Summary
Samenvatting Inleiding in de gezondheidspsychologie (PB0522)
- Course
- Institution
- Book
Alle hoofdstukken van het boek inleiding in de gezondheidspsychologie conform de exameneisen van de OU (PB0522)
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
inleiding in de gezondheidspsychologie
5 reviews
By: zias1 • 1 year ago
By: francoishouttuin • 1 year ago
A huge number of typos and poorly translated sentences, making it difficult to read
By: imkeaa • 1 year ago
Then I would love to see your refund request back;) 3 weeks later, why haven't you made a refund request? Wasn't the summary so bad after all?
By: benenbirgit • 1 year ago
By: isabelle_bod • 11 months ago
Great summary!
By: aylamaas95 • 1 year ago
Top recap!
Seller
Follow
imkeaa
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 1, Een introductie; fundamentele kwesties en processenWat is gezondheid?
De gezondheidspsychologie houdt zich bezig met de relatie tussen psychologische, biologische en
sociale factoren enerzijds en gezondheid en ziektes anderzijds.
We denken gewoonlijk over gezondheid in termen van een afwezigheid van:
- Objectieve signalen dat het lichaam niet normaal functioneert.
- Subjectieve signalen van ziekte of letsel.
Gezondheid en ziekte zijn niet volledig gescheiden concepten, ze overlappen.
Aaron Antonovsky; ziekte / gezondheid continuüm; met de dood aan het ene eind en optimale
gezondheid aan de andere kant.
De segmenten in de centrale band beschrijven dominante kenmerken die karakteristiek zijn voor
verschillende gezondheid statussen, gebaseerd op de persoon zijn fysieke conditie en leefwijze.
Medische behandeling kan een persoon zijn gezondheid terugbrengen naar het midden van het
continuüm, maar gezonde leefstijl kan ook helpen.
Gezondheid: een positieve staat van fysiek, mentaal en sociaal welzijn, dat varieert over tijd langs
een continuüm. Ziekte of letsel; waarin vernietigende processen karakteristieke signalen, symptomen
of lichamelijke beperkingen produceren.
Ziekte vandaag de dag en in het verleden
Gedurende de 17e, 18e en 19e eeuw, leden en stierven mensen in Noord-Amerika van twee soorten
ziekte:
- Ziekte door slechte voeding (dietary diseases) (bijv. vitamine B tekort)
- Infectieziekten (acute ziekten door bacterieën en ziekten).
In de lagere inkomens- of ontwikkelingslanden waren infecties van de lagere luchtwegen
(tuberculose, HIV/AIDS, longontsteking en buikloop) de belangrijkste oorzaken van overlijden.
Kolonisten ervaarden gedurende de 18e eeuw periodes van epidimieën van vele infectieziekten.
Velen stierven en vooral kinderen werden hard geraakt.
Twee infectieziekten, malaria en dysenterie (bloeddiarree) werden breed verspreid en waren een
grotere bedreiging. Hoewel de ziekten niet direct dodelijk waren, ze verzwakte hun slachtoffers en
verminderde hun vermogen om weerstand te bieden aan andere dodelijke ziektes. Deze ziektes
bestonden niet in Noord-Amerika voor de Europese kolonisten arriveerden.
Het dodental onder de Amerikanen vloog omhoog door twee oorzaken:
- De oorspronkelijke populatie was nog nooit blootgesteld aan deze nieuwe micro organismes
en dus miste de natuurlijk immuniteit.
- De immuun functies waren waarschijnlijk beperkt door een mate van genetische variatie
onder de oorspronkelijke mensen.
In de 19e eeuw waren infectieziekten nog steeds de grootste bedreiging, vooral tuberculose. Maar
aan het eind van de 19e eeuw was het dodental door deze ziektes scherp gedaald. Deze daling was
voornamelijk het resultaat van preventieve maatregelen, zoals verbeterde persoonlijk hygiëne, grotere
weerstand tot ziektes (door betere voeding) en openbare gezondheidsinnovaties (waterzuivering
1
,e.d.). Veel mensen werden bezorgd over hun gezondheid en begonnen te luisteren naar gezondheid
hervormers, zoals William Alcott; een advocaat van matiging in voeding en seksueel gedrag.
In de 20e eeuw waren er grote veranderingen in de patronen van ziektes. Het dodental van
levensbedreigende infectieziektes daalde en mensen hun levensverwachting steeg enorm. Een
belangrijke reden is dat het dodental van kinderen vroeger erg hoog was. De belangrijkste
gezondheidsproblemen en oorzaken van dood in ontwikkelingslanden vandaag de dag zijn
chronische ziektes.
Chronische ziektes: degeneratieve ziektes, zoals hartziektes, kanker en beroerte, dat zich ontwikkelt
of aanhoudt over een langere periode van tijd.
Deze ziektes zijn niet nieuw, maar ze waren veel minder verantwoordelijk voor het aantal doden voor
de 20e eeuw. Een reden hiervoor is dat het leven van de mensen vandaag de dag ouder word en dus
een leeftijd bereikt waar ze meer risico lopen op deze ziektes.
Trends laten zien dat chronische ziektes snel stijgen in lagere inkomens of ontwikkelingslanden. In de
volgende decennia zal het dodental door infectieziekten anders dan HIV/aids dalen en zal het
dodental door cardiovasculair, tabak-gerelateerde, en chronische ziektes gerelateerd aan obesitas,
zoals diabetes waarschijnlijk stijgen.
De hoofdoorzaken in overlijden zijn anders bij volwassenen dan bij kinderen. De belangrijkste oorzaak
van overlijden bij kinderen en adolescenten (1 t/m 24 jaar) is door een ongeval. De volgende vier
frequente oorzaken zijn levensberoving, zelfmoord, kanker en cardiovasculaire ziektes (15 t/m 24
jaar).
Gezichtspunt van geschiedenis: fysiologie, ziekteprocessen en de geest
Vroegere culturen
Het schijnt dat de best opgeleide mensen duizenden jaren geleden geloofden dat fysieke en mentale
ziekten veroorzaakt werden door mysterieuze krachten zoals door boze geesten. Onderzoekers
vonden oude schedels met ronde gaten. Deze gaten werden waarschijnlijk gemaakt met scherpe
stenen als gereedschap in een procedure trepanatie. Deze procedure werd gedaan, zodat de
demonen die de ziekte veroorzaakte het hoofd konden verlaten.
Oude Griekenland en Rome
De filosofen van de oude Grieken produceerde de vroegst geschreven ideeën over fysiologie,
ziekteprocessen en de geest. Hippocrates, de vader van de geneeskunde, stelde een humoral
theory. Het lichaam bevat vier vloeistoffen, genaamd humors. Wanneer deze vloeistoffen in balans
zijn, dan is de persoon gezond. Ziekte treedt op als het mengsel vervuild of stuk is. Hippocrates
adviseerde een goede voeding en het vermijden van buitensporigheden.
Plato was de eerste die stelde dat de geest en lichaam verschillende entiteiten zijn. Vandaag de dag
zijn lichaam en geest gescheiden concepten. Het lichaam verwijst naar onze fysieke staat (huid,
botten, spieren, hart en de hersenen). De geest verwijst naar een abstract proces dat onze
gedachten, percepties en gevoelens bevat. Een belangrijke kwestie is of ze afzonderlijk van elkaar
functioneren. Het vraagstuk van hun relatie wordt het mind/body problem genoemd.
Galen werd zich bewust (door het bestuderen van dieren), dat ziekte gelokaliseerd kan worden, met
pathologie in specifieke delen van het lichaam, en dat verschillende ziektes verschillende effecten
hebben. Zijn idee werd wereldwijd geaccepteerd.
2
,De middeleeuwen
De invloed van de kerk in de vertraging van de ontwikkeling van medische kennis gedurende de
middeleeuwen was enorm. De kerk beschouwde de mens als een wezen met een ziel, die een vrije
wil heeft die hem apart zet van de gewone natuurlijke wetten, gedraagt zich naar zijn eigen wilskracht
en misschien naar de wil van god. Zo’n wezen, met een vrije wil, kan geen object van
wetenschappelijk onderzoek zijn. Zelfs het lichaam van de man werd beschouwd als heilig en
ontleding was gevaarlijk voor de ontleder. Deze afkeuringen tegen observatie hinderde de
ontwikkeling van anatomie en medicijnen voor eeuwen. Dit gold ook voor dieren, aangezien zij een
ziel hebben. De ideeën over de oorzaak van ziekten namen een uitgesproken religieuze boventoon
en het geloof in demonen werd wederom sterk. Ziekte werd gezien als een straf van god voor het
doen van slechte dingen.
Als resultaat nam de kerk weer de controle over het uitvoeren van geneeskunde en priesters werden
steeds vaker betrokken bij het behandelen van de ziekte, vaak door het martelen van het lichaam om
de kwade geesten uit te drijven.
In de 13e eeuw ontwierp ST. Thomas Anquinas het standpunt dat de geest en lichaam gescheiden
waren en zag ze als onderling gerelateerd.
De renaissance en daarna
In de 14e en 15e eeuw was de renaissance, wat wedergeboorte betekend. Europa zag
wedergeboorte van onderzoek, cultuur en politiek. Geleerden werden meer mens gecentreerd dan
God gecentreerd in hun zoektocht naar de waarheid en geloofde dat de waarheid gezien kan worden
in vele manieren, van vele individuele perspectieven.
In de 17e eeuw had René Descartes waarschijnlijk de grootste invloed op wetenschappelijk denken.
Hij beschouwde lichaam en geest als gescheiden entiteiten, maar hij introduceerde 3 belangrijke
innovaties;
- Hij beschouwde het lichaam als een machine en beschreef de techniek van hoe actie en
sensatie optreden (bijv. pijn)
- Hij stelde dat het lichaam en geest konden communiceren door de pijnappelklier of epifyse,
een orgaan in de hersenen.
- Hij geloofde dat dieren geen ziel hadden en dat de ziel van mensen het lichaam verlaat na de
dood. Dit geloof betekende dat ontleding een acceptabele methode van onderzoek kon
worden. De kerk was nu klaar om toe te geven.
In de 18e en 19e eeuw groeide de kennis in wetenschap en geneeskunde snel, geholpen door
verbeteringen in de microscoop en het gebruik van dissectie in autopsies. Toen de wetenschappers
de basis leerde van hoe het lichaam functioneerde en ontdekte dat micro organismes bepaalde
ziekten veroorzaakte, werd de humorale theorie verworpen en werden nieuwe theorieën voorgesteld.
Chirurgie bloeide op na ontsmettende technieken en verdoving werd geïntroduceerd halverwege de
19e eeuw.
Het vertrouwen in het vermogen van doctoren herstelde. Door de verbeteringen, gemengd met het
continu geloof dat het verstand en het lichaam aparte delen zijn, legde de basis voor een nieuw
model; het biomedische model.
Het biomedische model stelt dat alle ziektes of lichamelijke aandoeningen verklaard kunnen worden
door verstoringen in fysiologische processen, welke het resultaat zijn van letsel, biochemische
onbalans, bacteriële of virale infecties e.d.
3
, Het model neemt aan dat ziekte een kwelling is van het lichaam en gescheiden is van de
psychologische en sociale processen van de geest. Dit standpunt werd wereldwijd geaccepteerd in de
19e en 20e eeuw en representeert nog steeds de dominante kijk op geneeskunde. Sir William Osler
nam het standpunt dat de geest de gezondheid kon beïnvloeden. Zijn kijk op de rol van stress op het
hart werd een focus van modern medisch onderzoek.
Een noodzaak inzien; de rol van psychologie in gezondheid
Het biomedische model is erg nuttig geweest. Ze overwonnen vele infectieziekten door de
ontwikkeling van vaccins en maakten het mogelijk bacteriële infecties te genezen door de
ontwikkeling van antibiotica. Ondanks deze voordelen heeft het model nog verbetering nodig.
Problemen in de gezondheidszorg
Omdat de medische kosten blijven stijgen, moeten we andere benaderingen zoeken om mensen hun
gezondheid te verbeteren. Ziektes worden tegenwoordig eerder ontdekt, deels door de verbetering
van diagnostische methoden, deels omdat mensen zijn veranderd. Mensen zijn meer bewust van
signalen en symptomen van ziekte, meer gemotiveerd om voor hun gezondheid te zorgen en beter in
staat om naar een dokter te gaan dan in het verleden.
Deze factoren zijn duidelijk belangrijk en gerelateerd aan psychologische en sociale aspecten van de
persoon. Maar de persoon als een uniek individu is niet opgenomen in het biomedische model.
De persoon in gezondheid en ziekte
Verandering in levenswijze kan chronische ziekte verminderen. Karakteristieken of condities die
geassocieerd zijn met de ontwikkeling van een ziekte of letsel worden risicofactoren voor dat
gezondheidsprobleem genoemd.
- Biologische risicofactoren (genen)
- Gedragsmatige factoren (roken)
Een risicofactor is geassocieerd met een gezondheidsprobleem, het hoeft niet het probleem te
veroorzaken.
Sommige gedragsmatige risicofactoren worden geassocieerd met de 5 leidende doodsoorzaken
(US):
- Hartziekten (roken, hoog cholesterol, obesitas, gebrek aan lichaamsbeweging)
- Kanker (roken, hoog alcoholgebruik, voeding)
- Beroerte (roken, hoog cholesterol, gebrek aan lichaamsbeweging)
- COPD (chronische longziektes, roken)
- Ongelukken (alcohol en drugsgebruik, geen gebruik van gordel)
Deel van de hoge medische kosten vandaag de dag zijn het resultaat van mensen hun levenswijze.
Redenen waarom mensen niet doen wat goed voor hen is:
- Minder gezond gedrag brengt vaak onmiddellijk genot (bijv. roken, ijsje eten)
- Mensen kunnen sociale druk voelen om zich bezig te houden met ongezond gedrag
- Bepaald gedrag kunnen sterke gewoontes worden, waar moeilijk mee te stoppen is
- Soms zijn mensen niet bewust van de gevaren of hoe ze gedrag kunnen veranderen
Persoonlijkheid verwijst naar een persoon zijn cognitieve, affectieve of gedragsmatige neigingen die
redelijk stabiel zijn over tijd en situaties. Onderzoekers hebben bewijs gevonden dat persoonlijke
eigenschappen gekoppeld zijn aan gezondheid. Deze link werkt twee kanten op; ziekte kan ook effect
hebben op iemand zijn emotionele aanpassing en zienswijze.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller imkeaa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.16. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now