Summary
Samenvatting - recht voor welzijnswerkers (srw)
- Course
- Institution
Samenvatting van recht voor welzijnswerkers van in het 1e jaar srw aan de ucll
[Show more]
Seller
Followrovinaasare
Content preview
Recht voor welzijnswerkers1 BRONNEN EN BEGINSELEN
1.1 ONTSTAAN EN ONTWIKKELING VAN HET RECHT
Recht is zo oud als de mensheid. Recht is ontstaan sinds mensen samenleven:
- Mensen maken afspraken over het samenleven
- Willen dat deze afspraken bij iedereen bekend zijn
- Willen dat deze afspraken worden nageleefd
- Voorbeelden:
o Afspraken over wat van wie is: bezit, eigendom van land, materiaal, dieren…
o Afspraken rond relaties: huwelijk, partnerschap, monogamie, polygamie
Oorspronkelijk afspraken tussen individuen, want zodra mensen samenleven
hebben ze nood aan afspraken (afspraken = recht)
Er hangen ook sancties aan het niet nakomen van de afspraken
In complexere samenlevingen wordt “wetgevende bevoegdheid” overgedragen aan
vertegenwoordigend orgaan.
- Vroeger: senaat, voornamelijk samengesteld voor en door de rijkeren
- Tegenwoordig: parlement verkozen door het volk
- Naarmate het democratisch gehalte van een samenleving zal de reële vertegenwoordiging
sterker of minder sterk zijn. Denk bijvoorbeeld aan het Romeinse Rijk: enkel patriciërs
zetelden in de Senaat het gewone volk “het plebs” had geen inspraak.
Afdwingen van recht gebeurde oorspronkelijk door (primaire dwang) geweld
- Doodstraf, steniging...
- Hand afhakken, lijfstraffen...
- Dwangarbeid (economisch geweld)
- Opsluiting in mensonwaardige omstandigheden
- …
Evolutie naar meer geciviliseerde dwang
- Afwijkend gedrag wordt beoordeeld door rechtbanken
- Dwangmiddelen evolueren van louter fysiek, moreel economisch geweld naar meer humane
vormen van bestraffing (afschaffing doodstraf, lijfstraffen…)
- Evolutie naar alternatieve straffen (werkstraffen, elektronisch toezicht...)
Dit alles is zeer maatschappelijk bepaald: in sommige samenlevingen bestaat de doodstraf
nog altijd (VS…) op andere plaatsen bestaan nog lijfstraffen (steniging bij overspel…)
,1.1.1 Code Napoleon
Belgisch recht is in oorsprong gebaseerd op Code Napoleon (1804): geboorte van ons rechtssysteem
- Samensmelting van
o Romeins recht
o Kerkelijk recht
o Gewoonterecht (costuymen Parijs)
- Tot op vandaag van belang, maar ondertussen uiteraard modernisering onder invloed van
o Mensenrechtenverdragen
o Toenemende internationale wetgeving o.a. van de Europese Unie
o Gewijzigde (wetenschappelijke) inzichten op vlak van economie, ethiek, religie,
maatschappijvisie…
1.2 WAT IS HET RECHT?
Definitie recht: Een geheel van afdwingbare regels die door de samenleving tot stand komen
met als doel de samenleving te ordenen er bestaan enorm veel definities
- Recht is afdwingbaar
o Afdwingen gebeurt via rechtbanken
a. Straffen bij misdrijven: boete, gevangenisstraf…
b. Dwingen iets te betalen: schadevergoeding…
c. Dwingen iets te doen: herstel geleden schade…
d. Verbieden iets te doen: straat- of contactverbod bij “belaging”, verbod om
nog met de wagen te rijden (rijverbod)
o Recht is op iedereen van toepassing ongeacht geloofsovertuiging, politieke voorkeur,
ras, gender…
o Afdwingbaar karakter tegenover alle leden van de samenleving onderscheidt
rechtsregels van andere normeringsregels
- Recht komt door de samenleving tot stand
o Vroeger: onderlinge afspraken
o Nu: volksvertegenwoordiging (parlementaire democratie)
- Recht heeft als doel om de samenleving te ordenen
o Zonder recht is er chaos en geldt het recht van de sterkste: dat veronderstelt
a. Objectiviteit
b. Algemeenheid
c. Rechtszekerheid
o Recht is een instrument om beleid te maken (beleid = politiek gebeuren)
o Vrouwe Justitia
a. De blinddoek staat voor de rechtspraak zonder aanzien des persoons, dat
wil zeggen dat niet de personen worden gehoord en veroordeeld, maar
slechts de feiten en daden;
a. De weegschaal stelt de afweging van de bewijzen en getuigenissen voor, die
in het voordeel of nadeel van de verdachte spreken
b. Het zwaard staat voor het vonnis dat wordt uitgesproken.
,1.3 BRONNEN VAN HET RECHT
Recht is een geheel van regels die we terugvinden in de bronnen.
Wat als de bronnen elkaar tegenspreken? Hiërarchie (hoogste bron heeft voorrang)
Overzicht bronnen van het recht
1. Wetgeving
2. Gewoonte
3. Algemene rechtsbeginselen
4. Rechtspraak
5. Rechtsleer
1.3.1 Wetgeving
1.3.1.1 Internationale verdragen
Verschillende soorten verdragen
- Bilaterale verdragen: verdragen tussen 2 landen
Bv. verdragen over kinderontvoeringen
- Multilaterale verdragen: verdragen tussen meerdere landen
Bv. universele verklaring voor de rechten van de mens (UVRM)
dienen geratificeerd te worden in België
ratificatieprocedure
- Onderhandeling
- Ondertekening
- Goedkeuring door parlement
- Bekrachtiging door uitvoerende macht
- Publicatie in Staatsblad
- Inwerkingtreding (meestal pas als min. aantal lidstaten verdrag geratificeerd hebben)
internationale verdragen zijn na dit proces pas geldig in de interne rechtsorde
Soms ook supranationale wetgeving in materiële zin via bevoegdheidsoverdracht
- EU-wetgeving: verordeningen, richtlijnen, aanbevelingen
Behoeven geen ‘ratificatie
, 1.3.1.2 Grondwet
Inhoud
- Organisatie en structuren van de federale staat
Fundamentele rechten en vrijheden van de Belgen
Ingewikkelde procedure om grondwet te wijzigen
- Parlement stelt op welke artikels ze willen wijzigen
- Parlement wordt ontbonden
- Nieuw parlement wordt verkozen
Nieuw parlement wijzigt de artikels die ze willen (2/3e meerderheid moet stemmen)
Tegenstrijdigheid
- Gewone rechtbanken toetsen niet aan de grondwet
- Grondwettelijk hof toetst ‘wetskrachtige normen’ (wetten, decreten en ordonnanties) aan
o Alle rechten en vrijheden opgenomen in grondwet
o Gelijkheids- en non-discriminatiebeginsel
- Grondwettelijk hof kan tegenstrijdige ‘wetskrachtige normen’ vernietigen
Andere normen (koninklijke besluiten, verordeningen) vallen buiten de bevoegdheid van het
grondwettelijk hof en moeten bestreden worden bij een ander college bv. RvS
1.3.1.3 Wetten, decreten, ordonnanties en besluiten
Wetgeving op diverse niveaus
- Federaal niveau: wetten gemaakt door federale parlement
- Regionaal niveau:
o Decreten gemaakt door parlementen van de gemeenschappen en gewesten in
Vlaanderen & Wallonië
o Ordonnanties gemaakt door parlementen van de gemeenschappen en gewesten in
Brussel
de wetgeving van federaal niveau staan hiërarchisch op gelijke voet, maar in geval van
bevoegdheidsconflict is het grondwettelijk hof bevoegd
Verschillende soorten wetten
- Formele wet: gaan uit van de wetgevende macht en hoeven niet altijd een algemeen
bindende rechtsregel te bevatten
Bv. wet, decreet en ordonnantie
- Materiële wet: gaan uit van een andere bevoegde overheid en zijn algemeen bindend
Bv. koninklijke besluiten, ministeriële besluiten……
een formele wet is vaak ook een materiële wet, maar dat is niet altijd het geval doordat
formele wetten geen algemene bindende rechtsregel hoeven te bevatten bv.
naturalisatiewet, begroting…
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rovinaasare. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.32. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now