Summary
Samenvatting F710380A - Grondwettelijk recht voor bestuurskundigen
- Course
- Institution
F710380A - Grondwettelijk recht voor bestuurskundigen
[Show more]
1 review
By: verbekenilsjp • 11 months ago
Seller
Follow
zoeverbeek
Reviews received
Content preview
SAMENVATTINGGRONDWETTELIJK RECHT
Inhoud
De grondwet – de staatsstructuur.............................................................................................................................3
Inleiding.................................................................................................................................................................3
Relevantie van het grondwettelijk recht voor bestuurskundigen.....................................................................3
De bronnen van het staatsrecht............................................................................................................................3
Voorbeelden evolutieve interpretaties.............................................................................................................4
De normenhiërarchie........................................................................................................................................4
De Belgische grondwet..........................................................................................................................................5
De Belgische grondwet van 7 februari 1831.....................................................................................................5
Het belang van de grondwet.............................................................................................................................8
Basisbeginselen van de Belgische staatsstructuur................................................................................................8
Monarchie.........................................................................................................................................................8
Representatieve en parlementaire democratie................................................................................................9
Scheiding der machten....................................................................................................................................11
Gelaagde rechtsorde.......................................................................................................................................11
Rechtsstaat......................................................................................................................................................15
De grondwettelijke machten...................................................................................................................................28
Context................................................................................................................................................................28
De drie staatsmachten........................................................................................................................................28
Wetgevende macht.........................................................................................................................................29
Uitvoerende macht..........................................................................................................................................43
Rechterlijke macht...........................................................................................................................................47
De federale staat.....................................................................................................................................................48
Inleiding...............................................................................................................................................................48
Het Belgisch federalisme.....................................................................................................................................48
Ontstaan en evolutie.......................................................................................................................................48
Kenmerken......................................................................................................................................................48
De bevoegdheidsverdeling in de Belgische federale staat..................................................................................54
Grondbeginselen of autonomiekenmerken....................................................................................................54
De materiële bevoegdheid van de deelstaten................................................................................................57
Conflicten binnen de horizontale bevoegdheidsverdeling..............................................................................60
De grondrechten......................................................................................................................................................62
1
, Inleiding...............................................................................................................................................................62
Begrip en bronnen van grondrechten (of mensenrechten)................................................................................62
Wat?................................................................................................................................................................62
Waarom?.........................................................................................................................................................62
Waar?..............................................................................................................................................................63
Wie?.................................................................................................................................................................64
Wanneer?........................................................................................................................................................64
De grondrechten: het gelijkheids- en non-discriminatiebeginsel.......................................................................64
Opdracht..........................................................................................................................................................67
Enkele bijzonderheden aan het gelijkheidscontentieux.................................................................................68
De grondrechten: de inhoudelijke grondrechten................................................................................................68
Focus op een aantal grondrechten uit Titel II..................................................................................................69
De inmenging, beperking en/of de schending van de grondrechten..............................................................70
Sociaaleconomische (en culturele) grondrechten...........................................................................................71
Afddwingbaarheid van de grondrechten.........................................................................................................73
Horizontale of derdenwerking van de grondrechten..........................................................................................73
Rechtsbescherming tegen de overheid...................................................................................................................74
Inleiding...............................................................................................................................................................74
Doel?................................................................................................................................................................74
Context?..........................................................................................................................................................74
Middel?............................................................................................................................................................74
Functionele rechterlijke macht........................................................................................................................74
Mechanismen van rechtsbescherming (RB)....................................................................................................75
Rechtsbescherming tegen administratieve overheden (uitvoerende macht)....................................................76
Raad van State.................................................................................................................................................77
Administratieve rechtscolleges.......................................................................................................................78
Gewone rechter...............................................................................................................................................79
Rechtsbescherming tegen de wetgever (wetgevende macht)............................................................................79
Grondwettelijk Hof..........................................................................................................................................79
Gewone rechter...............................................................................................................................................85
Preventieve rechtsbescherming bij de afdeling Wetgeving van de Raad van State............................................86
Samenvattend schema........................................................................................................................................88
2
,DE GRONDWET – DE STAATSSTRUCTUUR
INLEIDING
Staatsrecht is een deel van het publiek recht en verscheidt zich van het privaat
recht. Privaat recht regelt namelijk de relaties tussen burgers onderling
(vennootschappen, vzw’s…), maar ook familierecht, erfrecht… Terwijl publiek
recht alles in verband brengt dat heeft te maken met de overheid en het bestuur.
Grondwettelijk recht is een ‘klein’ onderdeel van het publiek recht.
Definitie grondwettelijk recht: het geheel aan rechtsregels die de staat
organiseren, die vorm geven aan de staatsstructuur en die de overheid moet
respecteren bij de uitoefening van het staatsgezag, met name:
- Basisprincipes voor organisatie van de staat en werking van de instellingen
Zoals de organisatie van het federalisme, verhouding tussen
parlement en regering, oprichting en organisatie van GwH
- Verhouding tussen de instellingen onderling
- Verhouding tussen de instellingen en de burger
- De grondrechten
RELEVANTIE VAN HET GRONDWETTELIJK RECHT VOOR BESTUURSKUNDIGEN
“Juridische en institutionele spelregels” waarbinnen politieke realiteit en praktijk
zich afspeelt
Bv: (i) de afbakening van het onderzoek door de Vlaamse parlementaire
onderzoekscommissie inzake P-FOS of (ii) de juridische grenzen van het optreden
van een regering in lopende zaken
Rechtsbescherming tegen de bestuurlijke overheid of de wetgever en de
grondrechtenbescherming
Bv: de overheid introduceert een algemeen verbod op het onverdoofd slachten
van dieren maar wordt vervolgens geconfronteerd met diverse juridische
procedures tegen het verbod
DE BRONNEN VAN HET STAATSRECHT
Het geheel aan rechtsregels die de staat organiseren, die vorm geven aan de
staatsstructuur en die de overheid moet respecteren
1. De grondwet (in formele zin)
- De Belgische Grondwet van 7 februari 1831 (gecoördineerd in 1994)
(afgekort: GW of Gw.)
- Fundamentele basistekst van ons rechtssysteem
- Maar niet de enige bron van het grondwettelijk recht (omdat de grondwet
redelijk kort is). Waarom?
Uit praktische redenen
Zodat het moeilijk kan gewijzigd worden (daarom moeilijk om
bepaalde zaken te verankeren in de grondwet)
2. De materiële grondwet
- Aanvulling op de grondwet
3
, - De ‘levende grondwet’ via evolutieve interpretaties, (grondwettelijke)
rechtspraak, (bijzondere) wetten, grondwettelijke gewoontes en
beginselen, internationale (mensenrechten)verdragen, …
= brengt de grondwet tot leven, concretiseert het!
- Bij de materiële grondwet horen ook bijzondere wetten = bevatten regels
die normaal bij de grondwet zouden moeten horen, maar er toch niet
instaan
Omdat de grondwet anders te complex zou worden
o Geven technische details
o Bv: bijzondere wet ter hervorming van de instellingen:
concrete uitwerking
Grondwettelijke gewoontes/beginselen zijn er om de hiaten in onze
grondwet op te vullen
o Bv: theorie van de lopende zaken, er is geen bepaling in onze
grondwet over wat een regering kan doen als die is gevallen
o Bv: de rol van de koning bij een regeringsformatie is een
grondwettelijke gewoonte (staat dus niet in de grondwet over
wie als formateur moet optreden)
- Bovenstaande elementen zorgen voor het begrip ‘deconstitutionalisering’
= steeds meer regels van grondwettelijke waarde terugvinden buiten onze
grondwet heen
VOORBEELDEN EVOLUTIEVE INTERPRETATIES
Bv: art. 159 GW: “De hoven en rechtbanken passen de algemene, provinciale en
plaatselijke besluiten en verordeningen alleen toe in zoverre zij met de wetten
overeenstemmen.”
Hoven en rechtbanken = klassieke rechterlijke macht. Maar vandaag de dag
hebben we veel bijkomende rechtscolleges, raad van vergunningsbetwistingen,
administratieve rechtscolleges
Bv: art. 108 GW: “De Koning maakt de verordeningen en neemt de besluiten die
voor de uitvoering van de wetten nodig zijn, zonder ooit de wetten zelf te mogen
schorsen of vrijstelling van hun uitvoering te mogen verlenen”
Art. 108: kent onze koning (= de federale regering) de bevoegdheid toe om de
wetgeving uit te voeren. Maar wanneer kan dat? Hof van cassatie heft dat
verduidelijkt
Bv: art. 22: recht op privé leven = persoonlijk leven, overheid mag geen inbreuk
maken op je persoonlijk levenssfeer
Nu verder uitgebreid: gegevensbescherming, bescherming persoonsgegevens
van digitale media
DE NORMENHIËRARCHIE
Boven en onderschikking van juridische regels. Welke regel krijgt voorrang als ze
elkaar tegenspreken?
Steeds de hoogste norm krijgt voorrang = hoogste bron van recht
1. Internationale Verdragen en Europese normen
2. Grondwet
3. Bijzondere wetten of bijzondere decreten
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller zoeverbeek. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.87. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now