Dit is een volledige cursus / samenvatting voor het vak Internationaal Privaatrecht gedoceerd door prof. Van Doninck 2023-24. Deze samenvatting bevat alle leerstof en schema's (op het einde) om te kunnen slagen voor het examen. Alsook is het een werkinstrument om de werkcolleges en opdrachten op te...
1.1. ALGEMEEN ......................................................................................................................................... 1
1.2. DE GROTE VIER ONDERDELEN VAN HET IPR .................................................................................. 1
1.2.1. INTERNATIONALE BEVOEGDHEID (FORMEEL IPR)........................................................................... 2
1.2.2. TOEPASSELIJK RECHT (CONFLICTENRECHT EN MATERIEEL IPR) .................................................... 2
1.2.3. ERKENNING EN UITVOERBAARHEID VAN BUITENLANDSE RECHTERLIJKE BESLISSINGEN EN
AUTHENTIEKE AKTEN .................................................................................................................................... 3
1.2.4. ADMINISTRATIEVE EN GERECHTELIJKE SAMENWERKING ............................................................... 3
1.3. WERK- EN DENKMETHODE ............................................................................................................... 4
HOOFDSTUK 2. BRONNEN VAN HET IPR ...................................................................................... 5
2.1. ALGEMEEN - HIËRARCHIE ................................................................................................................ 5
2.2. BRONNEN UIT HET EU-RECHT .......................................................................................................... 6
2.2.1. VERDRAG VAN LISSABON ................................................................................................................ 6
2.2.2. EUROPEANISERING VAN HET IPR .................................................................................................... 6
2.2.3. RECHTSPRAAK VAN HET HOF VAN JUSTITIE.................................................................................... 8
2.3. BRONNEN UIT HET INTERNATIONAAL RECHT.................................................................................. 9
2.3.1. MULTILATERALE IPR-VERDRAGEN ................................................................................................. 9
2.3.2. BILATERALE IPR-VERDRAGEN ........................................................................................................ 9
2.3.3. IPR-BEPALINGEN IN ANDERE VERDRAGEN .................................................................................... 10
2.3.4. UNIFORM RECHT ............................................................................................................................ 10
2.3.5. MENSENRECHTENVERDRAGEN ...................................................................................................... 10
2.4. BRONNEN UIT HET BELGISCHE RECHT .......................................................................................... 11
2.4.1. WETBOEK INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT............................................................................... 11
2.4.2. IPR IN BIJZONDERE/ANDERE WETTEN............................................................................................ 11
2.5. EÉN CASUS, VELE BRONNEN (ILLUSTRATIE) .................................................................................. 12
HOOFDSTUK 3. BEGRIPPEN IN HET IPR ..................................................................................... 13
3.1. WOONPLAATS IN WIPR .................................................................................................................. 13
3.1.1. WOONPLAATS IN BRUSSEL IBIS ..................................................................................................... 13
3.2. GEWONE VERBLIJFPLAATS IN WIPR ............................................................................................. 13
3.2.1. GEWONE VERBLIJFPLAATS IN BRUSSEL IIBIS/IITER ....................................................................... 13
3.2.2. AANWIJZINGEN IN DE VERORDENING ............................................................................................ 14
3.3. NATIONALITEIT ............................................................................................................................... 15
3.3.1. IPR EN NATIONALITEITSWETGEVING............................................................................................. 15
3.4. DOMICILE......................................................................................................................................... 16
3.5. COMI ............................................................................................................................................... 16
HOOFDSTUK 4. INTERNATIONALE BEVOEGDHEID ............................................................... 17
4.1. WAT IS INTERNATIONALE BEVOEGDHEID ..................................................................................... 17
4.1.1. TOETSING INTERNATIONALE BEVOEGDHEID ................................................................................. 17
4.1.2. MEERDERE RECHTERS BEVOEGD? ................................................................................................. 18
4.2. METHODE VOOR HET VINDEN VAN DE JUISTE BRON ..................................................................... 19
4.3. TOEPASSINGSGEBIED VERORDENINGEN EN VERDRAGEN ............................................................. 21
5.1. WAT IS TOEPASSELIJK RECHT? ...................................................................................................... 50
5.2. CONFLICTENRECHTELIJKE METHODE (HET VINDEN VAN HET TOEPASSELIJK RECHT) ............. 50
5.2.1. RECHTSVRAAG ............................................................................................................................... 52
5.2.2. KWALIFICATIE ............................................................................................................................... 52
5.2.3. VAN KWALIFICATIE NAAR VERWIJZINGSCATEGORIE .................................................................... 53
5.2.4. VERWIJZINGSREGELS EN AANKNOPINGSFACTOREN AAN EEN RECHTSSYSTEEM........................... 53
5.3. COMPLICATIES BIJ DE CONFLICTENRECHTELIJKE METHODE ..................................................... 56
5.3.1. CONFLICT MOBILE.......................................................................................................................... 56
5.3.2. RENVOI........................................................................................................................................... 57
5.4. TOEPASSING VAN HET AANGEWEZEN MATERIEEL RECHT ........................................................... 58
5.4.1. TOEPASSING VAN BUITENLANDS RECHT ........................................................................................ 58
5.4.2. AFWIJKEN VAN HET NORMAAL TOEPASSELIJK BUITENLANDS RECHT ........................................... 60
5.4.3. BUITENLANDS RECHT: STATEN MET MEER DAN ÉÉN RECHTSSTELSEL .......................................... 64
5.5. WAAR VINDEN WE DE VERWIJZINGSREGELS?............................................................................... 65
5.6. TOEPASSINGSGEBIED VAN EU-VERORDENINGEN EN INTERNATIONALE VERDRAGEN ............... 66
5.6.1. ROME I-VERORDENING .................................................................................................................. 67
5.6.2. ROME II-VERORDENING ................................................................................................................. 68
5.6.3. ROME III-VERORDENING ................................................................................................................ 69
5.6.4. ONDERHOUD-VERORDENING EN PROTOCOL VAN DEN HAAG ....................................................... 70
5.6.5. ERFRECHT-VERORDENING ............................................................................................................. 71
5.6.6. HUWELIJKSVERMOGEN-VERORDENING ......................................................................................... 72
5.6.7. PARTNERVERMOGEN-VERORDENING............................................................................................. 73
5.6.8. VERDRAG VAN DEN HAAG OVER ONDERHOUDSVERPLICHTINGEN TEGENOVER KINDEREN (1956)
IPR-VERDRAG ............................................................................................................................................. 74
5.6.9. TESTAMENTENVERDRAG VAN DEN HAAG (1961) IPR-VERDRAG ................................................. 74
5.6.10. VERKEERSONGEVALLENVERDRAG VAN DEN HAAG (1971) IPR-VERDRAG................................ 74
5.6.11. KINDERBESCHERMINGSVERDRAG VAN DEN HAAG (1996) IPR-VERDRAG ................................. 74
,5.6.12. HAAGS PROTOCOL INZAKE HET RECHT DAT VAN TOEPASSING IS OP
ONDERHOUDSVERPLICHTINGEN (2007) IPR-VERDRAG .............................................................................. 74
5.6.13. VOLWASSENENVERDRAG VAN DEN HAAG (2000) IPR-VERDRAG .............................................. 74
5.6.14. ANDERE VERDRAGEN................................................................................................................... 74
HOOFDSTUK 6. ERKENNING EN UITVOERBAARHEID .......................................................... 75
6.1. WAT? ................................................................................................................................................ 75
6.2. ONDERSCHEID TUSSEN RECHTERLIJKE BESLISSINGEN EN AUTHENTIEKE AKTEN ..................... 75
6.3. GRADATIES VAN DOORWERKING ................................................................................................... 76
6.3.1. FEITELIJK GEVOLG ......................................................................................................................... 76
6.3.2. BEWIJSKRACHT .............................................................................................................................. 77
6.3.3. ERKENNING (BINDENDE KRACHT/GEZAG VAN GEWIJSDE) ............................................................ 80
6.3.4. UITVOERBAARHEIDSVERKLARING (UITVOERBARE KRACHT) ........................................................ 81
6.4. WAAR VINDEN WE DE REGELS? ...................................................................................................... 83
6.5. WELKE BRON GEBRUIKEN? ............................................................................................................ 83
6.5.1. BRUSSEL IBIS .................................................................................................................................. 84
6.5.2. BRUSSEL IIBIS ................................................................................................................................ 87
6.5.3. ONDERHOUDS-VERORDENING ....................................................................................................... 88
6.5.4. ERFRECHT-VO, HUWELIJKSVERMOGEN-VO EN PARTNERVERMOGEN-VO ................................... 89
6.5.5. VERDRAGEN OVER ONDERHOUDSGELD (BUITEN EU) ................................................................... 90
6.5.6. HAAGS KINDERBESCHERMINGSVERDRAG ..................................................................................... 90
6.5.7. WIPR ............................................................................................................................................. 91
7.1. INTRODUCTIE................................................................................................................................... 94
7.2. REGELGEVENDE INSTRUMENTEN ................................................................................................... 94
7.2.1. EUROPEAN ENFORCEMENT ORDER................................................................................................ 95
7.2.2. EUROPEAN PAYMENT ORDER ........................................................................................................ 97
7.2.3. EUROPEAN ACCOUNT PRESERVATION ORDER ............................................................................... 99
7.2.4. EUROPEAN SMALL CLAIMS PROCEDURE ..................................................................................... 101
7.3. EMPIRISCH PERSPECTIEF: SCAN-PROJECT................................................................................ 102
7.4. CONCLUSIE EN BEDENKINGEN BIJ DE VERORDENINGEN ............................................................ 104
HOOFDSTUK 8. PERSONEN ........................................................................................................... 105
8.1. STAAT EN BEKWAAMHEID............................................................................................................. 105
8.1.1. OVER WELKE VRAGEN GAAT DIT THEMA ZOAL? ......................................................................... 105
8.1.2. INTERNATIONALE BEVOEGDHEID BELGISCHE RECHTER ............................................................. 105
8.1.3. TOEPASSELIJK RECHT .................................................................................................................. 105
8.1.4. ERKENNING EN UITVOERBAARHEID............................................................................................. 106
8.2. BESCHERMING VAN DE VOLWASSENEN (NIET TE KENNEN) ........................................................ 106
8.3. NAAM .............................................................................................................................................. 107
8.3.1. VRAGEN UIT DE PRAKTIJK............................................................................................................ 107
8.3.2. INTERNATIONALE BEVOEGDHEID ................................................................................................ 107
8.3.3. TOEPASSELIJK RECHT .................................................................................................................. 108
8.3.4. ERKENNING .................................................................................................................................. 109
HOOFDSTUK 9. HUWELIJK EN SAMENWONEN ..................................................................... 111
,9.1. HUWELIJK ...................................................................................................................................... 111
9.1.1. VRAGEN UIT DE PRAKTIJK............................................................................................................ 111
9.1.2. HUWELIJKSSLUITING IN BELGIË .................................................................................................. 111
9.1.3. HUWELIJKSSLUITING IN BUITENLAND ......................................................................................... 112
9.1.4. ERKENNING .................................................................................................................................. 113
9.1.5. CASUS: ERKENNING BUITENLANDSE HUWELIJKSAKTE ................................................................ 114
9.1.6. HUWELIJKEN VAN BELGEN OP BELGISCHE CONSULATEN IN HET BUITENLAND? ........................ 114
9.1.7. NIETIGVERKLARING VAN HET HUWELIJK .................................................................................... 114
9.2. RELATIE VAN SAMENLEVEN (NIET KENNEN) ............................................................................... 115
11.1. INTERNATIONALE BEVOEGDHEID .............................................................................................. 125
11.2. TOEPASSELIJK RECHT ................................................................................................................. 126
11.2.1. GRONDVOORWAARDEN ADOPTIE .............................................................................................. 126
11.2.2. TOESTEMMING ........................................................................................................................... 126
11.2.3. WIJZE VAN TOTSTANDKOMING .................................................................................................. 127
11.2.4. AARD VAN DE GESCHAPEN BAND .............................................................................................. 127
11.3. ERKENNING VAN EEN BUITENLANDSE ADOPTIE ........................................................................ 128
11.3.1. ADOPTIES BEHEERST DOOR HET VERDRAG ................................................................................ 128
11.3.2. ADOPTIES NIET BEHEERST DOOR HET VERDRAG........................................................................ 129
12.1. INLEIDING .................................................................................................................................... 130
12.2. INTERNATIONALE BEVOEGDHEID .............................................................................................. 131
12.2.1. VERHOUDING BRUSSEL IITER EN WIPR .................................................................................... 131
12.2.2. BEVOEGDHEID OP GROND VAN BRUSSEL IITER ......................................................................... 132
12.2.3. HUWELIJKEN TUSSEN PERSONEN VAN HETZELFDE GESLACHT ONDER BRUSSEL IITER? ........... 132
12.2.4. BEVOEGDHEID OP GROND VAN WIPR ....................................................................................... 133
12.3. TOEPASSELIJK RECHT ................................................................................................................. 134
12.3.1. ROME III EN HET CONCEPT HUWELIJK ....................................................................................... 134
12.3.2. VERWIJZINGSREGEL ................................................................................................................... 134
12.3.3. UITZONDERINGEN OP HET TOEPASSELIJK RECHT....................................................................... 135
12.4. ERKENNING BUITENLANDSE ECHTSCHEIDING .......................................................................... 136
12.4.1. ECHTSCHEIDINGEN UIT EU-LAND.............................................................................................. 136
12.4.2. ECHTSCHEIDINGEN UIT NIET-EU-LAND EN DENEMARKEN ....................................................... 137
,12.4.3. WAT BIJ TEGENSTRIJDIGE BESLISSINGEN? ................................................................................. 137
I. Algemeen deel
HOOFDSTUK 1. INLEIDEND
1.1. ALGEMEEN
Het IPR is een rechtstak die de verhouding tussen verschillende (nationale) rechtssystemen regelt.
Het is de bruggenbouwer tussen de verschillende betrokken rechtssystemen.
- De I staat voor de regeling van internationale rechtsverhoudingen.
» Er is een grensoverschrijdend element nodig om het IPR te activeren.
Ø Bijvoorbeeld: In de praktijk weinig problemen mee. Tenzij ze een
forumclausule sluiten in hun rechtsverhouding die stelt dat dan een vreemde
rechter zich hierover zal buigen maar als dat dan niet overschrijdend is, kan
dat niet worden toegepast.
- De P staat voor enkel private rechtsverhoudingen.
» Er zijn gevallen waarbij overheden ook betrokken zijn en toch onder het privaat
recht vallen. Dat belet dus het IPR niet automatisch.
Er hoeft niet altijd een dispuut te zijn om het IPR te activeren. Er kunnen ook vragen rijzen wanneer
bijvoorbeeld het Belgisch of buitenlandse recht voor een bepaalde vaststelling moet zorgen.
Het IPR regelt internationale rechtsverhoudingen, maar is nationaal recht (bijvoorbeeld WIPR).
- Elke lidstaat van de EU beslist zelf hoe hun eigen IPR eruitziet. Dat is iets wat verder in
de cursus zal genuanceerd worden.
» Bijvoorbeeld BE is lidstaat van de EU maar toch is de EU steeds actiever geworden
binnen het IPR. Maar het uitgangspunt blijft dat het nationaal recht blijft.
- Men kan ook beslissen om een eenvormige benadering voorop te stellen
» Bijvoorbeeld: het toetreden tot verdragen of in kader van het Unierecht. Het Weens
koopverdrag is een mooi voorbeeld hiervan.
1.2. DE GROTE VIER ONDERDELEN VAN HET IPR
Het IPR kan men in drie of “vier” grote onderdelen onderscheiden;
1. Internationale bevoegdheid
2. Toepasselijk recht
3. Erkenning en uitvoerbaarheid
a. Van buitenlandse rechterlijke beslissingen en authentieke akten
4. Administratieve en gerechtelijke samenwerking
a. 4de pijler die steeds meer en meer belangrijker wordt
Concreet als er een vraag wordt gesteld moet je steeds de vraag goed kunnen situeren in deze
luiken om gericht een antwoord te kunnen geven op de vraag.
1
, IPR – Algemeen deel
1.2.1. Internationale bevoegdheid (formeel IPR)
Dit onderdeel behandelt de waar-vraag. Het bevat de regels die bepalen in welke feitelijke
omstandigheden de Belgen een internationale zaak kunnen behandelen. Ook wel de internationale
rechtsmacht genoemd, om het onderscheid met de interne bevoegdheidsverdeling scherp te stellen.
Bijvoorbeeld: Het Belgische Test Aankoop procedeert als groepsvertegenwoordiger tegen
Volkswagen AG, met vennootschapszetel te Wolfsburg, Duitsland.
- Voor welke rechter(s) kan Test Aankoop dagvaarden? De Belgische of de Duitse?
» We zullen zien dat het criterium voor de toepassing van de verordening, de
woonplaats van de verweerder, zal uitmaken welke rechter bevoegd is.
1.2.2. Toepasselijk recht (conflictenrecht en materieel IPR)
Dit onderdeel behandelt welk recht van toepassing zal zijn en de internationale situatie zal regelen.
ð Het is niet omdat een Belgische rechter internationaal bevoegd is, dat het Belgisch recht
van toepassing zal zijn!
Bijvoorbeeld: Een Syrisch meisje en haar Syrische vriend willen trouwen in België. Het meisje is
16 jaar oud.
- Welk (huwelijks)recht zal de Belgische ambtenaar van de burgerlijke stand toepassen? Het
Belgische en/of het Syrische?
- Op grond van welk recht zal hij oordelen of de minderjarigheid van het meisje een
probleem vormt?
» Indien een vreemd recht van toepassing wordt geacht, zullen er bepaalde
correctiemechanismen zijn die in werking treden.
LET OP! Bovenstaande luiken hangen praktisch altijd samen! In vele gevallen zullen beide 2
vragen aan de orde zijn.
- Bijvoorbeeld: Een Belgische vrouw is gehuwd met een Italiaanse man. Tijdens hun
huwelijk werd een kind geboren. De vrouw wil het vaderschap van haar echtgenoot
weerleggen en leidt hiertoe een vordering in bij de rechtbank.
» Is de Belgische rechter internationaal bevoegd? (luik 1)
» Zo ja, welk recht moet de rechter toepassen? (luik 2)
2
, IPR – Algemeen deel
1.2.3. Erkenning en uitvoerbaarheid van buitenlandse rechterlijke beslissingen
en authentieke akten
Deze regels hebben te maken met het effect/uitwerking dat een buitenlandse rechterlijke
beslissing of authentieke akte in België zal hebben. Gebruik hier uitwerking want men weet nog
niet welke rechten men hieraan zal kunnen ontlenen.
- Erkenning houdt in dat de feiten of rechtsverhoudingen die vastgesteld zijn in een
buitenlands vonnis/akte ook in België kunnen gelden.
» Bijvoorbeeld: Een Belgische man doet beroep op een draagmoeder in India. In de
Indische geboorteakte van het kind staat de Belgische man als vader vermeld. Er is
geen melding van een moeder. De man wenst met het kind naar België te komen
en vraagt een Belgisch paspoort aan op de Belgische ambassade in India.
Ø Geldt het vaderschap ook in België? Kan de Indische geboorteakte worden
erkend door de Belgische autoriteiten?
- Uitvoerbaarheid gaat verder: kan een buitenlandse rechterlijke beslissing dezelfde
uitwerking krijgen in België als in het land van oorsprong.
» Bijvoorbeeld: Een Luxemburgs bedrijf beschikt over een Frans vonnis op grond
waarvan een Frans bedrijf een grote som geld moet betalen aan het Luxemburgse
bedrijf. Het Franse bedrijf blijft in gebreke. Het Luxemburgse bedrijf wil
uitvoerend beslag leggen op een bankrekening die het Franse bedrijf heeft in
België.
Ø Kan/moet het Franse vonnis in België uitvoerbaar worden verklaard?
1.2.4. Administratieve en gerechtelijke samenwerking
Deze samenwerking houdt in dat overheidsorganen van verschillende landen rechtstreeks met
elkaar in verbinding treden om de burger bij te staan met internationale zaken. Maar ook rechters
van verschillende landen moeten steeds meer in contact met elkaar treden. Vooral inzake
kinderontvoering.
» Bijvoorbeeld: Een Poolse moeder vertrekt met haar kinderen – die lang in België hebben
gewoond – naar Polen en ontneemt de Belgische vader elk contact met zijn kinderen. Wat
kan de vader doen?
» Welke samenwerking tussen administratieve en gerechtelijke overheden is mogelijk? Kan
de man beroep doen op het Federaal Aanspreekpunt Internationale Kinderontvoeringen bij
de FOD Justitie (= Centrale Autoriteit voor België)?
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vubrechtenstudent. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $17.36. You're not tied to anything after your purchase.