Samenvatting van het boek 'strafrecht met mate'. Het boek is bijna helemaal samengevat. De samenvatting is over het algemeen puntsgewijs gemaakt zodat er een duidelijk overzicht is.
Boek: Strafrecht met mate
Druk: Veertiende druk
Auteurs: Nico Jörg, Constantijn Kelk, André Klip
Samenvatting geschreven door: Lin Lindenbergh
Universiteit: Open Universiteit
Opleiding: Bachelor Rechtsgeleerdheid
Vak: Inleiding strafrecht
Schooljaar: 2022 – 2023
, Hoofdstuk 1 – Karakter en plaats van het strafrecht
Paragraaf 1.1 Mensen straffen elkaar
Eigenrichting: voor eigen rechter spelen.
Relationeel verband: bestaande verhouding tussen mensen.
Criminologie: de leer betreffende de misdaad.
Waarom heeft strafrecht zich als maatschappelijk instituut onmisbaar gemaakt?: het voorkomt door zijn
eigenrichtingkerende en vergeldingsdriftenkanaliserende functie, ernstige buitensporigheden van particulieren.
Formeel recht: geeft de procedure aan hoe het materiele recht gehandhaafd kan worden als het geschonden
is.
Materieel recht: regels die betrekking hebben op de inhoud van de rechten, plichten en bevoegdheden. Het
geeft aan hoe (rechts)personen zich naar elkaar toe moeten gedragen.
Paragraaf 1.2 Verschillende invalshoeken op het strafrecht
Subparagraaf 1.2.1 Het strafrechtelijke systeem, de maatschappij en de individuele burger
Waaruit bestaat het strafrechtelijk systeem?:
- Processuele dwangmiddelen (bijv. voorlopige hechtenis)
- Sanctierepertoire
- Opsporingsbevoegdheden
Repressief instrumentarium: het kan mensen vastzetten en vermogen ontnemen. Dit repressieve gezicht doet
grimmig aan en kan snel de indruk wekken dat het strafrecht zich uitsluitend met hoogst immorele gedragingen
bezighoudt. Dit is vaak ook het geval, maar niet altijd.
Open delictsomschrijving: de wetgever bestraft het strafbare feit naar plaats en tijd heersende opvattingen.
Wat is straf van oudsher?: een door de overheid toegebracht leed op grond van normschending zonder veel
perspectieven te bieden op herstel.
Waarom verschillen straf en civielrechtelijke straffen?: civielrechtelijke straffen zijn niet uitsluitend leed
toevoegend bedoeld.
Ultimum remedium: uiterst redmiddel waarop de wetgever een beroep kan doen als de sancties van andere
rechtsgebieden (zoals het civielrechtelijke of bestuursrechtelijke) ontoereikend moeten worden geacht.
Primum remedium: is het eerste redmiddel dat wordt gebruikt omdat strafrecht in de huidige tijd veelvuldig
wordt toegepast.
Wat is de algemene aanname over de zin van het strafrecht en het nut van (het) straffen in?: het bestaan van
strafrecht is dreigend en afschrikkend genoeg om generaal-preventief te werken. Zeker als er een reële kans is
op betrapping en op daadwerkelijke handhaving van straffen zodat de burgers in het algemeen geen strafbare
feiten plegen.
Wat wijzen recidivecijfers uit?: meer dan de helft van het aantal veroordeelden tot gevangenisstraf, komt op
enig moment weer in de gevangenis terecht.
Lin Lindenbergh
Inleiding strafrecht
1
Open Universiteit
, Er zijn verschillende invalshoeken over het spanningsveld van maatschappelijke orde, recht en individu. De
invalshoek die:
- Primair uitgaat van het strafrechtelijke systeem hoe het nu is.
- Primair uitgaat van de rechtspositie van de individuele burger als justitiabele.
- Primair het maatschappelijke welzijn van de burger als uitgangspunt neemt.
Welke kenmerken moet beschaafd strafrecht hebben naast een strafrechtelijk systeem?
- Fundamentele functie van misdaadbestrijding als doel heeft de maatschappij zoveel mogelijk ordelijk
en veilig te laten verlopen en waard is om in te leven.
- Beginselen van de rechtstaat stelt dat strafrechtelijke bevoegdheden en sancties (het strafrechtelijk
instrumentarium) gebonden zijn aan rechtswaarborgen.
- Het belangrijkste uitgangspunt is dat het strafrecht geldt in het belang van het algemeen welzijn als
een uiterst redmiddel (ultimum remedium) en ook wordt toegepast in andere rechtsgebieden en
sanctiesystemen.
Subparagraaf 1.2.2 Het primaat van de wet en het wettelijk systeem
Primaat van de strafrecht: de strafwet vormt de basis voor het vaststellen van normen, het bepalen van
strafbare feiten en het opleggen van sancties. Het waarborgt de rechtsstaat en zorgt voor de handhaving van
wetten en het waarborgen van de openbare orde.
Wat is de legistische zienswijze?:
- De rechter moet de wet zo strikt mogelijk naar de letter, de bedoeling van het systeem van de wet
interpreteren.
- Als er beleidsvrijheid is zal de rechter zich zoveel mogelijk moeten informeren over de
maatschappelijke en psychologische effecten van zijn beslissingen.
- Er is plaats voor individubeschermende functie van het strafrecht waar verondersteld wordt dat deze
in de strafwet zelf is opgenomen.
- Het overtreden van de strafwet om de samenleving te ordenen, betekent dat zowel de juridische als
sociale orde wordt verstoord. Het handhaven van de strafwet is daarom een belangrijke vereiste,
zowel voor het rechtssysteem als voor de samenleving. Omdat het in principe impliciet recht doet aan
de burger die de normen heeft overtreden.
Instrumentele functie van het strafrecht: deze bevoegdheden veroorloven de autoriteiten om jegens de
burgers op een bepaalde repressieve wijze op te treden en vormen een uitzondering op datgene wat in
principe tussen burgers verboden is. De wet dient daarom ook strikt te worden gehandhaafd.
Wat is de opvatting van Ch. J. Enschedé, hoofdleraar strafrecht te Amsterdam en gezaghebbende vertolker
van de legistische zienswijze?: het strafrecht moet worden gezien als een stuursysteem dat bevoegdheden
verleent aan gerechtelijke autoriteiten. De bevoegdheden vormen een uitzondering wat tussen burgers is
verboden. De wet dient strikt gehandhaafd te worden. Er wordt ook wel gesproken van de instrumentele
functie van het strafrecht.
Subparagraaf 1.2.3 De individuele rechtspositie van de burger
Waarom wordt er veel waarde gehecht van de individubeschermende functie van het strafrecht?: de
overheid heeft een machtspositie ten opzichte van de individuele burger. Het is daarom belangrijk dat de
rechten van de individu optimaal worden gerespecteerd.
Wat is de opvatting van strafrechtsgeleerden die het rechtskarakter van het strafrecht niet primair verbinden
aan de misdaadbestrijdende functie en de individubeschermende functie van het strafrecht?:
misdaadbestrijding is belangrijk voor de samenleving, maar het is juridisch gezien minder problematisch dan de
noodzaak om de machtsuitoefening die ermee gepaard gaat, te laten voldoen aan juridische normen die
gebaseerd zijn op rechtsregels en beginselen.
Lin Lindenbergh
Inleiding strafrecht
2
Open Universiteit
, Wat is het verschil tussen de legistische invalshoek en de invalshoek van de individuele rechtspositie van de
burger?: de bescherming van individuele vrijheid staat centraal in de rechtsbescherming. Het recht richt zich
voornamelijk op het versterken van de positie. Van het individu ten opzichte van de overheid en het verbeteren
van diens rechtspositie. Het vaststellen van passende normen voor het optreden van de overheid draagt bij aan
de kwaliteit van de rechtsorde en bevordert een diverse en leefbare samenleving.
Hoe wordt de ‘gewetensfunctie’ van het recht bevorderd?: door accent te leggen op beginselen zoals: geen
straf zonder schuld en geen straf zonder wederrechtelijkheid.
Voor wat vroeg de ‘Utrechtse School’ aandacht?: voor de mens achter de delinquent, waaronder juist ook
voor de mens als rechtssubject.
Subparagraaf 1.2.4 Algemeen en individueel welzijn
Hoe kon conflictoplossing tussen daders en slachtoffer worden bevorderd vond L.H.C. Hulsman?:
- Mediation (bemiddeling)
- Schadevergoeding (liefst zonder gebruikmaking van repressie)
Restorative Justice: er wordt bij minder ernstige delicten niet naar vergelding gestreefd, maar vooral naar het
schadeloosstellen van slachtoffers of groepen slachtoffers. Ook wel herstelrecht genoemd.
Drang:
- Gebruik van bepaalde maatregelen of middelen om mensen te stimuleren of te motiveren om
bepaalde handelingen te verrichten of zich op een bepaalde manier te gedragen.
- In de praktijk wordt deze zorg als voorwaarde opgelegd voor het schorsen van de voorlopige
hechtenis, voor sepot of invrijheidsstelling.
Decriminalisering: dat betekent dat bepaalde strafbare feiten uit het strafrechten zouden moeten worden
geschrapt en eventueel ter regulering naar een ander handhavingssysteem worden overgeheveld zoals het
bestuursrechtelijke of civielrechtelijke.
Zinvollere straffen dan de klassieke vermogens- en vrijheidsstraffen:
- Taakstraffen
- Plaatsing in een inrichting voor stelselmatige daders en overlastplegers (ISD)
Depenalisering: schadelijke effecten van straffen proberen te voorkomen door bestuurlijke sancties of
alternatieve straffen op te leggen. Is complementair aan decriminalisering.
Subparagraaf 1.2.5 Het strafproces voor het slachtoffer
Slachtoffer heeft spreekrecht:
- Mag zich over alles uitlaten, inclusief de straftoemeting.
- Het OM moet de slachtofferrechten waarborgen door het slachtoffer op de hoogte te houden van de
zittingen en met raad en daad bijstaan.
Vraagtekens bij de versterking van de rol van het slachtoffer in het strafproces:
- Op de vraag wie het slachtoffer is en mag ‘meedoen’ kan alleen worden beantwoord door een
voorschot te nemen op de bewezenverklaring.
- Het strafproces dreigt een twee- naar een driepartijenproces te worden.
Lin Lindenbergh
Inleiding strafrecht
3
Open Universiteit
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lin1991. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.04. You're not tied to anything after your purchase.
