Summary
samenvatting - psychopathologie
- Course
- Institution
- Book
uitgebreide samenvatting gebaseerd op het handboek en pp's van de docent
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
elinevandingenen
Content preview
PSYCHOPATHOLOGIE1. HOOFDSTUK 1: INTRODUCTIE
1.1. Inleiding
1.1.1. Wat is afwijkend?
Afwijken gedrag roept vaak tegenstrijdige gevoelens op, zowel angst en afkeer als interesse en
fascinatie. Om afwijkend gedrag te verklaren zijn de volgende terreinen nodig:
• Psychopathologie: de leer van de ziekte van de menselijke geest. Een deelgebied van de
psychiatrie en de psychologie wat zich bezighoudt met het beschrijven van psychische
stoornissen, oorzaken en behandelingen.
• Psychiatrie: leer van de oorzaken en behandelingen van psychische stoornissen en de praktijk
van de psychiatrische zorg. Medisch specialisme dat zich richt op de diagnostiek en
behandeling van psychische stoornissen.
• Klinische psychologie: oorzaken en behandelingen van psychische stoornissen. Tak van de
psychologie die zich bezighoudt met de beschrijving van oorzaken en de behandeling van
psychische stoornissen om het geestelijk welzijn te bevorderen.
• Klinische orthopedagogiek: oorzaken en behandeling van psychische problemen (sinds kort)
We hebben allemaal op de een of andere manier te maken met psychische stoornissen of problemen.
We hebben allemaal wel eens extreme of onprettige gedachten, extreme gevoelens of rare
gedragingen. Het is dus niet slechts een kleine groep mensen die psychische problemen hebben.
Ondanks dat we er allemaal mee te maken hebben, hebben veel mensen niet de behoeft om aan te
kloppen bij een psycholoog (= iemand die de universitaire studie psychologie heeft voltooid),
psychotherapeut (= iemand die na de studie psychologie of geneeskunde een vervolgopleiding heeft
gedaan, waardoor hij bevoegd is tot het geven van psychotherapeutische behandelingen) of
psychiater (= iemand die na de studie geneeskunde is gespecialiseerd in de psychiatrie).
Beschrijvingen van psychische problemen of stoornissen geven op diverse wijzen de specifieke
eigenschappen of kenmerken van de psychische stoornis weer (= symptoom). De meeste symptomen
moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen voordat ze als afwijkend worden beschouwd of als
passend bij een bepaalde stoornis (= diagnostische criteria).
Bv. stemmen horen -> iemand moet minstens 1 maand stemmen horen voordat dit als een symptoom
van een psychose wordt beschouwd.
Mensen met psychische problemen krijgen vaak te maken met vooroordelen en afwijzend gedrag van
hun omgeving. Stigmatisering zorgt voor een risico dat we het doelbewuste gedrag (= de manier
waarop een persoon op zijn eigen manier om aandacht, verbinding, coping, …) achter een diagnose
niet meer zien. De diagnose wordt een ding, iets op zich (= verdinglijking). De persoon wordt
gelijkgesteld aan een volledige groep en de eigenheid van de individu wordt niet meer gezien.
De persoon met psychische problemen wordt gezien als een “ander” die afwijkend gedrag stelt (=
othering). Stigma is een van de belangrijkste problemen die mensen met een psychische stoornis
ervaren en dit is bepalend door de beleving van de patiënt. Het is dus belangrijk om mensen te
sensibiliseren en stigma’s te verminderen.
1
,Naast het sensibiliseren van de maatschappij is het ook belangrijk om rekening te houden met de
culturele aspecten van een individu wanneer een diagnose wordt vastgesteld. In sommige culturen
kan iets heel normaal zijn, terwijl dat in andere culturen als afwijkend wordt beschouwd (bv. voodoo).
1.2. Hoe noemen en definiëren we afwijkend gedrag?
De termen mentale/psychiatrische stoornis/ziekte komen voort uit het medisch model en volgens dit
model is afwijkend gedrag een gevolg van biologische factoren. Het medisch model is een belangrijk
perspectief om afwijkend gedrag te verklaren, maar het is niet volledig. De term psychische stoornis
doet meer recht aan een bredere kijk op afwijkend gedrag, waarin naast biologische en genetische
aspecten ook psychologische en sociaal-culturele invloeden aandacht krijgen. De vraag blijft nog
steeds: waar ligt de grens tussen normaal en afwijkend gedrag?
1.2.1. Criteria voor afwijkend gedrag
De meeste gebruikte criteria:
o Uitzonderlijk -> gevoelens en emoties die we niet vaak tegenkomen bv. stemmen horen,
intense paniek (dit criterium is niet voldoende om gedrag afwijkend te noemen)
(ABNORMAAL)
o Sociaal afwijkend -> elke samenleving heeft normen die bepalen welke vormen van gedrag
acceptabel zijn en welk niet (rekening houden met culturele verschillen!) (ABNORMAAL)
o Foute perceptie of interpretatie van de realiteit -> bv. waanbeelden (ABNORMAAL)
o Aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon -> emotioneel lijden is opzich normaal, maar
wordt storend als het lang aanhoudt (STOREND)
o Ongepast of contraproductief (= zelfbeschadigend) gedrag -> als onze gevoelens, gedachtes,
gedrag, … ons beperken in het opnemen van sociale rollen (STOREND)
o Gevaar -> voor zichzelf of anderen, rekening houdend met de sociale context (STOREND)
Afwijkend gedrag kan dus op verschillende manieren
worden gedefinieerd. Afhankelijk van de situatie wegen
sommige criteria zwaarder dan andere, maar in de
meeste gevallen gebruiken deskundigen een combinatie
van bovengenoemde criteria. Je moet je vooral realiseren
dat als iemand in een bepaald opzicht afwijkend is, dat
niet hoeft te betekenen dat de persoon in zijn geheel
afwijkend is. Daarnaast is gedrag herkennen en
etiketteren niet hetzelfde als het gedrag verklaren en
begrijpen.
1.2.2. Culturele aspecten van afwijkend gedrag
Concepten van gezondheid en ziekte kunnen in verschillende culturen een andere inhoud en betekenis
hebben. Abnormale gedragspatronen kunnen zich in verschillende culturen op verschillende wijzen
uiten. Zelfs de woorden waarmee we psychische stoornissen beschrijven (bv. depressie of geestelijke
gezondheid), hebben in verschillende culturen een andere betekenis of bestaan helemaal niet. Dat wil
niet zeggen dat sommige stoornissen in andere culturen niet bestaan, het wil alleen zeggen dat we
erachter moeten komen hoe mensen in andere culturen met emoties omgaan en hoe ze deze ervaren.
Tegenwoordig is er meer aandacht voor de culture aspecten. Er is een verschuiving van transculture
psychiatrie (algemene kennis die voor iedereen geldig is) naar inculturele psychiatrie (bewust van
neiging tot etnocentrisme en vermenging van culturen, vermijden van stereotypering).
2
, 1.2.3. Kritisch denken over psychiatrie en psychopathologie
In tegenstelling tot een lichamelijke ziekte kun je een psychische stoornis niet herkennen aan een vlek
op een röntgenfoto of een afwijkend bloedbeeld. Er zijn dus geen objectieve metingen. Er is enkel
sprake van klinische diagnostiek. Dat willen zeggen dat het classificeren van psychische stoornissen
een klinisch oordeel vereist; het is een oordeel op basis van gedrag zonder uitkomsten van fysieke
testen en/of feiten. Deze oordelen kunnen in de loop der tijd en van cultuur tot cultuur variëren. Dit
zorgt ervoor dat er continu gedebatteerd wordt over wat precies afwijkend is en wat niet. Er is een
sterke maatschappelijke en waardenafhankelijke beoordeling.
Voorbeelden:
o Homoseksualiteit -> pas in 1973 uit de DSM verwijdt als psychische stoornis
o Masturbatie -> werd vroeger gezien als gekte
o Sociale media -> heeft geleid tot een enorme verandering in ons gedrag
1.2.4. Psychische stoornis – diagnose in DSM 5
Psychische stoornis betreft een gezondheidstoestand die gekenmerkt wordt door overduidelijk
disfunctioneren van de cognities, emoties of het gedrag van het individu. Het is een gevolg van een
verstoring in psychische, biologische of ontwikkelingsprocessen die de grondslag vormen van psychisch
functioneren. Sommige stoornissen kunnen pas vastgesteld worden als zij duidelijk waarneembaar
lijden of verstoring van het functioneren teweeg hebben gebracht.
Een psychische stoornis is niet een gebruikelijke of cultureel aanvaarde reactie op een specifieke
gebeurtenis zoals het overlijden van een geliefd persoon. Ook is het geen cultureel afwijkend gedrag
(zoals politiek, religieus of sexueel) en ook niet weergave van een conflict tussen een individu en de
maatschappij, tenzij het afwijkende gedrag of het conflict voortkomt uit het disfunctioneren van een
persoon zoals boven omschreven
Belangrijke opmerking: Het aantal psychische
stoornissen diagnosen is ontzettend toegenomen in de
afgelopen decennia. Er zijn veel diagnoses bijgekomen
en de criteria van een aantal diagnoses zijn versoepeld,
waardoor meer mensen voldoen aan deze criteria.
Diagnose (medische betekenis) verwijst naar een aantoonbaar fysieke oorzaak. Bij psychiatrische
diagnoses is dit niet het geval (slechts in een heel klein aantal is er een aantoonbare fysieke oorzaak
bv. dementie, verslaving).
We spreken van psychische stoornissen en psychiatrische diagnosen. Deze hangen af van klinische
beoordeling (dus niet op objectieve feiten) en zijn cultureel en sociaal gebonden. Bovendien moet het
opgenomen zijn in de DSM-5. Zo niet, kan er gaan diagnose gesteld worden. Slechts in enkele gevallen
kunnen we een diagnose objectief (d.m.v. metingen) onderbouwen dat deze klopt.
3
, 1.3. Historische visies op afwijkend gedrag
In de hele geschiedenis van de Westerse cultuur zijn concepten van afwijkend gedrag bepaald door
het overheersende wereldbeeld van die tijd. IN de laatste eeuwen is het wereldbeeld langzaam
verschoven naar geloof in de wetenschap. In onze cultuur is de visie op afwijkend gedrag dat dit het
product is van biologische en psychosociale factoren.
o Leidt tot de bio-psycho-sociale zienswijze
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elinevandingenen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.38. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
55628 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now