Summary
Samenvatting hoofdstuk 1 - Mens en Recht
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting hoofdstuk 1 vanuit het boek 'Mens en Recht' de 9e druk.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
1 review
By: geertruidapost • 7 year ago
Seller
Follow
AvansSociaal
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 1 – Recht en regels Periode 41.1 Waarom is er recht?
Het recht omvat een heel stelsel van regels waaraan zowel de overheid als de burger zich moet
houden. Die regels zijn bedoeld om de samenleving te ordenen en conflicten te voorkomen of op te
lossen.
In de Nederlandse samenleving leven en handelen mensen en organisaties met dikwijls verschillende
belangen. Om te voorkomen dat er conflicten ontstaan, kunnen er duidelijke afspraken worden
gemaakt. Soms is er geen sprake van verschillende of zelfs tegengestelde belangen, maar hebben
partijen verschillende verwachtingen.
De rechten en plichten van individuen en van de overheid komen voort uit normen en waarden die
algemeen gelden in de maatschappij. Door deze normen en waarden in zogenoemde rechtsregels
vast te leggen, met de wijze waarop die regels gehandhaafd kunnen worden, krijgt het recht vorm.
Rechtsregels = Regels die zijn vastgelegd in rechtsbronnen
Het recht brengt een doelmatige ordening aan in de samenleving. Tevens geeft het recht spelregels
voor gedragingen tussen individuen onderling en voor het handelen door de overheid. Daarnaast
stuurt het recht het individuele gedrag van burgers.
Recht en rechtvaardigheid zijn geen synoniemen van elkaar, maar het recht is in beginsel wel gericht
op rechtvaardigheid. Iemand die de wet overtreedt, moet een terechte straf ondergaan en het recht
moet de zwakkeren beschermen.
1.2 Vindplaatsen van het recht
Rechtsbron = Vindplaats van het recht
Pas als regels algemeen als rechtsregels zijn aanvaard en vastgesteld, behoren ze tot het recht. De
samenleving verandert en daarmee ook de inhoud van het recht, maar de vindplaatsen, de
zogenoemde rechtsbronnen, zijn nog steeds hetzelfde.
Vier rechtsbronnen:
1. De wet- en regelgeving
2. De jurisprudentie
3. De gewoonte
4. Verdragen
1.2.1 Wet- en regelgeving
Staten-Generaal = Eerste en Tweede kamer
Regering = Koning en ministers samen
Wetten bevatten rechtsregels die zijn vastgesteld door de overheid. Tot de overheid behoort onze
centrale volksvertegenwoordiging bestaande de Staten-Generaal. Ook lagere overheidsorganen
(minister, Provinciale Staten en gemeenteraad) kunnen rechtsregels vaststellen. De hoogste wetgever
in Nederland is de Staten-Generaal samen met de regering.
Wettenbundel = een verzameling officiële wetboeken die door een uitgever zijn geselecteerd
en samen in een boek zijn opgenomen
, Alleen wetten die afkomstig zijn van de hoogste wetgever worden met wet aangeduid. De hoogste
wet in Nederland is de Grondwet (Gw). De bepalingen in wetten (Bv. Burgerlijk Wetboek) zijn
genummerd en worden wetsartikelen genoemd.
Wet = Regeling afkomstig van de regering en de Staten-Generaal
Wetsartikel = Genummerde bepaling in een wet
In lagere regelgeving komt het woord wet niet voor. Een regeling die afkomstig is van de regering, dus
zonder dat de Staten-Generaal erbij betrokken zijn, wordt een Koninklijk Besluit (KB) genoemd. Er
zijn ook KB’s die geen regels bevatten. Een KB dat wel regels bevat, wordt een algemene maatregel
van bestuur (AMvB) genoemd.
Koninklijk Besluit = Regeling of ander besluit afkomstig van de regering
Algemene maatregel van bestuur = Koninklijk Besluit dat rechtsregels bevat
Een regeling afkomstig van een minister heet een ministeriële regeling. Provinciale Staten kunnen
regels vaststellen voor hun provincie, de gemeenteraad kan dit doen voor het grondgebied van de
gemeente. Een regeling van Provinciale Staten of van de gemeenteraad wordt een verordening
genoemd.
Ministeriële regeling = Regeling afkomstig van een minister
Verordening, provinciaal of gemeentelijk = Regeling afkomstig van de Provinciale Staten of
van de gemeenteraad
Nederland is lid van de Europese Unie (EU) en heeft een deel van haar regelgevende bevoegdheden
overgedragen aan organen van de EU. Deze organen stellen verordeningen en richtlijnen vast die
gelden in de gehele EU. Deze zogeheten gemeenschapsverordeningen en richtlijnen zijn daarmee
zelf hoger dan de Nederlandse Grondwet.
Gemeenschapsverordeningen en richtlijnen = Regelingen die door organen van de Europese
Unie zijn vastgesteld en die in de EU-lidstaten gelden
Tot de rechtsbron ‘wet’ behoren dus de wetten en lagere regelgeving in Nederland, en de hogere
regelgeving van de EU.
1.2.2 De jurisprudentie
Jurisprudentie = Uitspraken van rechters
Jurisprudentie ontstaat doordat algemene regels in de diverse wetten en in de overige regelgeving
moeten worden toegepast in individuele situaties, die vaak heel verschillend zijn. Het is de taak van
de rechter om uit te maken hoe de regels zijn bedoeld. Hij doet dit door de rechtsregels te
interpreteren en de uitkomst ervan te formuleren in een uitspraak. De benaming is afhankelijk van
het soort zaak of het niveau waarop er recht wordt gesproken.
Een uitspraak van de Hoge Raad der Nederlanden, de hoogste rechter in Nederland, heet een arrest.
Een rechter kan zelf de normen invullen die niet duidelijk genoeg in de wet staan, of die al wel in de
maatschappij gelden maar nog niet in de wet zijn beschreven. Omdat in de rechtspraak nieuw recht
wordt gevormd door rechters, wordt jurisprudentie ook wel rechtersrecht genoemd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller AvansSociaal. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
49160 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now