Summary
Samenvatting hoofdstuk 10 - Mens en Recht
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting hoofdstuk 10 vanuit het boek 'Mens en Recht' de 9e druk.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
AvansSociaal
Reviews received
Content preview
Samenvatting hoofdstuk 10 – Gezondheid Periode 4Inleiding
In de gezondheidszorg verkeren patiënten in een afhankelijke positie. Zij zijn afhankelijk van de zorg,
kennis en inzet van de zorgverleners. Bovendien moeten zij afgaan op de informatie die zij van
zorgverleners krijgen en is het niet altijd duidelijk wat voor hen de juiste zorg is. Het recht van
patiënten om zelf te beschikken ligt verankerd in grondwettelijke regels. De rechten en verplichtingen
van patiënten in verschillende situaties zijn uitgewerkt in een aantal wettelijke regelingen.
De wet- en regelgeving in de zorg is de laatste jaren enorm toegenomen en aan veranderingen
onderhevig. Professionals in de zorgsector worden geconfronteerd met zaken die met
gezondheidsrecht te maken hebben. Door goed op de hoogte te zijn van de juridische consequenties
van bepaalde problematiek, kan de professional wellicht preventief te werk gaan.
10.1 Uitgangspunten in het gezondheidsrecht
Tegenwoordig is er sprake van een meer gelijkwaardige relatie tussen patiënt en zorgverlener.
Zorgverleners moeten rekening houden met een patiënt die goed geïnformeerd wil zijn. De overheid
ondersteunt deze tendens, onder meer via enkele wetten die de positie van de patiënt in de
gezondheidszorg versterken en die hogere eisen stellen aan de kwaliteit van de zorgverlening. Deze
ontwikkeling is terug te vinden in een aantal uitgangspunten, die in deze paragraaf kort worden
behandeld.
10.1.1 Grondrechten en recht op zelfbeschikking
Een patiënt heeft het recht om beslissingen te nemen over een medische behandeling. Hij kan
bijvoorbeeld beslissen of hij wil worden behandeld en welke hij dan wenst. Dit wordt het
zelfbeschikkingsrecht van de patiënt genoemd. Een patiënt kan van dit recht gebruik van maken door
het opstellen van een wilsverklaring waaraan de zorgverlener zich moet houden.
Zelfbeschikkingsrecht = Recht van iedereen om zich in de gezondheidszorg tegen inbreuken
op de onaantastbaarheid van het lichaam en de persoonlijke levenssfeer te beschermen
Grondrechten: de basis van zelfbeschikking
Het zelfbeschikkingsrecht vloeit voort uit een tweetal belangrijke individuele grondrechten: het recht
op bescherming van de persoonlijke levenssfeer en de onaantastbaarheid van het lichaam. Als een
patiënt in een zorgsituatie verkeert, dan verkeert hij in een kwetsbare positie. De wet bepaalt daarom
dat een zorgverlener een geheimhoudingsplicht heeft over alle persoonlijke zaken.
Onaantastbaarheid van het lichaam houdt in dat er geen onderzoek en behandeling aan of in het
lichaam kan plaatsvinden als de patiënt dit niet wil. De wil van de patiënt kan alleen opzij worden
gezet door een wettelijke regeling die bepaalt dat dit kan. Verder betekent het zelfbeschikkingsrecht
dat een persoon het recht heeft om te doen met zijn lichaam wat hij wil. Dat betekent dat hij
toestemming moet geven tot behandelen en zijn wil kan bepalen ten aanzien van het voortzetten of
stoppen van een (vervolg)behandeling.
Levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding
Euthanasie en hulp bij zelfdoding zijn uitingsvormen van het zelfbeschikkingsrecht, maar dit recht is
bij wet gelimiteerd: er is sprake van een strafbaar feit als degene die euthanasie toepast of hulp biedt
bij zelfdoding niet aan de strenge eisen van de wet heeft voldaan.
,In de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtlvhz) worden de regels bij
euthanasie en hulp bij zelfdoding wettelijk vormgegeven.
Euthanasie = iemand verzoekt een arts om zijn leven te beëindigen, vanuit zijn recht op
zelfbeschikking
Hulp bij zelfdoding = het opzettelijk iemand bij zelfdoding behulpzaam zijn of het aanreiken
van middelen aan de patiënt, die de dood tot gevolg hebben
De wetgever beperkt de patiënt in zijn recht op zelfbeschikking door het strafbaar stellen van
euthanasie en hulp bij zelfdoding. Een arts die het leven van een patiënt op uitdrukkelijk verzoek
beëindigt, is niet strafbaar is al hij aan de in art. 2 Wtlvhz gestelde zorgvuldigheidsvereisten heeft
voldaan en een mededeling van de euthanasie doet aan de gemeentelijke lijkschouwer. Dezelfde
eisen zorgvuldigheidseisen gelden bij hulp bij zelfdoding door de arts. Een tweetal belangrijke eisen
van zorgvuldigheid zijn, dat er sprake moet zijn van een zorgvuldig en weloverwogen verzoek en van
ondraaglijk en uitzichtloos lijden van de patiënt.
De arts is niet verplicht aan de wens van een patiënt te voldoen en ook niet om deze door te
verwijzen naar een andere arts. De arts moet zelf ook voldoen zorgvuldigheidseisen, zoals de eis dat
de patiënt het uitzichtloos lijden zelf moet aanvaarden en de verplichting om te overleggen met de
familieleden en die ook te begeleiden. In de wet is bepaald dat de arts zijn handelen moet laten
toetsen door een van de vijf regionale toetsingscommissies euthanasie, die vaststellen of de arts aan
alle zorgvuldigheidseisen heeft voldaan.
In de nieuw in te voeren Wet toetsing stervenshulp aan ouderen (voor ouderen van 70 jaar en ouder)
staan zorgvuldigheidseisen opgenomen waaraan de professional zich dient te houden. De eisen zijn
vrijwel hetzelfde als die gelden in de Wtlvhz, maar er hoeft geen sprake te zijn van langdurig en
uitzichtloos lijden, de oudere hoeft niet te worden geïnformeerd over vooruitzichten en er hoeft niet
naar een andere oplossing gezocht te worden. Stervenshulp gebeurt op verzoek van de patiënt.
10.1.2 Zorgplicht van de overheid
De basis van het overheidsbeleid voor de gezondheidszorg ligt vast in de grondwet. Het grondrecht is
een instructienorm die gericht is aan de overheid. In dit geval is het zo dat de burger geen beroep kan
doen op het recht op gezondheidszorg. De overheid moet ervoor zorgen dat de gezondheidszorg voor
iedereen toegankelijk is en dat de kwaliteit is gewaarborgd. Zij heeft een inspanningsverplichting.
Instructienorm = een opdracht aan de overheid
Toegankelijkheid
In de praktijk zie je dat de overheid op allerlei manieren tracht de gezondheidszorg toegankelijk te
laten zijn voor iedereen in Nederland. De zorgverzekering, die een basisverzekering biedt met een
minimum aan basiszorg en een verhoging van de eigenrisicoregeling moet het zorgstelsel betaalbaar
maken. De Wet langdurige zorg (Wlz) is alleen toegankelijk voor langdurige en chronische patiënten
en dementerenden die 24-uurstoezicht nodig hebben. De Wlz richt zich op de meest kwetsbaren in
de samenleving. De Wmo 2015 geeft mogelijkheden voor zorg en ondersteuning van burgers om
ondanks ziekte of beperkingen te kunnen participeren in de samenleving.
Kwaliteit en de Wet BIG
De wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) bevordert en bewaakt de
kwaliteit van de beroepsuitoefening en beschermt de patiënt tegen ondeskundig en onzorgvuldig
handelen door beroepsbeoefenaren. Het gaat om zorg die rechtstreeks is gericht op een persoon.
, Voorheen was het verboden dat een onbevoegde zorgverlener geneeskunst uitoefende, maar dit
paste niet meer in onze samenleving. Ten eerste omdat patiënten zelf kunnen kiezen voor een
zorgverlener die zij het meest geschikt vinden. Ten tweede was het verbod niet te handhaven door
het grote aantal overtredingen. In de Wet BIG is opgenomen dat geneeskundig handelen in principe
vrijstaat. De keuze vrijheid van patiënten is hiermee vergroot.
De Wet BIG noemt verschillende handelingen die alleen mogen worden uitgeoefend door
beroepsbeoefenaren die daartoe bevoegd zijn. Deze handelingen noemt men voorbehouden
handelingen, zoals:
Verloskundige handelingen
Het onder narcose brengen
Op grond van de Wet BIG hebben deskundige zorgverleners recht op het dragen van een beschermde
titel als zij zijn geregistreerd. Dit betekent dat de patiënt ervan uit kan gaan dat de drager van deze
titel deskundig en voldoende gekwalificeerd is op een bepaald terrein. Als ze aan de wettelijke
vereisten van bekwaamheid voldoen, kunnen ze na inschrijving in het BIG-register de titel gebruiken
en vallen ze onder het medisch tuchtrecht.
Andere beroepen mogen ook nader aangewezen voorbehouden handelingen verrichten die expliciet
worden genoemd (34 Wet BIG-beroepen en 36a-beroepen). Deze beroepen zijn niet BIG-
geregistreerd en vallen niet onder het medisch tuchtrecht. Het gaat er om dat de opleiding tot deze
beroepen voldoet aan verschillende voorwaarden en opleidt tot voldoende deskundigheid, heeft de
opleiding titelregistratie, niet de zorgverlener zelf. Zorgverleners die de opleiding hebben gevolgd,
kunnen de opleidingstitel voeren en er is sprake van titelbescherming.
De Wet BIG regelt het medische tuchtrecht en een patiënt kan de zorgverlener voor de medische
tuchtrechter aansprakelijk stellen. Het tuchtrecht is dan ook een belangrijk middel voor behoud en
verbetering van de kwaliteit van de zorg.
Zorginfrastructuur
Sinds 1 januari 2013 is het mogelijk dat via de landelijke zorginfrastructuur door zorgverleners
informatie en gegevens van patiënten en hun medicijngebruik worden uitgewisseld. Er mogen geen
andere medische gegevens worden opgeslagen in het systeem, het gaat om de uitwisseling tussen
zorgverleners. Zorgverzekeraars hebben geen toegang tot het Elektronisch patiëntendossier (EPD).
Zorgverleners kunnen ook andere systemen voor gegevensuitwisseling gebruiken, als het systeem
maar voldoet aan de eisen in de WGBO en Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Zorgverleners
moeten hun patiënten expliciet om toestemming vragen om gegevens uit te wisselen en deze
toestemming moet worden geregistreerd.
10.1.3 Rechtspositie van patiënten
Geneeskundige behandelingsovereenkomst
De basis van de gezondheidszorgwetgeving vormt de Wet op de geneeskundige
behandelingsovereenkomst (WGBO). De wet is van toepassing in o.a. ziekenhuizen, maar geldt ook
voor individuele zorgverleners. Deze wet regelt de relatie tussen patiënt en zorgaanbieder. Wanneer
een patiënt de hulp van een zorgverlener inroept, ontstaat een geneeskundige
behandelingsovereenkomst op grond van de WGBO. De regels van het overeenkomstenrecht zijn van
toepassing en betekent dat patiënten in principe vrij zijn hun zorgverlener te kiezen, afhankelijk van
de zorgverzekering. De WGBO kent geen dwanghandelingen en het gaat meestal om een
inspanningsverplichting.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller AvansSociaal. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now