Met passie naar professionaliteit – Professionele ontwikkeling tot
hulpverlener, hoofdstuk 12
Afhankelijkheid en macht
Het woord macht is al vaak uitgesproken. Het is een woord dat voor ieder een verschillende
gevoelswaarde heeft. Voor velen heeft het een negatief begrip. De gevoelswaarde die het woord
macht voor je heeft, is nauw verbonden met de ervaringen die je ermee gehad hebt in je leven.
Macht heeft direct te maken met afhankelijkheid, dat is de keerzijde van macht. Iemand kan pas
macht uitoefenen als anderen afhankelijk zijn.
Als hulpverlener kom je het thema macht vaak tegen. Veel cliënten hebben negatieve, zelfs
traumatische ervaringen met macht en afhankelijkheid.
Macht is in wezen een neutraal begrip. Macht is een menselijk gegeven. Zodra er mensen zijn die
samenleven, is er altijd een zekere mate van ongelijkheid.
12.1 De begrippen afhankelijkheid en macht
Er zijn veel omschrijvingen van het begrip macht, dat is afhankelijk van het terrein waar het over
gaat. Nu gaat het over sociale en fysieke macht. Macht die de ene mens heeft over de ander binnen
relaties. Macht kun je dan omschrijven als: de mogelijkheid om de gedragsmogelijkheden van de
ander te beperken of te verruimen.
Een andere omschrijving is: macht omvat al die gevallen waarin mensen door andere mensen, direct
of indirect, bij herhaling gedwongen worden tot gedrag dat indruist tegen hun eigen waarden en
belangen. Met macht kun je de ander dwingen dingen te doen die hij zelf misschien niet wil, degene
met macht kan alles bepalen, geeft toestemming, geeft de mogelijkheden.
Macht wordt vaak geassocieerd met dominantie. Macht is een vorm van dominantie, namelijk die
vorm waarbij je dwingend kunt bepalen. Er is ook vaak sprake van dominantie waaraan je je kunt
onttrekken.
Macht is ergens op gebaseerd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen gelegitimeerde macht en niet-
gelegitimeerde macht.
Macht kan gebaseerd zijn op deskundigheid. Als er erkenning is van deskundigheidsmacht spreken
we van autoriteit. Macht kan ook gebaseerd zijn op bezit. Degene met bezit heeft de middelen om
iets tot stand te laten brengen. Als hij zijn middelen niet beschikbaar stelt dan gaat het niet door.
Hierbij kan je niet spreken van autoriteit, maar van afhankelijkheid.
Macht kan ook gebaseerd zijn op fysiek overwicht. Macht kan ook gebaseerd zijn op kennis en
informatie.
Macht is een relatief en tijdelijk verschijnsel. De machtsbalans kan veranderen.
Afhankelijkheid komt voort uit een behoefte waarvoor je een ander nodig hebt. Een ander moet die
behoefte vervullen. Die afhankelijkheid kan fysiek (geld, spullen, kennis) en psychisch (erkenning,
waardering, liefde) zijn.
Afhankelijkheid werkt je leven lang door. Geen mens is onafhankelijk. Daardoor wordt er ook zo vaak
misbruik gemaakt van afhankelijkheid door macht uit te oefenen.
Het lijkt eenvoudig: degene die de macht heeft, zit in de bovenpositie, de afhankelijke in de
onderpositie. Maar de afhankelijke heeft uiteindelijk wel het vermogen om het wél of niet te doen.
Als de afhankelijke weigert zich afhankelijk op te stellen ontstaat het machtsconflict. Uiteindelijk zal
degene met de macht, onmachtig blijken te zijn.
Afhankelijkheid heeft een feitelijke kant en een psychische kant. Psychische afhankelijkheid doet zich
voor als je het gevoel hebt de goedkeuring van de ander nodig te hebben.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annemieks. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.