Summary
Beginselen van de democratische rechtstaat master artikelen samenvatting week 4
- Course
- Institution
Beginselen van de democratische rechtstaat master artikelen samenvatting week 4
[Show more]
Seller
Followdaisyvantslot
Reviews received
Content preview
Week 4 Legaliteitsbeginsel literatuurM.J. Jacobs, Overgangsrecht in Nederlandse en Europese regelgeving
Het ontbreken van overgangsrecht leidt soms tot discussies of juridische procedures > ook als er
wel is voorzien in overgangsrecht rijzen er soms geschillen. De NL wetgever beschikt bij keuzes
voor overgangsrecht op terreinen die niet worden beïnvloed door EU regelgeving over veel
vrijheid. Bij het implementeren van EU regelgeving is de vrijheid in veel gevallen veel beperkter >
voor overgangsrecht betekent dit dat er soms nogal wat restricties of juist verplichtingen zijn.
H2: overgangsrechtelijke begrippen en uitgangspunten naar nationaal recht
Het is praktisch vaak niet goed mogelijk om in een vroeg stadium van het wetgevingsproces al
bezig te zijn met (het formuleren van) overgangsrecht. Pas als er duidelijkheid bestaat over de
nieuwe materiële regels kan worden gewerkt aan het overgangsrecht. De keuze voor de
vormgeving van de overgang van oud naar nieuw recht is uiteindelijk immers het resultaat van een
politieke afweging. Overgangsrecht = die regels die gaan over de opeenvolging van rechtsregels.
Het moet de vraag beantwoorden vanaf welk tijdstip de nieuwe norm van toepassing is op een
rechtspositie of rechtsverhouding. Overgangsrechtelijke regels moeten onderscheiden worden van
de inwerkingtredingsbepaling > deze regelt vanaf welk tijdstip de nieuwe norm geldt.
Vier varianten van overgangsrecht:
-onmiddellijke werking: als de nieuwe norm terstond vanaf de inwerkingtreding van toepassing
wordt/werkt > nieuwe regels zijn vanaf de inwerkingtreding van toepassing op zowel bestaande als
nieuwe rechtsposities en verhoudingen = normale werking van een wet > er is geen
overgangsregel in de letterlijke zin van het woord. Ook in het EU-recht is het uitgangspunt dat
nieuwe/gewijzigde regelgeving onmiddellijke werking heeft tenzij expliciet uit de EU regelgeving
het tegendeel volgt. Indien de regering in een wetsvoorstel kiest voor onmiddellijke werking terwijl
bepaalde partijen in het parlement vinden dat het leidt tot ongewenste gevolgen voor bepaalde
bestaande gevallen zodat compenserende maatregelen nodig zijn > ‘materieel terugwerkende
kracht’ > nieuwe regels hebben gevolgen voor (bepaalde) bestaande rechtsposities (Wet
verhoging collegegeld langstudeerders).
-terugwerkende kracht: de nieuwe norm werkt eerder > indien krachtens een overgangsregel de
rechtsgevolgen van de nieuwe wet intreden of aanvangen voor de inwerkingtreding > de
rechtszekerheid van degenen wiens rechtspositie wordt geraakt door de wet wordt aangetast (bij
belastende regeling) > terugwerkende kracht is niet toegestaan bij strafbepalingen (art 16 GW en
art 1 SR) > ook bij bestuurlijke sancties een verbod (art 5:4 Awb) > bij niet-strafbepalingen is
terughoudendheid geboden, er moet een bijzondere reden voor bestaan. Bijzondere
omstandigheden kunnen worden gevormd door (1) de noodzaak om regels plotseling te laten
gelden om te voorkomen dat burgers maatregelen treffen waardoor de regeling het beoogde effect
ontbeert (2) de noodzaak om een omvangrijk oneigenlijk gebruik tegen te gaan of misbruik van een
wettelijke voorziening te voorkomen. De rechtvaardigingsgronden zien op het geval dat de
terugwerkende kracht nadelig is voor degene op wie de nieuwe regel van toepassing is, als de
nieuwe regel in het voordeel werkt hoeft er minder bezwaar te bestaan.
Hoe lang de gaat de periode van terugwerkende kracht duren? Grens van de terugwerkende
kracht zou moeten samenvallen met de datum waarop van de betrokkenen redelijkerwijs kan
worden gevergd dat zij met de verandering in de regelgeving rekening konden houden > het
moment waarop de verandering voorzienbaar/voldoende kenbaar was. Uitgangspunt = een
regeling kan niet eerder terugwerken dan tot het moment waarop het wetsvoorstel bij de TK werd
ingediend. Soms wordt ook gekozen voor het tijdstip van het persbericht > persbericht moet dan
voldoende duidelijkheid verschaffen omtrent de nieuwe regeling.
Tijdstip in het wetgevingstraject waarop duidelijk moet worden gemaakt of aan een wet
terugwerkende kracht zal worden toegekend? Niet bij de nota van wijzing in het wetsvoorstel, dan
kan de RvS zich namelijk niet uitlaten over het voorstel TK te verlenen aan een maatregel.
-eerbiedigende werking: de nieuwe norm is niet van toepassing op bepaalde bestaande
rechtsposities of verhoudingen en uitgestelde werking: de nieuwe norm werkt later > gaat erom
bepaalde belangen van degene op wie de nieuwe regels van toepassing zijn, te beschermen. Het
kan ook een hele praktische reden hebben: namelijk omdat de uitvoeringspraktijk de gelegenheid
moet hebben zich in te stellen op de nieuwe regels. Je kan uitgestelde werking beschouwen als
, een species van eerbiedigende werking. Bij eerbiedigende werking zal de regel nooit van
toepassing worden op bestaande rechtsverhoudingen, bij uitgestelde werking slecht tijdelijk niet
van toepassing.
Lengte periode van uitgestelde werking: geen termijn of een te korte termijn kan problematisch zijn
door bijvoorbeeld strijd met internationaal recht ( 6 maanden is goed zei de Raad). Te lang kan ook
problematisch zijn voor het gelijkheidsbeginsel.
Indien voor eerbiedigende werking wordt gekozen, zal uit de overgangsbepaling moeten blijken op
welke feiten en verhoudingen deze bepaling van toepassing is (afbakening). Soms wordt de
eerbiedigende werking gebruikt om een structurele uitzondering op de nieuwe regels weg te
moffelen.
>> de verschillende soorten overgangsrecht kunnen ook naast elkaar bestaan binnen
wetsvoorstellen
In sommige gevallen volstaan bovenstaande regels niet om een aanvaardbaar evenwicht te vinden
tussen de wens van de wetgever om een nieuwe wet zo snel en volledig mogelijk in te voeren en
de belangen van justitiabelen bij het blijven toepassen van het oude recht > vooral bij langlopende
rechtsverhoudingen > overbruggingsregels > verschil is dat overbruggingsregels zelf een materiele
regel inhouden en niet verwijzen naar nieuw of oud recht.
Sommige wetten bevatten zelf algemeen werken of permanent overgangsrecht > beantwoordt in
algemene zin vanaf welk tijdstip een norm van toepassing is op een rechtspositie of
rechtsverhouding > voordeel: er hoeft niet bij elke wetswijziging nieuw overgangsrecht worden
gemaakt.
Inwerkingtreding: uit art 88 en 89 GW volgt dat wetten niet inwerkingtreding voordat zij zijn
bekendgemaakt > bekendmaking in Staatsblad of Staatscourant. Iedere regeling moet voorzien
zijn in haar inwerkingtreding. Wet treedt in werking vanaf 1 januari of 1 juli, deze vaste
verandermomenten kunnen gevolgen hebben voor de behoefte aan overgangsrecht (vooral
uitgestelde werking).
Degene die nadeel ondervindt omdat er niet in overgangsrecht is voorzien of omdat hij het
overgangsrecht niet ruim genoeg vindt, zal soms naar de rechter stappen. Toetsing door de rechter
art 120 GW: rechter mag formele wetten niet toesten aan ongeschreven rechtsbeginselen >
gevolg: de rechter moet het hebben van internationale verdragen bij de toetsing van
overgangsrechtelijke bepalingen. Bij lagere wetgeving kan de nationale rechter wel toetsen of het
ontbreken van overgangsrecht in strijd is met rechtsbeginselen.
H3: Overgangsrecht en de wijziging van Europese regelgeving
Overgangsrechtelijke vraagstukken spelen ook bij de wijziging van Unierecht, soms bevat EU
regelgeving zelf overgangsrecht maar soms ook niet. Het VWEU bevat geen regels over de
opeenvolging van EU rechtsregels, wel zijn er soort van richtsnoeren opgesteld. Deze bepalingen
geven enig inzicht in hoe opstellers van wetteksten bij het EP, de Raad en de Commissie worden
geacht om te gaan met inwerkingtredingsbepalingen en overgangsrechtelijke bepalingen.
Overgangsrecht is in de handleiding verweven met het onderwerp inwerkingtreding. De termen
onmiddellijke werking en eerbiedigende werking komen er niet in voor. Terugwerkende kracht is
alleen mogelijk bij verordeningen. Echter worden soms ook richtlijnen voorzien in terugwerkende
kracht en dit wordt ook geaccepteerd door het Hof.
Hof heeft veel arresten gewezen waarin de werking van EU recht in de tijd aan de orde was.
Hieruit volgt: in het EU recht is het uitgangspunt dat nieuwe of gewijzigde Eu regelgeving bij
ontbreken van overgangsrechtelijke bepalingen in beginsel van toepassing is vanaf de
inwerkingtreding van de rechtshandeling waar die regel deel van uitmaakt. Er geldt voor nieuwe
EU regelgeving: het feit dat de nieuwe regels voor de toekomst gelden, niet betekent dat zij geen
gevolgen kunnen hebben voor bestaande rechtsposities (bij ons: onmiddellijke werking). Als de
regeling duidelijke aanwijzingen tot TK, eerbiedigende werking of uitgestelde werking ontbreekt
dan heeft deze onmiddellijke werking. Verbinden van TK is niet toegestaan als het gaat om
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller daisyvantslot. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now