Blauwe post-its in het boek!
1. Wat is sociaal recht? Op zoek naar bestaanszekerheid
Hoe komen mensen aan geld, aan een inkomen?
- Werken (= de voornaamste bron van inkomen)
- Erfenis
- Uitkeringen
- Illegale activiteiten
- Aandelen
- Beleggingen
- …
→ We hebben allemaal een inkomen nodig, want dit zorgt voor bestaanszekerheid.
Definitie recht: het geheel van afdwingbare regels die opgesteld zijn door de samenleving en bedoeld
zijn om de maatschappij te ordenen.
Als mens gaan we op zoek naar bestaanszekerheid:
- Via eigen inkomsten
o ARBEIDSRECHT
- Na confrontatie met een ‘sociaal risico’
o SOCIALE ZEKERHEID
o SOCIALE BIJSTAND
Definitie sociaal recht: een rechtsgebied dat in België bestaat uit het sociale zekerheidsrecht en het
arbeidsrecht.
Wat betreft het sociaal zekerheidsrecht bevindt dit rechtsgebied zich op het terrein van
het publiekrecht, omdat het dan gaat om de verhouding tussen de gerechtigde van een
sociale uitkering en de overheid.
Op het terrein van het arbeidsrecht bevindt dit rechtsgebied zich op het terrein van het privaatrecht,
omdat het daar gaat om de overeenkomst tussen de werkgever en de werknemer:
de arbeidsovereenkomst.
Er zijn verschillende statuten om op zoek te gaan naar bestaanszekerheid (: drie soorten van ‘arbeid’):
- Werknemer: je tekent een contract (= arbeidsovereenkomst) en werkt voor een werkgever
- Zelfstandige: oefenen een beroepsactiviteit uit zonder arbeidsovereenkomst met een werkgever.
Zij sluiten een aannemingsovereenkomst met een opdrachtgever
- Ambtenaar: mensen die voor de overheid werken
o ELK STATUUT HEEFT ZIJN EIGEN ARBEIDSRECHTELIJKE BESCHERMING
EN/OF SOCIALE ZEKERHEIDSSTELSEL
▪ Er zal altijd een opvangnet zijn in sociale zekerheidsvorm, los van welk statuut
je hebt. Arbeidsrechtelijk is dit niet het geval → vooral gericht op de
werknemer en de relatie tussen werknemer en werkgever
,Samenvatting sociale wetgeving 2022-2023
Juristen splitsen arbeidsrecht en sociale zekerheidsrecht op, maar in deze lessen horen deze twee soorten
bij elkaar → verhaal van het sociaal recht/sociale wetgeving!
2. Historisch overzicht van de sociale wetgeving
De sociale wetgeving is
ontstaan eind 19de eeuw. Het
is maar ontstaan door
bepaalde historische
gebeurtenissen (referentie
naar de film Deans).
- Voor de Franse Revolutie
o Sociale en economische leven werd beïnvloed door het stelsel der corporaties → strenge
reglementering waardoor het voor de werknemers praktisch onmogelijk was om het tot
meester te brengen
o Strenge reglementering was in strijd met de nieuwe ideeën van vrijheid en gelijkheid
die door de Franse Revolutie werden gelanceerd
▪ Individu moest vrij zijn en mocht niet beperkt worden in zijn mogelijkheden
▪ Voor het sluiten van arbeidsovereenkomsten (AO) was vooral vrijheid van
arbeid belangrijk (vrije wilsuiting en gelijkheid tussen partijen bij het sluiten
van een AO) → deze vrijheid was theoretisch: arbeid = de enige wijze om in
hun levensonderhoud te voorzien
- Wet Le Chapelier (1791)
o Verbood de vereniging van burgers met eenzelfde beroep en stand → er waren dus geen
vakbonden want dat was illegaal
o Afgeschaft in 1867
o Werknemers stonden onbeschermd tegenover de werkgever
o Liberalisme van Adam Smith: de overheid mocht niet tussenkomen om verplichtingen
op te leggen aan de werkgevers ten gunste van de werknemers
- Cijnskiesrecht
o Enkel stemrecht voor wie een minimum aan belastingen betaalde
▪ Men koppelt het inkomen aan stemrecht met als gevolg dat enkel de rijken in
het parlement zaten
o 1893: algemeen meervoudig stemrecht → alle mannen waren stemgerechtigd, maar het
aantal stemmen was afhankelijk van de betaalde belastingen en de gezinstoestand
o 1919: algemeen enkelvoudig stemrecht → alle mannen waren stemgerechtigd en
hadden één stem
o 1948: vrouwen kregen stemrecht
- De ‘sociale kwestie’
o Wantoestanden: zeer lange werktijden, zeer lage lonen, geen ingrijpen van politieke
wereld, vrouwen- en kinderarbeid, geen enkele vorm van sociale zekerheid, stevige
onlusten
▪ GEVOLG: mensen komen op straat en machthebbers voelen aan dat ze niks
anders kunnen dan arbeiders rechten geven
, Samenvatting sociale wetgeving 2022-2023
- Er komt reactie
o Vakbonden erkend
o Eerste kleinschalige initiatieven van sociale zekerheid
o Eerste wetgevende initiatieven ter bescherming van werknemers
o Stroomversnelling na hervorming kiesstelsel
ste
- 20 eeuw tot nu
o Uitbouw arbeidsrechtelijke bescherming
o Uitbouw huidige sociale zekerheidsstelsel
o De bestaande wetten worden nog regelmatig aangepast en aangevuld met nieuwe
maatregelen
o In deze bestaansgeschiedenis zie je het doel van deze rechtstak → mensen in
bescherming nemen
3. Arbeidsrecht
Definitie arbeidsrecht: de tak van het recht die de verhouding tussen een werkgever en een
werknemer regelt. Het arbeidsrecht valt uiteen in het individueel en het collectief arbeidsrecht.
- Individueel arbeidsrecht: tussen één werkgever en één werknemer
Arbeidsovereenkomst
Soorten – inhoud
Afwezigheden
Ontslag
Arbeidsreglementering
Loonbescherming
Arbeidsduur
Welzijn
- Collectief arbeidsrecht: tussen één/meerdere werkgever(s) en een groep van werknemers,
rechten en plichten tussen werknemers en werkgevers als collectiviteit (groepen)
Vakbonden en werkgeversorganisaties
Sociaal overleg
Collectieve arbeidsovereenkomsten
4. Sociale zekerheidsrecht
Definitie sociale zekerheid: omvat het geheel van maatregelen en instellingen die tot doel hebben
aan elke burger voldoende bestaansmiddelen en zekerheid te verschaffen, wanneer zijn
bestaanszekerheid wordt bedreigt ten gevolge van bepaalde sociale risico’s.
Sociale risico’s met een impact op de bestaanszekerheid:
Sociale risico’s kunnen de bestaanszekerheid van de burger aantasten door:
- Het inkomen te verminderen
o De sociale zekerheid zorgt voor een vervangingsinkomen
- De uitgaven te vermeerderen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller phebehoeven3. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.70. You're not tied to anything after your purchase.
