In deze samenvatting vind je de inhoud mbt het oude testament van het vak Rooms-katholieke godsdienst A. De bijbelverhalen zijn ook kort samengevat, zodat je alle verhalen niet meer dient te lezen voor het examen, maar zo kan opfrissen. Deze samenvatting is ook te koop in een bundel samen met het n...
inleiding
➢ Bijbel = verzameling verschillende boeken
➢ OT
○ periode voor Jezus
○ Joodse geschriften toegevoegd aan NT
○ verzamelt verhalen over het verbond tussen het Joodse volk & hun God
○ joodse levenservaringen staan hierin = gelovige duiding
○ eigenlijk de Joodse Tenach
■ de wet (Thora) → hoe het volk op een goede manier kan samenleven
■ de profeten (Neviim)
■ de geschriften (Chetoevim)
1
, de ontstaansgeschiedenis van het OT
fase 1: koningstijd
➢ schrijvers die verhalen / gebeurtenissen neerschreven
➢ hofsschrijvers = ooggetuigen
fase 2: periode voor de Babylonische ballingschap
➢ profeten actief geworden = bekijken geschiedenis & optreden koning kritisch
○ Elia, Elisa, Amos, Hosea, Jesaja, Micha, Jeremia
fase 3: periode na de ballingschap
➢ pijnlijke periode voor Joden → alles kwijt: land, koning, tempels, priesters
➢ kwamen tot inzicht dat het geloof in JHWH niet afh is van uiterlijke zaken (zoals een
koning of tempel)
➢ Tora kreeg definitieve vorm
verdere canonisering van Joodse Bijbel
➢ Tora werd voorgelezen en algemeen aanvaard als canon (= erkend heilig geschrift)
➢ later krijgt profeten zijn definitieve vorm
➢ daarna geschriften samengesteld
○ Psalmen, Job, spreuken, hooglied, Prediker
➢ ontdekking bijbelse boekrollen = dode-zeerollen (behoren toe aan de Essen)
situering van de context van verhalen uit OT
historische context
➢ schrijvers Tenach gebruiken de gesch van het volk van Israël om boodschap te kaderen
(= religieuze boodschap: verbond mens & God)
➢ literaire verhalen: verhalen die een boodschap willen brengen
➢ gesch Israël:
aartsvaders
➢ Abraham, Isaak en Jacob ( ≠ historische personages)
➢ clanhoofden van zwerversstammen (nomaden)
○ hongersnood → trekken naar Egypte
uittocht uit Egypte
➢ nomaden verplicht tot dwangarbeid
➢ Israëlieten vestigen zich in Kanaän (veel conflicten met bevolking)
➢ Israël = los verband van 12 stammen
2
,koningstijd
➢ David vormt 12 stammen tot één koninkrijk
➢ maakte Jeruzalem tot hoofdstad → begin van periode met materiële welvaart
➢ Israël werd klassenmaatschappij
➢ geloof in JHWH kreeg concurrentie (profeten stimuleerden om toch in JHWH te blijven geloven)
➢ zoon David = Salomo bouwde tempel voor JHWH
○ scheuring koninkrijk → weigerden Salomo als koning te erkennen
○ vormen een apart koninkrijk met hoofdstad Samaria
Babylonische ballingschap
➢ Israël veroverd door Assyriërs → deel bevolking in ballingschap weggevoerd
➢ Samaritanen
➢ Assyrië vervangen door grootmacht Babylonië (Jeruzalem door hen ingenomen)
○ tempel werd verwoest
○ deel joods bevolking weggevoerd naar Babylon
➢ catastrofe → alles kwijt → tekenen JHWH waren weggevallen → twijfelen aan hem
➢ ballingschap werd heilzame crisis → herbronning
○ verschillen rijk / arm verdwijnen
○ JHWH niet verbonden aan uiterlijke kenmerken, maar zit in het hart
○ Perzische koning liet joden na ballingschap terugkeren naar Jeruzalem
(sommigen bleven daar → zorgt voor verspreiding joodse volk = diaspora)
○ mochten stad & tempel terug opbouwen
na de ballingschap
➢ Alexander de Grote: hellenistische cultuur
○ joden vrij om hun tradities te doen
➢ ↔ koning Antiochus IV: wou joodse volk doen opgaan in hellenistische cultuur
○ plaatste altaar voor Griekse god in tempel van Jeruzalem
○ zorgde voor opstand: Makkabeeën (herdacht op feest ‘Chanoeka’)
geografische context
Joods-Christelijke godsdienst ontstond in het Oude Nabije Oosten (= vruchtbare halve maan)
geestescontext
heidense culturen → polytheïsme
➢ mythologisch wereldbeeld
➢ goden nemen menselijke / dierlijke gedaantes aan
➢ proberen ze gunstig te stemmen met: rituelen, vieringen, offerpraktijken…
➢ mens heeft geen doel, hoop, perspectief
➢ na dood nieuw en stralend leven
➢ voor natuurverschijnselen / onbegrijpelijke krachten verwees men naar goden
➢ mythes die natuurverschijnselen verklaren
○ dit beeld gevormd door overstromingen Nijl, dat zorgde voor vruchtbare grond
3
, ➢ Mesopotamische geesteshouding = pessimistisch
➢ hun goden zijn voortdurend met elkaar in conflict (Babylonische scheppingsverhaal)
➢ Kanaänitische denken: vereert goddelijke natuurkrachten (Mozes - het gouden kalf)
bijbelse cultuur → monotheïsme
➢ 1 God, niet afgebeeld, bevindt zich buiten de kosmos, maakt geen deel uit van wereld
➢ god die in relatie treedt met de mens
➢ mens verantwoordelijk voor aarde & samenleving
➢ er is hoop op beter leven (neemt zelf verantwoordelijkheid in handen)
➢ offers → een antwoord van de mens op de oproep van God
➢ God wil geen geen mensenoffers (offer van Isaak)
➢ koning = dienaar van God, moet zorgen voor betere toekomst volk
joods-christelijke traditie als narratieve traditie
➢ verhalen in Bijbel bevatten grote wijsheden, waarheden…
➢ je kan zo op vers. manier lezen & interpreteren
➢ gebruikt oude feiten om nieuwe, hedendaagse toestanden duidelijk te maken
betekenis van Babylonische ballingschap
➢ hierin veel verhalen verbonden tot 1 verhaal
deportatie naar Babylon
volk alles kwijt:
➢ land: zichtbare teken van Gods zegen voor zijn volk
➢ koning: door wie God deze zegen doorgeeft, staat borg voor eenheid volk en
vertegenwoordigt het volk bij God
➢ tempel: de plaats van goddelijke tegenwoordigheid
volk werd naar Babel gebracht → morele & psychologische schok (verkrachting vrouwen…)
ballingschap in Babylonië
➢ stad had tempels, paleizen met wereldwonder: de hangende tuinen van Babylon
(Isjtarpoort)
➢ leefden wel in relatieve vrijheid
➢ ballingschap zorgt voor verdieping van het geloof van Israël
➢ ontdekken samen geestelijke manier om geloof te beleven (komen samen in synagoge)
➢ Joodse godsdienst krijgt nu vorm
➢ messiasverwachting
(verschillende naamgeving van het volk)
naamgeving verbonden aan historische setting
➢ in tijd aartsvaders: Hebreeën
➢ Jacob → Israël, nakomelingen → Israëlieten
➢ na uiteenvallen koninkrijk:
○ noordelijk deel Israël: Israël & Israëlieten
○ zuidelijke deel Israël: Juda & Judeeërs
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LagerOnderwijsStudies. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.93. You're not tied to anything after your purchase.
