Samenvatting over de eindexamenstof het onderdeel Wereld van het vak Aardrijkskunde Vwo. Het document bestaat uit plaatjes, 7 pagina's en 1600 woorden. Handig te gebruiken voor leren voor toetsen en het eindexamen. Zelf een 7 gehaald voor het eindexamen AK Vwo 2023, mede dankzij deze samenvatting!!
Centrumlanden (welvarend) en periferie (arm) waren eerst gescheiden. Tegenwoordig zijn
landen die een sociaaleconomische ontwikkeling doormaken: semiperiferie (BRICS). Dit vormt
samen een wereldsysteem. Verschillen in welvaart kun je meten door:
Bruto binnenlands product per hoofd (bbp/hoofd): inkomen van de bevolking.
o De waarde verschilt per land, daarom drukken we uit in koopkracht.
o Alleen formele sector wordt gerekend, terwijl arme landen juist in de informele
sector veel inkomen hebben.
o Gemiddeld getal voor hele land: arme landen heeft grote regionale ongelijkheid --
> bruto regionaal product per hoofd (brp/hoofd) + sociale ongelijkheid in land
kan zeer groot zijn (elite neemt groot deel inkomen)
Samenstelling beroepsbevolking: primair – secundair – tertiair --> hoe hoger
ontwikkeling economie, hoe kleiner deel werkt in landbouw en groter deel in formele
sector.
De economie is zeer kwetsbaar als land afhankelijk is van grondstoffen:
Oogst kan mislukken
Prijzen op wereldmarkt kunnen fluctueren
Door economische groei BRICS-landen steeg vraag naar grondstoffen en energie, en dus ook de
prijs. Door uitschuiving van productie naar periferie, zijn arme landen minder afhankelijk van
grondstoffenexport.
Het welzijn van mensen wordt bepaald door de VN-ontwikkelingsindex: samenstelling van
koopkracht, analfabetisme en de levensverwachting. Het hangt ook samen met voedselzekerheid,
gezondheidszorg en drinkwatervoorziening. Hoe dichter bij 1,0, des te hoger het welzijn.
, PATRONEN: DEMOGRAFISCH, CULTUREEL EN POLITIEK
Bevolkingsspreiding: verdeling bevolking over aarde, is te verklaren uit:
Verschil in natuurlijke mogelijkheden: vruchtbare kust en brede rivierdalen op gematigde
breedte een hoge bevolkingsdichtheid.
De ligging: relatieve ligging t.o.v. economisch belangrijke gebieden.
Het koloniale verleden: vaak in kustzones concentreert de bevolking.
De bevolkingsomvang van gebied kan veranderen: door…
… hoog geboorteoverschot: natuurlijke bevolkingsgroei. Hoewel vruchtbaarheid daalt,
neemt absolute groei toe. Vooral arme landen kent hoge vruchtbaarheid:
o Demografisch: jonge leeftijdsopbouw + hoge kindersterfte door slecht voedsel en
ontoereikende medische voorzieningen.
o Sociaal: laag opleidingsniveau (hoe hoger opleidingsniveau, hoe lager is de
vruchtbaarheid).
o Cultureel: sommige geloven stimuleren het hebben van veel kinderen.
o Economisch: toename welvaart = afname vruchtbaarheid.
o Geografisch: arme landen kennen hoog verstedelijkingstempo, maar
verstedelijkingsgraad is relatief laag. Vruchtbaarheid stad is lager. Door
vergrijzing neemt demografische druk (niet-actieve – actieve bevolking %) in rijke
landen toe --> andere positie demografisch transitiemodel.
… migratie: uit arme landen opzoek naar betere levensomstandigheden, bijvoorbeeld
arbeidsmigranten. Overheersing trek van platteland naar stad (urbanisatie/
verstedelijking).
Hoge verstedelijkingstempo arme landen:
Trek platteland --> stad door jonge mensen.
Jonge stadsbevolking heeft hoge vruchtbaarheid en levensverwachting.
Grote steden groeien en slokken omringende plaatsen op.
Cultuurgebieden in de wereld: religie en taal is hierin belangrijk. Door diffusie zijn
cultuurelementen verspreid en verweven (acculturatie). Je kunt staten indelen op democratisch
gehalte:
Democratisch
Beperkt democratisch: niet alle burgerrechten zijn gewaarborgd.
Dictatoriaal: democratie is laag en mensenrechten worden niet gerespecteerd.
Na uiteenvallen SU is een nieuwe wereldorde ontstaan met VS als leidende staat.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nerdvwo. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.36. You're not tied to anything after your purchase.