Deel 2: Angelsaksische traditie: Cognitive Behavioural Therapies (3 -tal lessen)
Basis va n de te kennen s tof is hier het a rtikel en het boek
Zeer prakti jkgeri cht boek kennen in grote lijnen: examenvra gen gaan over model en begrippen, en groepen van interventies
Slides en hulpteks t zi jn eerder een aanvulling
Meenemen ui t de slides:
RET: weet wa t een ABC s chema, mus turbation is
Je gebruikt bes t de schema ’s v/d theoretis che modellen van CBT en SFT (ook cfr hulpteks t)
de
Hulpteks t: inleiding (p.3-6, 3 genera tie gedra gstherapie); lees de boekbespreking van Young (p.56), maa r di t wordt niet
rechtstreeks bevraagd
I. Situering gedragstherapie, cognitieve therapie en cognitieve gedragstherapie
II. Rationeel Emotieve Therapie: RET: Ellis
III. Cognitieve gedragstherapie: CBT: Beck
Leerpunten les 10
Gebruik de hulptekst: hulptekst deel 2 gedragstherapie (artikel Schacht niet te kennen)
Situering gedragstherapie, cog therapie, cog gedragstherapie
De ‘golven’ binnen de gedragstherapie
Albert Ellis: RET: wat is rationeel denken, wat omvat het ABC schema? Wat is musturbation?
CBT Beck:
Ken het artikel van Colin Vanderheiden ‘de cognitieve therapie van Beck’
Het schema en begrippen kennen v/d onderliggende theorie (eg slides, syllabus)
Kritiek op Beck’s CBT
- Filosofische onderbouwing v/d Angelsaksische traditie
- Reactie/emotie wordt veroorzaakt niet door gebeurtenis zelf, maar door gedachte over dit gebeurtenis
o Cognitieve therapie: een algemene definitie (Beck, 1979)
Cognitive therapy is an active, directive, time-limited, and structured approach used to treat a variety of
psychiatric disorders.
- Protocollen voor verschillende stoornissen, zeer gestructureerd aanpak
It is based on an underlying “theoretical” rationale that an individual's affect and behaviour are largely
determined by the way in which he structures the world. (Epictetus, Ancient Greek philosophy)
His cognitions (automatic thoughts = verbal or pictorial “events” in his stream of consciousness) are based on
attitudes or assumptions (scheme’s), developed from previous experiences.
CBT: Therapeutic techniques are designed to identify, reality-test and correct distorted conceptualisations
(“automatic thoughts”) and the dysfunctional beliefs (“schema’s”) underlying these cognitions
1
,o Situering termen: gedragstherapie, cognitieve therapie en CBT zoals gebruikt i/d huidige cursus
Gedragstherapie: leertheoretisch onderbouwd; op maat toepassen van proces; nadruk op verificatie theorie en
effectiviteit: zoals in deel 1 deze cursus
Cognitieve therapie: jaren ’50-’60: Ellis en Beck: problemen worden veroorzaakt door “foute” cognities, die
gecorrigeerd worden in therapie
- Origine CBT
Cognitieve gedragstherapie: CBT: school van Beck: integratie van gedragstherapeutische technieken in CT; sterke
nadruk op effectonderzoek en protocollen
Cognitieve gedragstherapie: overkoepelende term waaronder alle vormen ondergebracht worden (ook
gedragstherapie)
- Nieuwe interventies worden ondergebracht onder deze term
o Historische en conceptuele evoluties in CBT: stromingen (ordening)
Pioniers:
- Ellis: RET rationalisme
- Beck: cognitieve therapie bij depressie: empiricisme
Constructivistische gedragstherapie (ook gedragstherapie deel 1 is constructivistisch)
- De illusie van rationaliteit, van de waarheid
- Werken met idiosyncratische kern-ordende cognities (kernthema’s) ipv met stoornissen
- Dialectische gedragstherapie: Linehan: borderline ps
- Schema-focused therapy: Young: persoonlijkheidsstoornissen
- Acceptance and Commitment Therapy: Hayes
Evolutie naar constructivistische
Andere ordening in literauur:
- First wave: gedragstherapie
- Second wave: Beck CBT
- ‚third wave‘ CBT, constructivisme, ACT, SFT
- Mindfulness: vanuit ‚accpetatie‘ naar veranderingsstreven; stop experientiele vermijding; waarden
nastreven
generaties of ‚waves‘ i/d gedragstherapie (nieuwe ordening)
- eerste generatie
klassieke gedragstherapie, uitgevoerd volgens de principes van de leertheorieën, de operante
conditionering en klassieke conditionering
Voorbeelden hiervan zijn de systematische desensitisatie, de assertiviteitstraining en het werken met
bekrachtiging
- tweede generatie
cognitieve gedragstherapie zoals ontwikkeld door Aaron Beck (CBT) en Albert Ellis (RET), gericht op het
veranderen van de inhoud van irrationele of niet-werkzame gedachten (cognities)
Het uitgangspunt van de cognitieve therapie is dat emoties en gedrag veranderd kunnen worden door
het veranderen van onderliggende gedachten, vooral via Socratische dialoog
Doel CBT: werken met stoornissen
- derde generatie
aandachts- en acceptatiegerichte gedragstherapie
De nadruk ligt hier veel minder op het veranderen van (uitwendig) gedrag of van gedachten, maar veel
meer op het anders leren hanteren van ongewenste gedachten en gevoelens
De derde generatie richt zich op het leren van mindfulnessvaardigheden, acceptatie en het effectiever
leren omgaan met emoties en cognities zonder deze rechtstreeks te willen veranderen
2
,o Rationeel-emotieve therapie: Albert Ellis (1955): ‘wordt logischer’
Basisassumptie:
- RET: Emotionele reacties en stoornissen worden niet bepaald door externe gebeurtenissen maar door de
(ir)rationele ideeën die men er op nahoudt over de werkelijkheid en die voor verandering toegankelijk zijn
via de zelfspraak waarin zij tot uiting komen
- Psychische klachten worden veroorzaakt door irrationele opvattingen en gedachten waardoor client de
werkelijkheid als frustrerend of verschrikkelijk ervaart
- Er worden 4 basisvormen van irrationele opvattingen onderscheiden:
1) ‘ik-moet’ gedachten (musturbations)
2) De verschrikkelijkingen (awfulizing)
3) ‘ik-kan-er-niet-tegens’ (I can’t stand it-itis)
4) Veroordelingen van zichzelf of anderen (self-damning)
- Het doel van de therapie is niet “symptoombestrijding” maar wel de “verkeerde” basisfilosofie van de cliënt
aanvallen met de zelfspraak als invalshoek
- Er wordt getracht de irrationele opvattinge op te sporen + op werkelijkheidswaarde te toetsen, waarbij het
criterium rationaliteit is
- Doel: tot zelfacceptatie komen
Basistechniek:
- ABC schema: Activating Event Beliefs Consequence: emotional and behavioral
- + debating and challenging: uitdagen
3
, - Criteria rationaliteit v/e cognitie, denkwijze:
Realistisch (is de gedachte waar?)
Leidt tot het gewenste doel
Leidt niet tot of voorkomt ongewenste gevoelens
Leidt niet tot of voorkomt ongewenste conflicten
Basisinterventie
- Analyseer de situatie met behulp van het ABC schema.
- Zorg dat uw cliënt de situatie, gedachten, gevoelens en gedrag beschrijft. Taalgebruik.
- Pas de 4 rationaliteitscriteria toe.
- Hoe zou uw cliënt zich willen voelen en gedragen?
- Help om rationele gedachten te formuleren.
- Laat uw cliënt zich imaginair de situatie met de gewenste gevoelens, gedrag en de rationele cognities
voorstellen.
- Indien mogelijk in vivo oefenen: voorbeeld: “shame-attacking exercise”
Therapeutische stijl
- Actieve, aanvallende therapeut
- Therapeut speelt een actieve, directieve rol door de opvattingen v/d cliënt aan te vallen + ter discussie te
stellen
4
, Gloria: 3 approaches to psychotherapy?
- In 1975 a young divorced mother named "Gloria" volunteers, in an attempt to find some answers to the
problems in her life, to be videotaped being a client to three rather new psychotherapies: Person-Centered
Therapy, Rational Emotive Behavior Therapy, and Gestalt Therapy. Not only is she filmed participating in
each therapy, she receiving the therapies from the respective founders of each therapy, Carl Rogers (Part 1,
sadly it's cut short), Fritz Perls (Part 2), and Albert Ellis (Part 3). They all take the time before each therapy to
explain their methods and there beliefs and how the therapy will go.
- Video bekeken
Alberts Ellis REBT (rational emotive behavior therapy)
- Rollenspel en toepassing v/h ABC schema
- Gesprekstechniek in 1ste therapiedemo: downward arrow (handboek SFT en Borderline, p.49)
- Video bekeken
Musturbation: ‘moeten’ in het taalgebruik van clienten
5
, Evaluatie RET
- 1933 USA: REBT rational emotive behavior therapy
- Populair: enorme massa publicaties van zelfhulpboekjes à la ‘RET jezelf’
- Weinig effect-onderzoek: RET (Ellis) claimt veel, maar bewijst weinig
- Dogmatisch?
Wordt de ene ‘moeterige’ manier van denken niet door een andere moeterige denkstijl vervangen?
- Gebonden aan één persoon, één ‘goeroe’: Ellis
Arrogant, dogmatisch
Albert Ellis Institute: interne conflicten
- Evolutie school eerder gestagneerd erfenis in CBT is vooral het ABC model
RET is uitgestorven is opgegaan in CBT
o CBT: cognitieve therapie: A.T. Beck (1967): ‘wordt empirischer’
Aanvankelijk was cognitieve therapie een verzamelnaam voor verschillende vormen van psychotherapie
- Hun uitgangspunt: veronderstelling dat psychopathologie voortkomt uit de wijze waarop mensen informatie
selecteren en verder verwerken (volgens Beck zitten in deze wijze verstoringen)
Cognitieve therapie richt zich op bewustwording en beïnvloeding van deze processen door kritische reflectie en
toetsing aan de empirische werkelijkheid
3 hoofdstromingen:
1) Cognitieve herstructureringsmethoden (zijn vanaf ’70 centraal komen te staan)
- Doel: disfunctionele of irrationele interpretaties van gebeurtenissen op sporen + wijzigen
2) Vaardigheidstherapieen
3) Probleemoplossende therapieen
Kenmerken cognitieve gedragstherapie
- Uitgangspunt: emoties en gedrag worden gemedieerd door de interpretatie v/d gebeurtenis of situatie
(geldt voor zowel negatieve als positieve gedragingen)
- Cognities staan centraal: schema/automatische gedachten/cognitieve distorsies
- Interventies: cognitief en gedragsmatig
- Probleemgericht: klacht/probleemgedrag als uitgangspunt
- Kortdurend: relatief beperkt aantal sessies: 20-tal sessies
- Gestructureerd en doelgericht: volgens een gezamenlijk afgesproken plan wordt aan
concrete doelen gewerkt
- Actiegericht: nadruk op zelfwerkzaamheid met behulp van concrete huiswerkopdrachten
- Therapeutische relatie:
Samenwerking: cliënt en therapeut vormen een team
Wetenschappelijk karakter: disfunctionele cognities worden als te onderzoeken hypothesen opgevat
“Collaborative Empiricism”
Therapeut helpt client door het stellen van vragen + het opzetten van gedragsexperimenten zelf zijn
gedachten te toetsen + zo mogelijk te wijzigen
Criterium hierbij = functionaliteit
- Educatief: therapeut leert cliënt zelf met problemen omgaan; leert technieken aan om zijn gedachte steeds
meer zelf uit te dagen
Centrale begrippen cognitieve gedragstherapie (3 denkniveaus zijn werkzaam binnen het interpretatieproces)
- Basale assumpties = schema:
relatief stabiele kennisstructuren, gebaseerd op ervaring, die richting geven bij screening (filterfunctie:
welke informatie wordt waargenomen), codering (betekenistoekenningsfunctie: hoe informatie
geïnterpreteerd wordt), evaluatie (transformatiefunctie: hoe informatie tot nieuwe betekenissen wordt
verwerkt), opslag van informatie (herinneringsfunctie: welke herinneringen uit het geheugen kunnen
worden opgehaald) + welke acties obv de beschikbare informatie worden ondernomen
6
, door deze functies ontstaan vicieuze cirkels waardoor assumpties zichzelf in stand houden en versterken
Het zijn de kennisstructuren over het zelf, anderen en wereld + de toekomst welke de emotionele
betekenisverlening bepalen; zijn i/d loop v/h leven gevormd
worden als absolute waarheden beschouwd; zijn globaal, rigide en overgegeneraliseerd
Sterke overeenkomst met betekenisniveau van de UCS/UCR kernthema’s
Sturen informatieverwerkingsprocessen; beïnvloeden interpretatie van ervaringen en het gedrag
Zijn niet rechtstreeks waarneembaar of toegankelijk
Kunnen in 2 categorieen worden ingedeeld:
1) Assumpties die geassocieerd zijn met hulpeloosheid
2) Assumpties die geassocieerd zijn met niet-geliefd zijn
- Intermediaire assumpties: cognitieve processen
Grotendeels onbewust verlopende informatie-verwerkingsprocessen, waarbij selectief informatie
verwerkt wordt: selectieve abstractie, overgeneralisatie,.. . (redeneerfouten in artikel)
Ook wel cognitieve distorsies genoemd
Attitudes, regels en veronderstellingen die tss de basale assumpties en de automatische gedachten
(waarneembare output) intermediëren
Zijn te onderscheiden in conditionele assumpties, instrumentele assumpties en attitudes
Conditionele assumpties hebben over het algemeen de vorm v/e ‘als-dan’ redenering
Instrumentele assumpties omvatten regels en strategieen om negatieve ervaringen te vermijden en
positieve te verkrijgen
Attitudes worden gekenmerkt door het catastrofale karakter, bv ‘het is verschikkelijk om...’
- Automatische gedachten:
Bewuste of gemakkelijk oproepbare gedachten, beelden of interne dialogen: de zelfspraak
Intermediëren tss de situatie enerzijds en de emoties, gedraginen en fysiologische reacties anderzijds
Worden zelden getoetst en ageren als self-fulfilling prophecies; worden nagenoeg kritiekloos voor waar
aangenomen
Verlopen automatisch, onwillekeurig (deel van CR)
Disfunctionele automatische gedachten vormen de waarneembare output v/d verstoorde
informatieverwerking
Leiden tot disfunctionele emoties en disfunctioneel gedrag
Door opsporen v/d disfunctionele cognities + op werkelijkheidswaarde te onderzoeken wordt getracht
de onderliggende assumpties te wijzigen + tot meer functionele emoties + gedrag te komen
Om de interventies op relevante automatische gedachten te richten is het van belang onderscheid te
maken tss primaire en secundaire disfunctionele automatische gedachten
Primaire: bevatten voor een stoornis specifieke thema’s, bv de thema’s verlies en zelfdevaluatie bij
depressie
Secundaire: copinggerelateerde beoordelingen v/e situatie
7
