Die Graad 10 Geografie Notastel is die perfekte studiemaat vir enige student wat in hul aardrykskundeklas wil uitblink. Met sy kleurvolle ontwerp en maklik verstaanbare formaat, sal hierdie notastel studente help om inligting te behou en hul begrip van die onderwerp te verbeter. Of jy nou 'n visuel...
, GEOGRAFIESE INLIGTINGSTELSELS [GIS]
GIS → gerekenariseerde sisteem bestaande uit of hardware, sagteware, data, mense &
metodes wat ontwerp is om ruimtelike geografiese data en nie-ruimtelike geografiese
data in te lees, te bestuur, te manipuleer, te ontleed, te modelleer en vertoon
komplekse beplanning en bestuursprobleme op te los
• Geografie: Studie van die werklike wêreld. Fisiese en kulturele wêreld met sy
spasiëringspatrone van mense, die omgewing en hul interaksie met mekaar.
• Inligting: Stel prosesse wat rou data gebruik om inligting saam te stel wat in
besluitnemingsprosesse gebruik kan word
• Stelsels: groep gebonde voorwerpe en aktiwiteite wat op mekaar inwerk
NOTA’s:
GESKIEDENIS VAN GIS:
u stoor geografiese data in
1800’s → handgetekende kaarte > voorstel
digitale formaat → rekenaar &ontleed van groepe geografiese
u spesifieke data deur 'n afhanklike verskynsels =
gebruiker oorgeplaas arbeidsintensief & tydsaam
Vroeë 1900’s = begin van massadrukwerk van
u regering, nywerhede,
grafika
grondbeplanners, binnelandse
→ kleure = elk op ander drukplaat
sake, penbaresektorkantore → verskillende soorte kaartinligting
en private gebruikers op verskillende lae
u Mense = sleutelrol in die Middel 1900’s = ontwikkeling van
ontwikkeling van GIS- rekenaarapparatuur & -
programmatuur
programmatuur wat
→ kaarte = aparte deursigtige
belangrike geografiese plastieklae geproduseer & bo-oor
inligting vaslê mekaar geplaas = vergelyk
u Geograwe → beplan (waar om geografiese verskynsels
nuwe nedersettings te → kernwapennavorsing = algemene
rekenaarkartografie-toepassings
ontwikkel, damme te bou),
1955 – 1960 = ruimtewedloop begin
waar om op te tree (gee u Rusland = Spoednik 1 > 1957
aandag aan hoë vlakke van u VSA = Explorer 1 > 1958
besoedelende stowwe in 'n u Ontwikkeling van Globale
bewaringsgebied) en evalueer Navigasiesatellietstelsels
1960 = eerste GIS
(die uitwerking van suur
u Tomlinson = vader van GIS > 1960 =
mynwater op plaaslike DATA stoor vir Kanadese
inwoners) Grondinventaris [1 : 50 000 skaal]
u Gebruik → voortdurend u Harvard 1966 >
uitgebrei deur nuwe data en Ruitenetgebaseerde
karteringsprogram
nuwe tegnologie
u 1970 = privaatmaatskappye
u spesifieke en aangepaste
verkoop GPS
data of inligting u Wêreld Geodetiese Stelsel > 1984
1990 = GIS algemeen deur nasionale &
provinsiale regerings sektore gebruik
2010 + = IKT > GIS deur Google & GPS
(globale posisioneringstelsel)
, DIE WAARDE VAN DIGITALE DATA
u ↑ hoeveelheid inligting wat ingesamel, gestoor, ontleed en vertoon kan word
u inligting = rekenaarstelsel gestoor en in syfervorm gemanipuleer [syfer, letter en
kleur = syferkode]
u Inligting = maklik geselekteer, gesorteer en grafies vertoon
AFSTANDSWAARNEMING
→ wetenskap wat inligting oor die aardoppervlak inwin sonder om werklik daarmee in
kontak te wees [weerkaatse / uitgestraalde energie > bespeur & registreer → verwerk,
ontleed & toepassing inligting]
7 ELEMENTE:
1. Son = bron van elektromagnetiese energie
2. Sonenergie = golwe > beweeg deur atmosfeer [sateliete = energie (radiogolwe)]
3. Energie = aardoppervlak > golfbande & wisselwerking met oppervlak [geabsorbeer,
uitgestraal, teruggekaats]
4. Afstandsensors = energie in verskillende golfbande bespeur & regsistreer inligting
5. Energie inligting = elektroniese seine → grondstasie (omskakel van inligting > kaarte >
satellietbeelde)
6. Mense → satellietbeelde = inligting oor aarde
7. Kaarte / modelle = nuwe kennis oor gebied te ontwikkel / help oplos van
omgewingsprobleme
ELEKTROMAGNETIESE ENERGIE SATELLIETE & SENSORS
→ golflengtes = bande → elkeen = sensors > bespeur inligting
→ sensors op satelliete = energie buite sigbare
spektrum bespeur
, LUGFOTO’S ; ORTOFOTOKAARTE ; SATELLIETBEELDE
VERSKILLENDE SOORTE BEELDE:
GIS HORISONTALE FOTO
→ ruimtelike inligting > beelde : geoverwys → kamera = horisontaal op onderwerp
met behulp van opnametegniete & GPS
SKUINSLUGFOTO SATELLIETBEELD
→ lugkamera wat tussen horisontaal / → digitale prentagtige beeld van
vertikaal geneem is > toon syaansigte & afstandswaarnemingdata > sensors aan
maklike identifikasie van terreinbakens satelliete
LAEHOEKSKUINSLUGFOTO VERTIKALE LUGFOTO
→ grond-oppervlak sigbaar ( horison ) → kamera = onder aan vliegtuig > direk
→ kamera-as = 30° van vertikaal oorhoofs
HOËHOEKSKUINSLUGFOTO → terreinbakens = korrekte ruimtelike
→ grond-oppervlak kenmerke + horison verhouding
sigbaar → slegs bo-aansig (verskynsels )
→ kamera-as = 60° van vertikaal → kamera-as = 90° vertikaal tot grond
GEBRUIKE : VERTIKALE LUGFOTO’S, ORTOFOTO’S & SATELLIETBEELDE [KARTERING]:
VERTIKALE LUGFOTO’S
→ Oorvleuelende foto’s > vertikaal bo die grond geneem →
spesiaal aangepaste kamera
→ Duisende foto’s > vliegtuig = beplande roete
→ gebruik om topografiese kaarte te skep
→ groter skaal as topografiese kaarte = verskynsels
groter
VOORDELE NADELE ONTWIKKELING
u Bron van ruimtelike data u Die skaal = net in die u Kameras =
→ kartering middel korrek geoutomatiseer +
u Beskikbaar in verskillende u meeste beelde = swart- filmgehalte ↑
skale wit u Foto’s → kamerafilm
u Versameling = historiese u Moet geskandeer & ontwikkel = nie meer so
rekord van foto’s > gedigitaliseer word = baie vir kartering kaarte
monitor nedersettings, kartering gebruik
ekonomiese groei en
ontwikkeling → 1930
ORTOFOTO’S & ORTOFOTOKAARTE
→ vele vertikale lugfoto’s wat mekaar gedeeltelik
oorvleuel het = skaalkorrekte beelde
→ deur kaartinligting by ortofoto’s te voeg
→ Ortofotokaart = kombinasie van 'n kaart en 'n foto
→ groter skaal (1:10 000) as die topografiese kaart =
verskynsels groter.
→ kontoerlyne daarop gesuperponeer > sin vir die
reliëf van die landskap = noodsaaklike inligting
verskaf
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller notedx19. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.40. You're not tied to anything after your purchase.
