Observeren registreren rapporteren en interpreteren Petra de bil
Hoofdstuk 1, observeren
1.1. Inleiding en definitie
Observeren: bewust en doelgericht waarnemen
Waarnemen doen we continu met onze zintuigen
In de beroepspraktijk wordt waarnemen echter bewust en doelgericht gedaan, hierna
wordt een conclusie getrokken, er wordt dus geïnterpreteerd
Doelgericht wil zeggen dan de observatie een duidelijk omschreven doel heeft
1.2. Terminologie rond observatie
Gedragsobservatie: bij dit boek hebben we het alleen over de observatie van het
gedrag van mensen
o Deze lopen bijvoorbeeld, praat hierbij en trekt een bepaald gezicht
Observator en observant: degene die observeert (leerkracht of hulpverlener) wordt
de observator genoemd, degene die geobserveerd wordt (leerling of cliënt) wordt
observant genoemd
Niet-systematische observatie: dagelijkse observatie, niet specifiek op iets letten,
geen observatie doelen, bijvoorbeeld mensen kijken op het terras, of dingen die je
toevallig opvallen (kinderen lopen steeds eerder weg bij het avondeten)
o De beleving van de observator staat centraal, en daarom is de observatie vrij
subjectief
o Mocht de bevinding interessant zijn kan er worden overgegaan tot een
systematische observatie, waarbij wel een observatiedoel wordt vastgesteld
Systematische observatie: het doelgericht waarnemen, waarbij duidelijk is wie er
geobserveerd gaat worden, waarom, wanneer, hoe lang en waarop gelet gaat
worden, er is een observatiedoel, er zijn observatievragen geformuleerd, er is een
bepaalde manier van observeren en er worden observatieformulieren gebruikt.
o De gegevens worden vervolgens verzameld en in een bepaald systeem gezet,
waarbij getuft en gemeten kan worden
o Een voorbeeld is het meten van het aantal keren dat een jongetje met ADHD
van tafel loopt bij het eten
Participerende observatie: de observator neemt deel aan de situatie die hij
observeert. dit kan in verschillende vormen; een leerkracht observeert een kind in de
klas terwijl hij zelf niet dezelfde activiteit doet als de leerling maar zich in dezelfde
situatie(klas bevind).
o Een beperking van participerende observatie is dat de observator invloed kan
uitoefenen op gedragingen van het gene dat hij observeert
o Bijvoorbeeld een pedagogisch medewerker observeert spelgedrag van
kinderen en doet zelf mee aan het spel
o Een observatierol kan verhuld of niet-verhuld zijn
Verhulde onderzoekersrol: leerlingen of cliënten weten niet dat de
observator gericht aan het observeren is
Niet-verhulde onderzoekersrol: leerlingen of cliënten weten wel dat
de observator gericht aan het observeren is
, Niet-percipiërende observatie: de observator neemt zelf niet deel aan de situatie die
hij observeert. Bijvoorbeeld als hij via een filmopname observeert, of hij via een
afstand een situatie observeert waarbij de observanten niet weten dat hij observeert.
Meestal is de observatorrol verhuld
Zelfobservatie: de persoon van de observator en de observant vallen samen. Iemand
kijkt dus vanaf een afstand naar zichzelf in een bepaalde situatie (helicopterview).
Een voorbeeld is een hulpverlener die zijn eigen gedrag onder de loep neemt.
Waarom reageerde ik zo? Waarom handelde ik zo in een bepaalde situatie?
Beperking die de zelfobservatie heeft is dat niet iedereen kritisch naar zichzelf kan
kijken, en zijn zelfobservatie dus anders is dan dat bijvoorbeeld zijn collega’s hem zien
1.3. Doelstelling van de observatie
Als je mensen laat observeren zonder doel zal je van iedereen een andere uitkomst
krijgen. De een let op verbale communicatie, de andere op handelingen enz. het is
dus belangrijk dat het doel omschreven is en er doelgericht gekeken wordt.
A. Wat is het doel van de observatie?:
o Het doel moet van tevoren duidelijk en eenduidig zijn. Er moet dus maar één
uitleg mogelijk zijn
o Er is een verschil tussen de doelstelling van de observatie, en de doelstelling
in de observatie
Doelstelling VAN de observatie: Nagaan welke werkingen het
medicijn hebben op een persoon, welke bijwerkingen zijn
waarneembaar?
Doelstelling IN de observatie (of observatievraag): Nagaan of er
sprake is van bijwerkingen door het medicijn
o Doelstellingen VAN de observatie is dus nog geen vraag, deze worden pas
geformuleerd bij het doel IN de observatie
B. Wat zijn observatievragen?
o Het doel IN de observatie is een observatievraag, deze dient eenduidig te
zijn, er kan maar 1 betekenis aan gegeven worden, ook eindigt hij altijd met
een vraagteken
o De centrale observatievraag valt uiteen in deelvragen, een deelvraag geeft
voor een deel antwoord op de hoofdvraag
o Als je observeren gebruikt als dataverzamelingsmethode in een onderzoek
heet de observatievraag een onderzoeksvraag
o Voorbeeld:
Centrale observatievraag: welke werkingen van de medicatie zijn
waarneembaar bij persoon A?
Deelvragen:
Welke positieve werkingen van de medicatie zijn
waarneembaar bij persoon A?
Welke negatieve bijwerkingen van de medicatie zijn
waarneembaar bij persoon A?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fredw1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.00. You're not tied to anything after your purchase.