- Suiker (koolhydraten)
- Lipiden (vetten) vetzuren en glycerol
- Proteïnen (eiwitten) aminozuren, peptiden
- Nucleïnezuren (RNA en DNA) nucleotiden (ATP) en basen
Suikers (koolhydraten)
Bouwstenen: monosachariden
Bindingen: glycosidebindingen (=> disachariden, oligosachariden, polysachariden)
Belang stereochemie (zie volgende slide)
Niet gecodeerd in het genoom (wel de enzymen die de suikers aanmaken)
Polymeren geen unieke grootte, dus molecuulmassa variabel getal
Meest abundante biomoleculen op Aarde
Belang: voeding, metabolisme, biomedische toepassingen
Belangrijke functies:
o Energiebron in gezonde en minder gezonde voeding
o Structuurgevende moleculen
Disachariden
Glycosidebinding: drie belangrijke dissachariden
Glycosidebinding = Binding die 2 monosachariden verbindt
Sucroseverbruik: relatie met caries en met obesitas/diabetes
Lactose: Belangrijkste suiker in moedermelk en koemelk “uitvinding” van zoogdieren
Maltose: Tussenproduct in: * pijsvertering van zetmeel * Bierproductie (mouten)
Oligosacchariden: belang voor de structuur van membranen (zie ook
bloedgroepen)
Zeer veel mogelijkheden:
Glycoproteïne
1. Soorten bouwstenen
2. Soorten glycosidebindingen
Polysacchariden: cruciale structuurgegevende moleculen
Belangrijkste structuurpolymeer Cellulose in planten:
Celwanden
Houtvezels
Belangrijkste structuurpolymee Chitiner in ongewervelde dieren
Insecten (exoskelet)
Schaaldier (pantser)
Zetmeel: Onvertakt = amylose Vertakt = amylopectine
D-glucose-polymeer, belangrijkste energiereserve in planten (knollen, bollen, zaden)
Glycogeen: functioneel belangrijke (maar mineure) energiereserve in lever en spieren
Dextranen: Energiereserve van bacteriën in mondholte => spelen een rol in het ontstaan van tandplaque en
tandsteen
Glucosaminoglycanen
1
, Bouwstenen afgeleiden van reguliere suikers
Sterk polair, negatieve ladingen => binden veel water
Repeterende disacharide-eenheid, zeer lange strengen
Sommige zijn covalent verbonden aan eiwit => proteoglycanen
Functies in de extracellulaire ruimte (bindweefsel, bloedbaan, kraakbeen, gewrichten)
Belangrijkste structuurpolymeer hyaluronzuur in
o Glasachtig lichaam van het oog
o Navelstreng
o Gewrichtsvloeistof
Belangrijkste structuurpolymeer heparine bloevaatwand (bekleding)
o Natuurlijke antistolling
o Medische toepassing antistolling
Glucosaminoglycanen ze bestaan uit 95% suikers en 5% eiwitten
Negatief geladen
Ontstaan door repeterende disacharide
Lipiden
Bouwstenen: vetzuren + alkoholdrager (glycerol, cholesterol)
Bindingen: ester en etherbindingen
Chemisch zeer divers (zie volgende dia’s); maar altijd hydrofoob effect
Niet gecodeerd in het genoom (wel de enzymen die de lipiden aanmaken)
Belang: voeding, metabolisme, membranen, biomedische toepassingen
Belangrijke functies:
o Energiebron in gezonde (olijven) en minder gezonde voeding (boter)
o Vorming van biologische membranen
Vetzuren
Lengte: even aantal C-atomen (verklaring: mechanisme van synthese); onvertakte koolwaterstofstaarten
Bindingen:
o alleen enkelvoudige C-C bindingen (=> verzadigde vetzuren)
o ook cis- C=C bindingen (=> onverzadigde vetzuren)
Namen: triviale namen kennen (zie tabel 1.2 boek); strukturen kunnen
herkennen, niet kunnen tekenen
Belang: Vrije vetzuren zijn belangrijke metabolieten, vetzuren veresteren aan een alkoholgroep => lipiden
Triglyceriden = triacyl-glycerolen
Opbouw: drie vetzuren (onvertakte koolwaterstofstaarten) veresterd met de drie OH-groepen van glycerol
Bindingen:
o alleen enkelvoudige C-C bindingen (=> verzadigde vetzuren) => dierlijke vetten, hoge smelttemperatuur
o ook cis- C=C bindingen (=> onverzadigde vetzuren) => plantaardige olieën of visolie; lage smeltT
Verklaring: zwakke vanderwaals interacties meer uitgesgesproken bij verzadigde vetzuren
Belang: belangrijke macronutrient (=> energie) en belangrijkste energievoorraad (=> vetweefsel)
Membraanlipiden: glycerolipiden en sfingolipiden
Opbouw glycerolipiden:
o twee vetzuren(=> verzadigd/onverzadigd) op naasteengelegen OH-groepen
glycerol
o derde OH-groep glycerol veresterd met een fosfaatgroep = samen
fosfatidylgroep
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lorejansens123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.19. You're not tied to anything after your purchase.