Summary
Samenvatting vrijheid, burgerschap en democratie (17/20)
- Course
- Institution
Dit is een samenvatting voor het keuzevak vrijheid, burgerschap, democratie.
[Show more]
Seller
Follow
pollelemmens
Content preview
Samenvatting Vrijheid, Burgerschap en DemocratieSamenvatting Vrijheid, burgerschap en
democratie
1 Inleiding
- mens is een zôon politikón (politiek dier) Aristoteles
o samenleving politiek organiseren en vormgeven
- mens is een sociaal dier
o in groep samen leven
- de politiek = het raamwerk waarmee mensen hun samenleving faciliteren
- het politieke = legitimering van de politiek, breder ethisch, ideologisch en historisch kader
o welke doelen heeft de politieke organisatie? welke staatsvorm?
DEEL I.
2 3 componenten, 3 tradities
2.1 Isaiah Berlin en de liberale opvatting van vrijheid
2.1.1 Situering
- Two concepts of Liberty grote invloed op debatten over politieke vrijheid 2 e helft 20ste eeuw
o negatieve vrijheid en positieve vrijheid
- burgerschap is een STATUS
o het recht om rechten te hebben
2.1.2 Negatieve vrijheid
- negatieve vrijheid
o = de vrijheid die verband houdt met het feit dat andere mensen mij er niet van weerhouden te
kiezen wat ik wil
o niet-inmenging (non-interference)
o ongehinderd doen wat je wilt doen
o doelbewuste tussenkomst waardoor mijn handelen beperkt wordt onvrij
- grootste vrijheid ligt in het stilzwijgen van de wet
o daar waar geen wetten (niet-inmenging) zijn, is neg. vrijheid
2.1.3 klassiek liberalisme en de grenzen van de negatieve vrijheid/politieke macht
- negatieve vrijheid niet onbeperkt
o anders bemoeien mensen zich met het leven van anderen mts chaos
o bepaald minimum aan pers. vrijheid moet bestaan
mag nooit geschonden worden
- het schadebeginsel
o neg. vrijheid mag beperkt worden om de vrijheid van anderen niet te schaden
- grenzen van de politieke macht
Polle Lemmens 1
, Samenvatting Vrijheid, Burgerschap en Democratie
o Constant, Mill en Tocqueville 2 beginselen opdat samenleving vrij zou zijn
niet macht maar alleen rechten maken aanspraak op absolute geldigheid
mensen hebben recht om onmenselijk handelen te weigeren
grenzen waarbinnen mensen onschendbaar zijn, worden niet kunstmatig getrokken
maar zijn het gevolg van regels
o twee beginselen mogen niet door rechtbank of soevereine instantie buiten werking gesteld
worden
2.1.4 liberale vrijheid vs. paternalisme
- politiek minimum aan ind. vrijheid garanderen
o = gebied van niet-inmenging
o relativeren ind. vrijheid
eerst moet er aan de voorwaarden voor vrijheid voldaan zijn
dan pas ind. vrijheden kunnen gebruiken, benutten en snappen
- minimale staat staat bemoeit zich zo weinig mogelijk
o staat = noodzakelijk kwaad
kunnen niet leven in anarchie, hebben bescherming nodig
- paternalistische overheid
o in naam van de vrijheid onze vrijheid beknotten ‘weten wat goed is’
o concrete invulling geven aan vrijheid = paternalistisch
pers. vrijheid wordt beperkt
o neigt naar despotisme
2.1.5 liberale vrijheid en democratie
- in dictatuur mensenrechten vaak lege doos
- zelfbestuur kan het behoud van burgerlijke vrijheden beter waarborgen dan andere regimes
o maar geen noodzakelijk verband tussen ind. vrijheid en democratisch zelfbestuur
bv. niet-inmenging ook mogelijk bij verlicht despoot
negatieve vrijheid gaat niet uit van zelfbestuur
niet-inmenging gaat over HOE gezag uitgevoerd wordt
niet door WIE!
o in democratie ook bemoeienis van overheid mogelijk
democratie slechts middel om vrede en onze vrijheid te beschermen
o belangrijk: ‘zal diegene die mij heerst mij vrij laten’
o tirannie van de meerderheid (in een democratie)
of tirannie van de heersende opvattingen en meningen
meerderheid beslist om in te grijpen in leven van minderheidsgroeperingen
schaadt negatieve vrijheid
2.1.6 positieve vrijheid
- wie regeert mij? wie heeft de macht?
o anders dan in hoeverre bemoeit de staat zich met mijn zaken neg. vrijheid
o mens verlangt naar zelfbeheersing, zelfbepaling, autonomie, soevereiniteit
o bv. communisme: probleem arbeid maakt vrij gn negatieve vrijheid want
vrijheidsinvulling wordt gegeven
- stoïcijn vs. rationalist
o stoïcijn
alle keuzes/verlangens waarin je je belemmert voelt wegdoen of opgegeven
gevoel van vrijheid
volgens Berlin totaal lege vrijheid
enkel om totale onderdrukking te overleven
o rationalist
Polle Lemmens 2
, Samenvatting Vrijheid, Burgerschap en Democratie
onvrij door irrationaliteit (bv. emotie)
onderwerpen aan wat je redelijk vindt
volgens Berlin slachtoffer als regime jou redelijkheid oplegt
bv. totalitaire staten 20e eeuw leggen rationaliteit op onvrij
2.1.7 waardenpluralisme en humanisme
- negatieve vrijheid nodig om waardenpluralisme te verwerken
o iedereen vrij om eigen waarden te hebben en te vervullen
o erkent dat er verschillende menselijke doelen zijn
kunnen onderling botsen/niet verenigbaar zijn
o waarden nodig om betekenisvol leven uit te bouwen
- Berlin verwerpt positieve vrijheid
2.2 Philip Pettit en de republikeinse opvatting van vrijheid
2.2.1 Geschiedenis en essentie van de republikeinse opvatting van vrijheid
- burgerschap als ACTIVITEIT
o non-domination
o een vrij persoon = een onafh. persoon = een persoon zonder meester of dominus in zijn leven
geen meester-slaaf verhouding gaat terug naar het Romeinse Rijk
2.2.2 Hoe weet je of je echt vrij bent?
- Ted Talk van Philip Pettit
o A Doll’s House: verhaal van Torvald en Nora (geschreven door Ibsen)
Nora krijgt alle vrijheid van Torvald (vrouwen hebben normaal weinig rechten)
Nora blijft afhankelijk van de wil van Torvald
= lucky freedom
geen robust freedom de vrijheid heeft geen ruggengraat
elke dag blijft ze afhankelijk van Torvald elk moment is er de
mogelijkheid dat vrijheid ophoudt
bv. werknemers in Amerika afh. van de wil van de werkgever
in liberale zin is Nora vrij non-interference is voldaan
- lucky freedom
o geluk dat Torvald welwillend is
o maar zijn wil blijft wet
je blijft afh. van de wil van een andere persoon of instantie
= reserve control
- robust freedom
o zonder meester kunnen handelen zoals je wilt
2.2.3 Kernbegrippen van de republikeinse opvatting van vrijheid
- vrijheid als non-domination
o gewapend tegen willekeurige bemoeienis => weerbaarheid
onvermogen van anderen om arbitrair tussen te komen in je leven
o ook als niemand zich met jouw leven bemoeit kan je onvrij zijn (liberty vs. slavery)
slavernij gekenmerkt door domination, niet door interference
vrij zijn en burger zijn synoniemen
o properly constituted law ook als iemand zich met jouw leven bemoeit kan je vrij zijn
Polle Lemmens 3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pollelemmens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now