Summary
Samenvatting Sociologie 1
- Course
- Institution
- Book
Deze samenvatting bevat de slides en notities uit de les en het boek. Zelf behaalde ik een 15/20.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
2 reviews
By: Lisaanya • 6 year ago
By: AJ_ • 7 year ago
Seller
Followlaureeylenbosch
Reviews received
Content preview
Sociologie: een inleiding1. Deel 1: De sociologie ontdekken
1.1. Hfd 1: De sociologische verzuchting
1.1.1. Wat is sociologie?
• Definities:
De Franse socioloog Raymond Aron zei: ‘Hoe moeilijk het is om tot definitie vd sociologie te
komen’
De Duitse socioloog Max Weber omschreef het als ‘Wetenschappelijke poging om het sociale
handelen te begrijpen, met de bedoeling op die manier tot een causale verklaring van het
verloop en de effecten van dat handelen te komen.’
Sociologie is een vorm van sociaal onderzoek dat veel verschillende vormen aanneemt. Hierbij
moeten nog 2 dingen gezegd worden:
1. Sociologen doen ook wat psychologie, antropologie & politicologie doen
Antropologen, historici, politicologen & sociologen vertonen grote gelijkenis zoals bij het
bestuderen dezelfde verschijnselen, ze hebben soortgelijke opvattingen over wat als verklaring
kan gelden, hanteren dikwijls zelfde theorieën, beroepen zelfde grondeleggers, beschouwen
zelfde auteurs als ‘klassiek’ OF onderzoekers met bijdrage blijvende waarde
2. sociologische verklaring causaal/ oorzakelijke zijn
sociologie moet oorzaak-gevolg relaties kunnen verklaren.
Definities worden gebruikt verschijnsel vast te leggen MAAR zijn minder geschikt verschijnsel
te begrijpen. Dit geldt voor sociologie. Sociologie is een levendige wetenschap die onder
invloed v haar eigen bevindingen & inzichten geregeld vernieuwt.
we gaan de sociologie exploreren en dus bekijken als een avontuur i.p.v. een levenloos
object.
1.1.2. Wat de sociologie ons leert
• De belangrijkste les
De belangrijkste les van de sociologie is ‘Alles is contingent, MAAR daarom niet arbitrair. Dit
wil zeggen dat haast alles wat in maatschappij bestaat ook anders had kunnen zijn. Deze
dingen zijn contingent (= niet noodzakelijk, noch onmogelijk is). Maar de dingen zijn daarom
niet arbitrair, het is niet omdat bepaalde instellingen ook anders had kunnen zijn, dat er geen
goede redenen bestaan voor vorm die bij ons heeft aangenomen. De sociologie heeft dus een
dubbele les ‘alles is contingent, maar daarom niet arbitrair of willekeurig’
Vb. Murdock-files.
De antropoloog George Murdock heeft in 565 culturen onderzoek gedaan naar het
huwelijkssysteem. Hieruit bleek dat slecht 20% van alle culturen het monogame huwelijksstelsel
aanneemt. Daarentegen nemen 80% van de culturen de polygame vorm aan. Hierin bestaan 2
verschillende soorten:
1. Polygenie= veelwijverij. Dit is een huwelijksstelsel waarbij een man verschillende vrouwen
heeft.
2. Polyandrie, hierbij heeft een vrouw verschillende mannen MAAR dit komt slechts in 4 van alle
onderzochte culturen voor.
Het besef van andere culturen bestond toen al, toch werd dit dikwijls ontkent. Er was wel
sprake van diversiteit MAAR dit was alleen omdat de andere culturen achterlijk waren en zich
nog verder moesten ontwikkelen. Deze culturen gingen zich uiteindelijk ook ontwikkelen en
uiten in dezelfde instellingen, wetten en gewoonten, net zoals de Europese en Amerikaanse
cultuur. Vanaf de 17e eeuw was er echter wel sprake van bewustzijn over andere culturen.
Volgens Blair Pascal ‘ Wat geldt als waarheid aan de ene kant Pyreneeën, is dwaasheid aan de
andere kant’
1
, • Contingentie
Speelt een zeer belangrijke rol in de sociologie. Door dit besef kunnen we ons afvragen waarom
bepaalde individuen afwijkend gedrag vertonen. Dit afwijkend gedrag moet door de
samenleving worden geproduceerd, want de normen die we hanteren om afwijkend gedrag te
beoordelen zijn van sociale oorsprong. (Becker)
Dit wil niet zeggen dat de samenleving crimineel gedrag kan begrijpen maar de normen die de
samenlevingen hanteren verschillen van de ene tot andere samenleving. Dit is ook de rede
waarom in de ene samenleving een bepaald fenomeen wel als crimineel aanschouwd wordt en
in een andere samenleving niet.
Vb. Verkrachting binnen het huwelijk wordt in bepaalde samenlevingen aanzien als crimineel
terwijl dit in andere culturen niet mogelijk is, omdat de man recht heeft op zijn vrouw of dit nu
met of tegen haar zin is.
Wat we moeten duidelijk maken is dat sociologie met betrekking tot afwijkend gedrag een
dubbele taak heeft:
1. Verklaren waarom bepaalde individuen tot afwijkend gedrag komen
2.Verklaren waarom bepaalde gedragingen in bepaalde samenlevingen afwijkend zijn en in
andere samenlevingen niet.
1.1.3. Contingent, maar niet arbitrair
Jean-Jacques Rousseau vroeg zich af hoe men mensen ertoe koon brengen de wet te eerbiedigen
als ze zich ervan bewust waren dat ze deze wetten zelf gemaakt hebben.
Mensen respecteren wetten OMDAT ze denken dat deze wetten van buitenaf ( door
God/opperwezen) opgelegd worden. Wanneer ze weten dat wetten, reglementen en gewoonten
eigen producten zijn, dan zal het respect verdwijnen.
In zijn Contrat Social schreef hij dat mensen wetten enkel zullen respecteren & plichten enkel
zullen naleven als religie daartoe aanzet & motiveert . Religies moeten doelbewust bijdragen tot
burgerdeugd.
d.w.z. goede, degelijke burgers kweken
Rousseau had kritiek op het Christendom omdat het deze taak onvoldoende opnam. Dus bedacht
hij de ‘Civiele Religies’ waar de aandacht voor burgerdeugd centraal stond en niet God MAAR de
mens het middelpunt was. De mensen zijn makers van de organisatie van de samenleving.
Karl Marx zei: ‘mensen maken hun eigen geschiedenis, doch niet onder de voorwaarden die ze zelf
kiezen.’
• Verlichting en Tegen-Verlichting
In de discussie tussen de Verlichten & Tegen-Verlichting werden de fundamenten van de
sociologie gelegd. Sociologie kan beschouwd worden als een poging om de Verlichting en de
Tegen-Verlichting te verzoenen.
De aanhangers van de Verlichting verwerpen religie als ordehandhaver, de rede is de grondslag
van de maatschappelijke orde. Men denkt ook dat redelijk handelen leidt tot vooruitgang en
geluk
Maar de aanhangers van de Tegen-Verlichting daarentegen vinden dat religie noodzakelijk
voor het scheppen van orde. Want het besef dat mensen zelf de wetten zouden opstellen, zou
leiden tot geen wederzijds respect. Ook nemen ze aan dat redelijk handelen zou leiden tot
egoïsme, sociale ontreddering, vervreemding en onrecht. Ze hebben geen positief beeld van de
menselijke natuur OMDAT ze vinden dat mensen alleen handelen uit eigenbelang.
Zij vinden dat godsdienst en gezag nodig zijn om de samenleving te regelen.
• Grondlegger van de sociologie: August Comte
2
,Hij heeft de term ‘sociologie’ bedacht & gebruikte deze om zijn intellectueel werk te
omschrijven. Hij was vooral aanhanger van een sterk zakelijke, strakke wetenschappelijke op
observatie en logica gesteunde sociologie, dit noemde hij ‘Positieve Sociologie’.
De aandacht moest gaan naar het ontdekken van onveranderlijke regelmaten in het gedrag.
Kennis en theorie zorgen ervoor waargenomen feiten te coördineren tot grotere gehelen.
Comte was een voorstander van de Verlichting, hij zei dat er 3 stadia waren in de menselijke
ontwikkeling, namelijk; die van het religieuze, die van het metafysische en die van het
wetenschappelijke denken. In het laatste stadium zou het menselijke handelen en de
samenleving door de rede worden geleid en de positieve sociologie zou daarbij helpen.
Toch was hij gevoelig voor de argumenten van de Tegen-Verlichting. Hij geloofde niet dat het
volgen van rede zou zorgen voor een goede en geregelde samenleving. Maatschappelijke orde
komt niet voort uit individueel redelijk gedrag en wordt niet door dwang alleen in stand
gehouden. Hij zei dat respect voor wetten en de maatschappelijke orde een irrationele
grondslag hebben. Zonder een geloof te hebben en DUS alleen maar de rede te volgen zou dit
leiden tot bijgeloof, onverklaard respect voor gezag en verleiding door en manipulatie van
rituelen tot gevolg.
Het menselijke handelen wordt niet alleen geleid door de rede, maar ook emoties, gevoelens en
impulsen. Het komt erop aan deze, samen met de rede, goed te kanaliseren om te komen tot
goede en positieve doelen. Dit kan niet enkel door de rede via wetenschappelijk denken aan te
spreken. Daarvoor is een andere instelling nodig die rede en emoties, denken en voelen van de
mensen kan samenbrengen en oriënteren. Hij besefte dat de ENIGE instelling die daarin
geslaagd was, religie is. Maar de religies uit het verleden hadden afgedaan omdat deze de rede
nooit aanvaard hadden. Daarom probeerde hij een nieuwe religie leven in te blazen, namelijk:
de religie van de Mensheid. Hierin stond geen God, maar wel de mens centraal. De capaciteit
van de mensen om energie op wenselijke doelen te richten.
In zijn ‘Système de Politique’ schreef hij ‘De God van de monotheïsten is het hoofd van een
verwerpelijke en belachelijke samenzwering geworden, die verhindert dat sociale vooruitgang
wordt geboekt doordat een denkbeeldige beloning in het hiernamaals in het vooruitzicht
wordt gezet.’
De mensen moesten zich bewust worden van de rol die ze spelen in het scheppen van sociale
orde. MAAR zonder dat dit leidde tot het gevoel dat alles willekeurig is en dat het enkel onder
dwang en misleiding gehandhaafd kan worden. Dit idee speelt vandaag de dag nog een grote
rol in de sociologie.
• Debat tussen Habermas & Luhmann
De vraag van het debat was: Waarom is de maatschappelijke orde niet arbitrair?
Habermas: Hij juicht het werk van de wetenschap toe, maar beseft ook at e wetenschappelijke
rede ons niet kan zeggen wat we moeten doen. Het kan ons wel zeggen hoe efficiënt iets is
MAAR de uiteindelijke beslissing maken we zelf.
De beslissingen die we maken (op individueel en maatschappelijk niveau) bepalen hoe de
maatschappij eruit ziet.
we hebben dus nood aan een methode om openlijk met elkaar te communiceren en zo de
juiste beslissingen te maken. Hij was van mening dat door zo’n open, wetenschappelijke
communicatie de redelijke mensen het eens zouden worden over hoe ze bepaalde problemen
moeten aanpakken. Op deze manier zouden de regels en de instellingen die we zelf maken,
ophouden arbitrair of willekeurig te zijn. we kunnen het willekeurige dus laten verdwijnen.
Luhmann: Hij is van oordeel dat we met het contingente moeten leren leven door het arbitraire
gewoon te aanvaarden. Hij gelooft niet dat de mensen het eens kunnen worden in een redelijke
discussie, omdat mensen nu eenmaal andere meningen hebben over wat prioritair is. Daarom
3
, bedacht bij de meerderheidsregel, dit wil echter NIET zeggen dat de meerderheid gelijk heeft.
Maar als we ze niet respecteren dan is er kans op nog meer chaos en willekeur.
Een andere manier om het arbitraire te aanvaarden is volgens het rechtspositivisme. Als een
wet op een correcte wijze tot stand is gekomen dan verdient deze respect, ook al ben je het er
niet mee eens. Luhmann vind zich in de standpunten van de Tegen-Verlichting. Hij vindt religie
dus ook een goede manier om het arbitraire te aanvaarden.
sociologie is een van de manieren waarop mensen zoeken naar wat orde mogelijk maakt in
een samenleving die ze zelf scheppen.
1.1.4. Waarom al die zorgen om orde?
Sociale orde is NIET het behouw van bestaande wetten, machtsverhoudingen en instellingen.
MAAR sociale orde is wel de mogelijkheid om tot nageleefde regels te komen. Vb. verkeersregels
Sociale orde zorgt voor een mate van voorspelbaarheid en berekenbaarheid.
Hoe komen we tot zo’n sociale orde?
Dit is het probleem van de orde. Mensen zijn al lang gestopt met denken dat sociale orde het
gevolg is van een Goddelijk ingrijpen of door de natuur bepaald is. De mens neemt de
bestaande orde dus in eigen handen. Eén ding is duidelijk: er zijn regels nodig. Anders is er
geen voorspelbaarheid, noch berekenbaarheid. MAAR welke regels zijn absoluut nodig en dus
niet-arbitrair? Wat is dus niet-contingent en dus noodzakelijk? Dit is het probleem van de niet-
arbitraire contingentie. Tot nu toe is dit nog steeds een onbeantwoorde vraag.
1.1.5. De legitimerende derden
Er zijn slechts 3 bronnen van het niet-contingente, niet-arbitraire:
• Natuur
De mens is een fysiek organisme en heeft daarbij beperkingen (vb. Vliegen). Moesten deze
beperkingen er niet zijn geweest, dan had onze samenleving er anders uitgezien. Toch verlegt
of overwint de mens bepaalde beperkingen. De vraag is’ zijn sommige
gedragingen/kenmerken door de natuur bepaald en DUS in elke cultuur terug te vinden of
niet?
Vroeger werd er vaak op onwetenschappelijke manier beroep gedaan op natuur. Vb. De
theorie van Hayek: de markteconomie is volgens hem een ordening die overeenstemt met de
‘aangeboren instincten’ van de mens. Inzicht in de ware natuur van de mens leidt tot een keuze
voor radicale vormen van de vrije markteconomie.
Als reactie hierop hebben sociologen lange tijd ontkent dat de genetica relevant kon zijn voor
het menselijke handelen. Met andere woorden: men verwierp de genetica.
we weten dat de natuur een bron is van niet contingente regels, MAAR we weten nog niet
welke regels dat zijn. Daarom nemen we voorlopig aan dat alles contingent is.
• Geschiedenis
De keuzes die samenlevingen maken en de paden die ze inslaan, beperken latere
keuzemogelijkheden en maken sommige keuzen moeilijk of onmogelijk.
Vb. Er zijn samenlevingen die bestonden zonder moderne technologie. TOCH is het voor ons
ondenkbaar dat onze samenleving ooit een vorm zal aannemen zonder deze moderne
technologie.
Door dit besef kan men de vraag stellen of we aan de geschiedenis geen dwingende volgorde
kunnen toeschrijven.
Vb. August Comte: religie metafysica positivisme
Vb. Marx: de geschiedenis kent een dwingende ontwikkeling waarvan de verschillende stadia
voorspelbaar zijn en dus ook het eindstadium. Het eindstadium zou veelbelovend zijn:
afwezigheid van beperkingen, aangename orde waarin niets arbitrair is,… = onvermijdelijke
revolutie.
Het verleden legt dus beperkingen op maar welke dat nu zijn en hoe dwingend deze juist zin,
is niet duidelijk. Net zoals beroep op de natuur, is een beroep op geschiedenis ook een poging
tot het beperken van de keuzemogelijkheden van de mens.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller laureeylenbosch. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.37. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now