Summary
Volledige samenvatting burger en het recht
- Course
- Institution
Samenvatting burger en het recht van Swartele. Eerste jaar, eindexamens inclusief mogelijke examenvragen.
[Show more]
Seller
Follow
roosvanderzande
Content preview
1 HET BEGIN VAN DE PERSOONJuridisch is de persoon ieder wezen dat drager is van rechten en plichten. Het
woord “persoon” is in de rechtstaal synoniem voor “rechtssubject”.
Het geheel van rechten en plichten waardoor het rechtssubject kan deelnemen
aan het rechtsverkeer, wordt de juridische persoonlijkheid of
rechtspersoonlijkheid genoemd.
Rechtssubject Rechtsobject
Houder van rechten en Object waarop rechten worden
plichten uitgeoefend of ten aanzien
Natuurlijk persoon waarvan plichten gelden
Rechtspersoon
-> Enkel een rechtssubject kan eigendomsrechten uitoefenen op een
rechtsobject.
(Een bedrijf wordt gezien als een rechtspersoon. Rechtspersonen beschikken enkel over
vermogensrechten – eigendomsrecht, recht om contracten af te sluiten, … . Op deze
manier krijgen bedrijven ook een rechtspersoonlijkheid.)
1.1 DE NATUURLIJKE PERSOON
Natuurlijke personen zijn alleen levende mensen (geen dieren of embryo/lijk –
Juridisch gezien begint het leven pas van het moment dat iemand levensvatbaar is, dus
vanaf de geboorte). Standaard wordt een natuurlijk persoon aanzien als
rechtsbekwaam, met uitzondering van:
“Gedeeltelijke” rechtsonbekwaamheid
o Vreemdelingen
o Sommige strafrechtelijk veroordeelden
o Buitenlanders gedomicilieerd in België: wanneer je voordien een
andere nationaliteit hebt gehad anders dan Belg, mag je in België
niet stemmen
“Volledige” rechtsonbekwaamheid is uitgesloten en verboden
o Slaven
o Burgerlijke dood – verboden in 1831 in de Grondwet (je blijft in leven
maar ze nemen je al je rechten en plichten af, hierdoor zal je niet kunnen
werken, iets huren, veroordeeld worden, …)
o Illegalen: deze groep mensen zitten min of meer in de situatie
‘burgerlijke dood’ omdat ze verplicht hun land hebben moeten
verlaten en hier nog geen rechten en plichten hebben
1
,1.2 DE GEBOORTE
De rechtspersoonlijkheid begint bij het levend en levensvatbaar geboren
worden en eindigt bij het overlijden. Hiervoor moeten drie voorwaarden vervuld
zijn:
Geboren worden: afscheiding van het kind van de moeder door het
doorsnijden van de navelstreng;
Levend geboren worden: het kind moet geademd hebben;
Levensvatbaar zijn: de noodzakelijke, functionerende organen bezitten
om zelfstandig te kunnen leven.
Een embryo of foetus is in de juridische betekenis van het woord geen persoon
dus ook geen titularis van rechten of plichten. Het krijgt toch bepaalde rechten:
Het recht om te erven (Art 725 BW)
Recht op schadevergoeding
Ongeboren kind kan erkend worden
Art. 725 BW
Om te kunnen erven moet men bestaan op het ogenblik dat de
erfenis openalt.
Derhalve zijn onbekwaam om te erven:
1° Hij die nog niet verwekt is;
2° Het kind dat niet levensvatbaar geboren is;
3° […]
Lid 2, 3° opgeheven bij art. 2, 15° W. 15 december 1949 (B.S., 1-3
Redenering a contrario (tegengestelde redenering)
Onbekwaam is hij die nog niet verwekt is
Bekwaam is hij die verwekt is
+ Voorwaarden
Het ogenblik dat de erfenis openvalt, is de erflater overleden
Het kind moet levend en levensvatbaar geboren worden
Casus Marie en Tom
Haar man, Tom, kwam 8 maanden geleden om het leven in een
verkeersongeval. Van de ene dag op de andere veranderde haar hele leven:
van de echtgenote, moeder van 2 kinderen, Jonas en Bert, tot de droevige
weduwe, nog steeds moeder van 2, maar weldra 3. Twee maanden na het
overlijden van Tom ontdekte Marie dat ze zwanger was. Het kind moet zijn
verwekt vlak voor de dood van Tom. De familie van Tom, in het bijzonder
zijn moeder, twijfelt eraan of het kind wel haar kleinkind is. Zij beweert en
verkondigt in het bijzijn van iedereen dat Marie een buitenechtelijke relatie
had (en nu nog heeft) met Karel, één van de vroegere collega’s van Tom. Zij
wil niet dat dit derde kind de naam van Tom draagt noch dat het meedeelt
in zijn erfenis. Quid?
Toepassing: De twee kinderen hebben sowieso recht op de erfenis. Wanneer
het kind verwekt is voor het overlijden, heeft het recht op de erfenis mits het
levend en levensvatbaar is. Op deze manier wordt het embryo (dat nog geen
rechten heeft) toch beschermd.
2
,1.2.1 Kennisgeving van de geboorte
Elke geboorte moet verplicht ter kennisgegeven worden aan de ambtenaar van
de burgerlijke stand (ABS). Dit moet uiterlijk de eerstvolgende dag na de
geboorte gebeuren.
Wanneer dit in een ziekenhuis of erkende instelling gebeurt zal de
behandelende geneesheer de kennisgeving doen, in alle andere gevallen zal de
vroedvrouw een aangifte doen. In deze gevallen is het beroepsgeheim niet van
toepassing, de wet verplicht je ertoe dit ter kennis te brengen.
1.2.2 Aangifte van de geboorte
De geboorteaangifte moet worden gedaan door de vader of moeder of beiden
samen binnen de 15 dagen na de bevalling (Art. 55 BW).
1.2.3 De geboorteakte
Een geboorteakte is een akte van de burgerlijke stand (Art. 14-83 BW). Enkel
door deze akte heb je bewijs van bestaan. Het bevat:
Dag, uur en plaats van de geboorte
Het geslacht
Voornaam en naam van het kind
Voornaam en naam, beroep en woonplaats van moeder en vader
3
, 1.3 ABORTUS
Het embryo of de foetus heeft geen recht op leven, is geen drager van rechten
of plichten.
MAAR
Heeft wel bescherming door het recht. De bescherming kadert in de beperking
van het zelfbeschikkingsrecht van de persoon over zijn lichaam.
Zelfbeschikkingsrecht
Het recht van de persoon om zelf te beschikken over zijn fysieke bestanddelen
wordt in strijd geacht met de openbare orde en daarom in tal van
regelgevingen strikt beperkt: zo is er geen recht op zelfmoord, wordt het
verzoek aan derden om mee te helpen het leven te beëindigen strikt geregeld
in de euthanasiewetgeving en werd ook de abortus op dwingende wijze
geregeld door de Wet van 3 april 1990, die behoorde tot het strafrecht. De
wet van 15 oktober 2018 haalde met ingang van 8 november 2018
abortus uit het Strafwetboek.
De nieuwe wet bevat nog steeds sancties voor wie de vastgelegde voorwaarden
voor zwangerschapsonderbreking niet respecteert, waardoor er weinig
veranderd is.
De gedachte is nu dat abortus niet langer valt onder ‘misdrijven tegen de
gezinsorde en de openbare zedelijkheid’ maar onder de bescherming van de
persoon.
1.3.1 De abortuswet
De wettelijke voorwaarden opgelegd door de wet van 3 april 1990:
De zwangerschapsafbreking moet gebeuren voor de 12 e week van de
bevruchting
Moet uitgevoerd worden door een geneesheer in een instelling voor
gezondheidszorg
Informed consent (ingelicht over medische risico’s ed.)
6 dagen bedenktijd
Inlichtingen i.v.m. anticonceptiemethoden
Indien er voldaan wordt aan bovenstaande voorwaarden is er een
onweerlegbaar vermoeden van een medische noodzaak.
Uitzonderlijk abortus na 12 weken zwangerschap
Op voorwaarden:
Ernstig gevaar voor de gezondheid van de vrouw -
psychisch of fysiek
(vb. pro deo cliënt: 15-jarig meisje – groepsverkrachting –
zwanger)
Het kind een uiterst zware kwaal heeft en als ongeneeslijk wordt erkend
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller roosvanderzande. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.90. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now