Samenvatting - Immunologie en immunopathologie (1068FBDDIE)- De Meester en Del Putte
45 views 0 purchase
Course
Immunologie en immunopathologie (1068FBDDIE)
Institution
Universiteit Antwerpen (UA)
Je kunt mij altijd een berichtje sturen via de platform voor een betere prijs!
------ Dit is een samenvatting van de basis immunologie. In totaal 150 pagina's met een overzichtelijke inhoudsopgave. Plaatjes van bijna iedere dia staan erin en worden uitgebreid beschreven. Daarnaast staan alle exam...
2.1 kenmerken van het aangeboren immuunsysteem .............................................................. 26
2.2 Herkenning door het aangeboren immuunsysteem en eigenschappen van
aangeboren versus adaptieve immuniteit ................................................................................... 26
2.3 Componenten van de aangeboren afweer ......................................................................... 34
2.3.1 Barrieres ................................................................................................................................ 34
2.3.2 Cellen van het aangeboren immuunsysteem ................................................................ 34
2.3.3 Oplosbare componenten.................................................................................................. 38
2.4 functies van de aangeboren immuunrespons ...................................................................... 44
2.4.1 De acute inflammatoire response .................................................................................... 44
2.5 Welke micro-organismen ontsnappen aan de aangeboren afweer ................................ 47
4.2 Monoklonale antilichaampiek in vivo ................................................................................ 67
4.2.1 T-cel receptoren (TCR) op T-cellen ................................................................................... 69
Hoofdstuk 5 Ontwikkeling van B- en T-lymfocyten ......................................................................... 71
5.1 Rijping van lymfocyten......................................................................................................... 71
5.2 Productie van diverse antigeenreceptoren ..................................................................... 72
5.3 Rijping en selectie van B-cellen ............................................................................................... 75
5.4 Rijping en selectie van MHC-restricted T-cellen ............................................................... 76
Hoofdstuk 6 celgemedieerde immuunresponsenL activatie van t-cellen .................................. 77
6.3 Fasen in een T-cel antwoord ............................................................................................... 78
6.3.1 Inductie- en effectorfasen in T-celimmuniteit.................................................................. 78
6.3.2 Stappen in de activatie van T-cellen ............................................................................... 79
6.4 Antigeenherkenning en co-stimulatie ................................................................................ 79
6.4.1 Ligand-receptor paren in T-cel activatie ................................................................... 79
6.4.2 Antigeen herkenning en signaaltransductie.............................................................. 81
6.4.3 Rol van adhesiemoleculen in de activatie en in de regulatie integrine aviditeit . 81
6.4 .4 Rol van co-stimulatie in T-celactiviteit ........................................................................ 82
6.4.5 Eiwitten van de B7 en CD28 ......................................................................................... 82
6.4.6 Toepassing ...................................................................................................................... 83
6.4.7 Activatie van CD8+ T-cellen .............................................................................................. 83
6.5 Biochemische pathways van T cel activatie .................................................................... 84
6.6 Functionele T-cel antwoorden op Antigeen en co-stimulatie ........................................ 84
6.7 van IL2 en IL2R in T-celproliferatie ....................................................................................... 85
6.8 Secretie van cytokinen en expressie van hun receptoren .............................................. 85
6.2 Effectorfuncties van CD4+ T lymfocyten bij intracellulaire Listeria monocytogenese . 89
6.3 Ontwikkeling en functies van CD4+ effector T-cellen ..................................................... 90
6.4 Eigenschappen van de belangrijkste cytokines geproduceerd door CD4+ helper T
lymfocyten ........................................................................................................................................ 91
6.5 TH1-cellen zorgen voor de ‘klassieke’ activatie van macrofagen (M1)........................ 92
6.6 CD4+ T cellen herkennen MHCII en activeren de macrofaag ....................................... 93
6.7 De ontwikkeling van Th1, Th2 en Th17 cellen .................................................................... 93
6.8 De functies van TH2-cellen .................................................................................................. 94
6.9 ‘Klassieke’ en ‘alternatieve’ activatie van macrofagen................................................. 94
6.10 Balans tussen TH1- en TH2-cel activatie ............................................................................ 95
6.11 Functies van TH17 cellen ...................................................................................................... 95
6.12 Differentiatie en functies van CD8+ cytolytische T-cellen ............................................... 96
6.13 Mechanisme van doden van geïnfecteerde cellen ....................................................... 96
6.13.1 Samenwerking tussen CD4+ en CD8+ T)cellen in de eradicatie van intracellulaire
infecties96
6.14 Resistentie van pathogene micro-organismen t.o.v. cel gemedieerde immuniteit .... 97
6.14.1 T-cel activatie en uitputting ......................................................................................... 97
7.1 Fasen en types humorale immuunantwoorden ............................................................... 98
7.2 Stimulatie van B-cellen door antigeen............................................................................ 100
7.2.1 Belang van aangeboren immuun-signalen in B-cel activatie .................................... 101
7.2.2 Functionele consequenties van antigeen gemedieerde B-celactivatie .................. 102
7.3 Functies van TH-lymfocyten in de humorale immuunresponsen .................................. 103
7.3.1 Rol van de B-cellen als APC ....................................................................................... 103
7.3.2 Geconjugeerde vaccins ............................................................................................ 104
7.3.3 Extrafolliculaire en kiemcentrum reacties ................................................................ 104
7.3.4 Isotype switch ............................................................................................................... 105
7.3.5 Affiniteitsmaturatie ............................................................................................................ 106
7.4 Antilichaam responsen ten opzichte van T-cel onafhankelijke antigenen en T-
afhankelijke antigenen ................................................................................................................. 107
3
, 7.5 Regulatie van de humorale respons: antilichaam feedback ....................................... 107
Hoofdstuk 8 effectormechanismen van humorale immuniteit .................................................... 108
8.1 Eigenschappen van antilichamen die hun effectorfuncties bepalen ........................ 108
8.1.1 Eigenschap IgG: half-leventijd................................................................................... 109
8.1.2 Therapeutische antilichamen .................................................................................... 110
8.2 Neutralisatie van micro-organismen en microbiële toxinen ........................................ 110
8.3 Opsonisatie en fagocytose ............................................................................................... 111
8.3.1 Fc-receptoren ................................................................................................................... 111
8.5 IgE en eosinofiel/mestcel gemedieerde reacties .......................................................... 112
8.5.1 Doden van wormen .................................................................................................... 112
8.6 Het complementsysteem .................................................................................................. 112
8.6.1 Late stappen van complementactivatie ................................................................. 114
8.6.2 functies van het complement ......................................................................................... 115
8.6.3 Complementreceptoren ............................................................................................ 116
Hoofdstuk 9 Pathologieen veroorzaakt door immuunantwoorden ............................................ 116
9.1 Types overgevoeligheidsreacties ..................................................................................... 116
9.1.1 Type 1: onmiddellijke overgevoeligheid ........................................................................ 116
9.1.2 Type 2: Ziekten veroorzaakt door antilichamen specifiek voor cel en
weefselantigenen ...................................................................................................................... 120
9.1.3 Type 3: Ziekten veroorzaakt door Antigeen-Antilichaamcomplexen ........................ 121
9.1.4 type 4: Ziekten veroorzaakt door T lymfocyten ............................................................. 121
12.2 Congenitale (primaire) immuundeficiënties ................................................................... 125
12.2.1 defecten in de Aangeboren immuniteit .................................................................. 125
12.2.2 Defecten in de lymfocytrijping (adaptieve immuunsysteem) ............................... 125
12.2.3 Ziekten gelinkt aan die deficiënties .............................................................................. 126
12.2.4 Defecten in lymfocytenactivatie en functies .......................................................... 126
,EXAMEN
Het examen is schriftelijk en bestaat uit Multiple Choice (MC) vragen en open vragen. Een
verhoogde cesuur wordt toegepast op de MC vragen. Open vragen: minstens 2 vragen over
de basisimmunologie (Prof. De Meester en Prof. Delputte), 2 vragen over de
immunopathologie (Prof. Casteleyn). Om een credit te verkrijgen moet je minstens 10/20
behalen voor elk onderdeel: Basisimmunologie (Prof. De Meester en Prof. Delputte ;
eindcompetenties 1 - 10) en Immunopathologie (Prof. Casteleyn ; eindcompetenties 11 - 13).
Indien voor 1 van beide delen een score van minder dan 10/20 behaald wordt, kan geen
credit behaald worden en is de maximale totale score 9/20 omdat de essentiële
eindscompetenties dan niet zijn behaald.
In de totale puntenberekening telt de basisimmunologie voor 2/3 mee en de
immunopathologie voor 1/3. Deelpunten worden na de officiële vaststelling van de punten
bekend gemaakt via ‘mijn cijfers’ in Blackboard.
6
,HOOFDTSUK 1 - BASISCONCEPTEN VAN DE IMMUNOLOGIE
1.1 TERMINOLOGIE – BELANG VAN HET IMMUUNSYSTEEM
1.1.1 TERMINOLOGIE
Immuniteit = weerstand tegen infectieuze ziekten
Immunogeen= antigeen dat een immuunreactie oproept
Immuunsysteem = alle cellen en weefsels die zorgen voor deze weerstand via een
immuunrespons
Antigeen = molecule die kan binden aan een antilichaam (van b-cel) of aan een t-cel
receptor.
Antilichaam = een immunogloboline, dit zijn glyco proteine, geproduceerd door een B-cel.
De antilichamen binden dus aan antigenen. Deze binding kan een hoge affiniteit (binden
sterk) hebben en een hoge specificiteit (specifiek voor 1 antigeen).
Epitoop = deel van het antigen dat contact maakt met het antilichaam of t-cel receptor.
Cytokinen = eiwitten die erg belangrijk zijn in de communicatie tussen cellen van het
immuunsysteem. Vele verschillende cellen kunnen cytokinen aanmaken.
Vector = organisme dat pathogenen kan overbrengen van de ene gastheer naar de andere
Reservoir = de bron waaruit pathogenen kunnen vertrekken
1.1.2 BELANG VAN IMMUUNSYSTEEM
Primaire functies
De belangrijkste rol van het immuunsysteem is dat het verdedigt tegen infecties.
Het immuunsysteem gaat reageren tegen een invasie van pathogeen, als er toch een
indringer is kan het vermenigvuldigen, het helpt tegen verspreiding In het lichaam van het
pathogeen, of tegen de zieke verwekker.
Verschillende soorten pathogenen? Virussen, bacteriën, fungi, ... → we hebben verschillende
Binnendringen van pathogenen
• - Respiratoire mucosa: luchtwegen bvb. influenza of corona
• - GI mucosa: urogenitale stelsel
• - Wonden, intacte huid is een goede bescherming bvb. C. tetani
• - (paar kiemen toch via intacte huid maar is eerder uitzonderlijk)
• - Insectenbeten bvb zikavirus via muggenbeet
• - IV druggebruik, maar ook mensen op IC met IV katheders bvb hepatitis B
• - Seksueel contact bvb hepatitis B
7
,Niet elk contact met een micro organisme resulteert in een infectie. Soms is er helemaal
geen reactie maar gaan we wel een immuun daartegen opwekken We gaan dus een
immuuniteit creëren zonder dat we ziek worden. Dit noemen we een subklinische infectie.
Subklinische infectie = normale, gezonde personen met een normaal afweersysteem gaan
geen symptomen hebben, we bouwen een adequate immuunrespons op waardoor er een
voldoende klaring zal zijn van het pathogeen.
Opportunistische klinische infectie = een infectie met een organisme dat in een gezond
individu geen symptomen geeft, maar bij iemand met een verlaagd immuunsysteem wel
symptomen geeft (Zoals iemand met een immunodeficiëntie of bijvoorbeeld hiv).
Secundaire functies
1. Verdediging tegen tumoren: in jaren 80 abnormale frequentie kanker bij jonge
mannen, mannen hadden hiv wat immuunsysteem onderdrukte → mensen met
onderdrukt immuunsysteem gevoeliger aan kankers
2. Immuunsysteem als ‘probleem’
a. Transplantaten: we krijgen lichaamsvreemde cellen of organen in ons lichaam
dus het immuunsysteem gaat een redelijk normaal antwoord geven door
hiertegen te reageren maar dit is ongewenst > hiervoor geven we
immunosuppressiva
b. Gentherapie: patiënt krijgt nieuw gen > komt tot expressie > eiwit = nieuwe
molecule voor patiënt: hoe zal immuunsysteem hierop reageren?
3. Weefselgeneratie en littekenvorming: herstellen van beschadigd weefsel gebeurt
deels ook door immun cellen al dan niet met littenvorming.
4. Immuunpathologie: falen van het immuunsysteem
a. Allergieën: te hevige reactie van ons immuunsysteem tegen onschadelijke
elementen zoals pollen
8
, b. Auto-immuunziekten: immuunsysteem gaat ongewenst reageren tegenover
lichaamseigen structuren
5. Antilichamen gebruiken als zeer specifieke reagentia
Wat is de grootste verdienste voor de mens? Stimuleren immuunrespons door vaccinatie is
beschermen mensen tegen infecties → bepaalde ziekten bijzonder fel teruggelopen door
vaccinatie Eerste vaccinatie was tegen humane pokken door koepokken te injecteren.
1.2 AANGEBOREN EN ADAPTIEVE IMMUNITEIT
Belangrijk concept → Zowel de cellen van het aangeboren immuunsysteem als van het
adaptieve immuunsysteem op onderstaande afbeelding zijn niet 100% van elkaar
gescheiden maar hebben ook invloed op elkaar.
Aangeboren immuunsysteem zorgt direct voor eerste bescherming tegen infecties:
- Altijd aanwezig
- Kan onmiddellijk in actie treden: snelle eliminatie microben
- Niet specifieke immuunsysteem
Adaptieve of verworven immuunsysteem zal trager een immuunreactie ontwikkelen maar
zal wel effectiever zijn:
- Opgebouwd nadat we contact gehad hebben met een vreemde substantie
- Cellen moeten eerst nog veel prolifereren zodanig dat er voldoende van deze cellen
zijn om dan een adequate functie uit te kunnen voeren
- Specifieke immuunsysteem
De b-cel en de t-cel hebben ieder specifieke receptoren die weer ander antigen detecteren.
Daarbij worden de receptoren van de B-cel omgezet tot antilichamen en wordt die zelf een
plasma cel genoemd zodra het zijn receptoren kwijt is. De t cell behoudt zijn receptoren en
verschilt daarin met de b cel.
9
, Een ander verschil tussen de b cel en de t cel is dat de b cel antigeen direct kan binden en
een t cell een antigeen presenterende cel nodig heeft om het antigeen op de receptor van
de t cel te binden. Een van de bekendste antigeen presenterende cellen is de dendritische
cel. De antigeen presenterende cel neemt het antigeen op ,breekt het af, en presenteert dan
deeltjes aan zijn oppervlak die dan door een t cel gezien kunnen worden. De presentatie van
die deeltjes op zo’n APC cel, wordt gedaan door een MHC complex.
Geschiedenis
Aangeboren immuunsysteem ontstaan van zodra organismen meercellig werden.
Adaptieve immuunsysteem later gekomen op moment dat aangeboren immuunsysteem niet
voldoende bleek.
De invertebraten hebben geen adaptief immuunsysteem en de vertebraten wel. Dat kwam
vanuit de evolutie waarbij het aangeboren immuunsysteem voor meercellige dieren op het
gegeven moment niet meer voldoende was.
1.2.1 ANGEBOREN IMMUUNSYSTEEM
Huid/epitheliale barrière: GI + respiratoir.
Vormen barrières voor deze toegangspoorten langs waar veel micro-organismen
binnenkomen. Indien deze goed intact zijn houden ze al heel wat micro-organismen tegen.
Indien micro-organismen toch in ons lichaam raken (zie ook afbeelding hierboven):
1. Fagocyten = groep cellen die kunnen fagocyteren
1. Macrofagen, den cel: eenlobbige kern = mononucleair
2. Neutrofielen, e, b : verschillende lobben = polymorfonucleair
2. Dendritische cellen/sentinel cellen
3. Mestcellen
4. Natural Killer cellen of NK-cellen
5. Innate Lymphoid cellen of ILC’s
6. Complement systeem = heel systeem van eiwitten in het bloed belangrijk bij vroege
verdediging van infecties.
1.2.2 ADAPTIEVE IMMUUNSYSTEEM
Binnen de adaptieve immuniteit wordt er een ondergescheid gemaakt tussen de humorale
immuniteit en anderzijds de cel gemedieerde immuniteit.
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller cvdijk1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $18.20. You're not tied to anything after your purchase.
