacties en vervolgens gezondheid en ziekte beïnvloeden
− Vraag: hoe kan misfit gemeten worden?
4.4 JDC(S)-model (Karasek, 1979)
− Drie belangrijke kenmerken waarmee je arbeid en gezondheid kan beschrijven
o Psychological demands
▪ Taakeisen: werklast, regelvereisten, werkdruk, tijdsdruk
▪ Wat er van u verwacht wordt
▪ Niet bij iedereen hetzelfde
o Decision latitude
▪ Niet iedereen heeft evenveel zeggenschap = desicion authority
▪ Niet iedereen kan zijn vaardigheden evenveel gebruiken en ontwikkelen =
skill descretion
▪ Beslissingsruimte: controle, regelmogelijkheden, autonomie
o Social support
▪ Van de chef en collega’s
▪ Niet iedereen krijgt evenveel sociale steun
− 2 dimensies: job demands en decision lattitude
o Rechts onderaan: high strain (cel 1)
▪ Hoge job demands
▪ Lage decision lattitude
▪ Vergrote kans (at risk) op gezondheidsklachten
o Links bovenaan: low strain (cel 3)
▪ Lage job demands
▪ Hoge decision lattitude
o Links onderaan: passive (cel 4)
▪ Lage job demands (9 to 5)
▪ Lage decision lattitude (passieve job)
▪ Vervelen zich
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller evadelange98. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.11. You're not tied to anything after your purchase.
