Samenvatting van het boek: 'De bestuurlijke kaart van Nederland - 8e druk'. Alle hoofdstukken zijn erg uitgebreid geschreven, zodat je op het tentamen geen informatie mist.
Een erg volledige samenvatting van alle getoetste hoofstukken van
het boek de ‘bestuurlijke kaart van Nederland’
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: de bestuurlijke kaart van Nederland..........................................................................................4
Wat is openbaar bestuur?....................................................................................................................................4
Kenmerken Nederlands openbaar bestuur...........................................................................................................4
Hoofdstuk 2: de Nederlandse staat................................................................................................................. 6
Parlementaire Stelsel............................................................................................................................................7
Rechtsstaat...........................................................................................................................................................7
Gedecentraliseerde eenheidsstaat.......................................................................................................................8
Hoofdstuk 3: de politiek-bestuurlijke instituties............................................................................................10
De regering.........................................................................................................................................................10
De koning en kabinetsformatie......................................................................................................................10
De ministers...................................................................................................................................................11
De staten generaal.............................................................................................................................................13
De tweede kamer...........................................................................................................................................13
De eerste kamer.............................................................................................................................................14
Overige Hoge Colleges van Staat en vaste colleges van advies.........................................................................14
De Raad van State..........................................................................................................................................14
De Algemene Rekenkamer.............................................................................................................................15
De Nationale Ombudsman............................................................................................................................16
Vaste colleges van advies...............................................................................................................................17
Hoofdstuk 5: Nationaal Bestuur, het Rijk...................................................................................................... 20
De oorsprong en ontwikkeling van de rijksoverheid..........................................................................................20
De taken van de rijksoverheid............................................................................................................................20
De interne opbouw van een ministerie..............................................................................................................21
Ministeries in soorten en maten.........................................................................................................................22
Het Ministerie van Algemene zaken (AZ).......................................................................................................22
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK)...........................................................22
Het Ministerie van Buitenlandse zaken (BuZa)..............................................................................................23
Het Ministerie van Defensie..........................................................................................................................23
Het Ministerie van Financiën........................................................................................................................24
Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW)..............................................................................24
Het Ministerie van Justitie en veiligheid (JenV).............................................................................................25
Het Ministerie van Landbouw, natuur en voedselkwaliteit (LNV).................................................................25
Het Ministerie van Onderwijs, cultuur en wetenschap (OCW).....................................................................25
Het ministerie van Sociale zaken en werkgelegenheid (SZW).......................................................................26
Het Ministerie van Volksgezondheid, welzijn en sport..................................................................................26
De ministeries overziend...............................................................................................................................26
Het interdepartementaal systeem en de interdepartementale coördinatie......................................................27
De Nationale Politie............................................................................................................................................28
Zelfstandige bestuursorganen (zbo’s)................................................................................................................29
, Veranderingen bij de rijksdienst.........................................................................................................................30
Hoofdstuk 6: Middenbestuur: provincie en waterschap................................................................................32
Provincies...........................................................................................................................................................32
De Provinciale Staten.....................................................................................................................................33
Het college van Gedeputeerde Staten...........................................................................................................33
De commissaris van de Koning.....................................................................................................................34
Overige organen............................................................................................................................................35
Ambtelijke organisatie...................................................................................................................................35
Taken van het provinciebestuur.....................................................................................................................35
Waterschappen..................................................................................................................................................36
Ontwikkeling..................................................................................................................................................36
De bestuurlijke structuur van de waterschappen..........................................................................................36
Beleid en beleidsstructuren...........................................................................................................................37
De toekomst van de provincies en waterschappen............................................................................................38
Hoofdstuk 7: Lokaal Bestuur, de gemeente................................................................................................... 39
De Gemeenteraad..............................................................................................................................................39
Het college van burgemeester en wethouders (B en W)....................................................................................41
De burgemeester................................................................................................................................................41
Ambtelijke organisatie.......................................................................................................................................42
Schaalproblematiek van gemeenten..................................................................................................................43
Hoofdstuk 8: Samenwerkend bestuur........................................................................................................... 44
Interprovinciale samenwerking binnen het middenbestuur..............................................................................44
Het Interprovinciaal Overleg..........................................................................................................................44
Provinciale samenwerking binnen kleinere regio’s.......................................................................................44
Provinciale samenwerking gericht op de Europese Unie..............................................................................45
Intergemeentelijke samenwerking binnen het lokaal bestuur...........................................................................45
Samengevoegde ambtelijke organisatie........................................................................................................45
Wet gemeenschappelijke regelingen.............................................................................................................47
Belangenbehartiging......................................................................................................................................48
Bestuurslaagoverstijgende samenwerking........................................................................................................49
Samenwerking bij het beheer van rampen....................................................................................................49
Samenwerking bij het beheer van de fysieke leefomgeving.........................................................................50
Samenwerking bij de aanpak van klimaatverandering..................................................................................51
Samenwerking over de landsgrenzen heen...................................................................................................51
Samenwerken met de burger.............................................................................................................................52
Rol van de burger als onderdaan...................................................................................................................52
Rol van de burger als kiezer...........................................................................................................................52
Rol van de burger als klant.............................................................................................................................52
Rol van de burger als coproducent/partner..................................................................................................53
Rol van de burger als activist.........................................................................................................................53
Hoofdstuk 10: Europees bestuur.................................................................................................................. 54
De Benelux..........................................................................................................................................................54
De raad van Europa............................................................................................................................................55
De Europese Unie...............................................................................................................................................56
De Europese Instellingen....................................................................................................................................58
, De Europese Commissie................................................................................................................................58
Het Europees Parlement................................................................................................................................59
De Europese Raad..........................................................................................................................................59
De Raad van Europese Unie...........................................................................................................................60
Het Hof van Justitie van de Europese Unie....................................................................................................61
De Europese Centrale Bank...........................................................................................................................61
De Europese Rekenkamer en overige instellingen........................................................................................62
De Europese Besluitvorming..............................................................................................................................62
Vooruitgang, problemen en perspectieven........................................................................................................65
Hoofdstuk 11: De internationale context van bestuur (wereldwijd)...............................................................67
De veelvormigheid van internationale samenwerking......................................................................................67
Informele afspraken en informele organisaties.............................................................................................67
Afspraken buiten regeringen om...................................................................................................................67
Formele afspraken en organisaties: internationale gouvernementele organisaties.....................................68
Verschillen tussen internationale en gouvernementele organisaties...........................................................68
Inclusieve internationale organisaties...............................................................................................................69
De Verenigde Naties......................................................................................................................................69
De VN-hoofdorganen.....................................................................................................................................69
De VN-Familie................................................................................................................................................71
Exclusieve Internationale Organisaties..............................................................................................................72
ASEAN, Mercosur en de Afrikaanse Unie......................................................................................................73
NAVO..............................................................................................................................................................73
Wereldhandelsorganisatie en de OESO.........................................................................................................74
, Hoofdstuk 1: de bestuurlijke kaart van Nederland
Iedereen heeft wel ervaring met het openbaar bestuur (bv. Rijbewijs, paspoort, boete), maar
onze kennis van het openbaar bestuur is vaak fragmentarisch, onvolledig en bevooroordeeld.
Overheid wordt vaak als synoniem gebruikt voor het woord openbaar bestuur.
Wat is openbaar bestuur?
De werkelijkheid om ons heen kunnen we vanuit verschillende uitgangspunten indelen:
Juridisch: behoren alle organisaties met een publiekrechtelijke grondslag tot het
openbaar bestuur. (= dat het bestaan van een organisatie wettelijk vastgelegd is, zoals
dat van een gemeente. Verenigingen, stichtingen en vennootschappen zijn vanuit dit
oogpunt juist private organisaties)
Financieel: bedruipen organisaties zichzelf, door contributies (verenigingen) of door
verkoop van producten en diensten (bedrijven) of ze worden gefinancierd uit
algemene middelen (uit belastingen/premies/overheidssubsidies publieke
organisaties)
Doel of taakstelling: private organisaties behartigen een deelbelang, van bijvoorbeeld
aandeelhouders of leden. Publieke organisaties richten zich op het algemeen belang,
goede zorg, onderwijs, huisvesting etc. In veel gevallen is een publieke taak
vastgelegd in een wet, maar dat hoeft niet.
Wat tot openbaar bestuur wordt gerekend, hangt dus af van de gekozen invalshoek & het is
voortdurend aan veranderingen onderhevig.
Maatschappelijk middenveld = zijn onderdeel van de private sector met commerciële
actoren, die geen winstoogmerk hebben en vaak een algemeen belang nastreven.
(Ziekenhuis/ culturele instelling) (hebben vaak grote invloed op het openbaar bestuur)
Kenmerken Nederlands openbaar bestuur
Kenmerken van het Nederlands openbaar bestuur:
Constitutionele monarchie: koning is het staatshoofd (geen republiek), en is wat
betreft handelen gebonden aan de grondwet (dus geen absolute monarchie).
Rechtsstaat:
- Overheidshandelen is afhankelijk van de regels van het recht en wettelijke
bevoegdheden (= legaliteitsbeginsel);
- Burgers beschikken over grondrechten;
Gedeeltelijke 'scheiding der machten': wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende
macht zijn in zeer sterke mate onafhankelijk en controleren elkaar;
Scheiding van kerk en staat;
Parlementair stelsel: de bevolking kiest rechtstreeks het hoogste besluitvormende
orgaan (de Tweede Kamer) → indirecte democratie (niet vaak referenda), maar wel
poging tot burgerparticipatie.
- Pijler 1: Ministeriële verantwoordelijkheid (ministers zijn verantwoordelijk,
ook voor handelen staatshoofd en ambtenaren);
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MHofm. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.90. You're not tied to anything after your purchase.
